بر اساس یافته های گزارش تحقیقی رادیو آشنا صدای امریکا، از جمله حدود ۳۹۰ ولسوالی در سراسر افغانستان، ۱۱ولسوالی به صورت کامل در تصرف گروه طالبان قرار دارد.
این ولسوالی ها شامل وردوج و یمگان در بدخشان، غورماچ در فاریاب، کوهستانات در سرپل، درقد در تخار، ناوه در غزنی، بغران، دیشو، نوازد در هلمند، دیله در پکتیکا، و کاکران یا خاک افغان در ولایت زابل می باشد که حتی قوانین طالبانی در ولسوالی های یاد شده، نافذ است.
اما صدیق صدیقی، سخنگوی وزرات داخلۀ افغانستان، می گوید که فقط چهار ولسوالی به صورت کامل توسط طالبان کنترول می شود—نه بیشتر از آن.
آقای صدیقی می گوید "دشمن در نقاطی بعضی از ولسوالی ها حضور دارند، اما کنترول اداری اکثر ولسوالی ها به دست نیرو های افغان است. طالبان فقط بالای چهار ولسوالی به شمول دو ولسوالی در هلمند، یکی در غزنی و یکی هم در زابل است که نیرو امنیتی افغان در آن ولسوالی ها حضور ندارد".
اما، دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان، به رادیو آشنا صدای امریکا تائید کرد که گروه طالبان شش ولسوالی را در پنج ولایت کشور به صورت کامل تحت کنترول خود دارد.
آقای وزیری گفت "در هلمند دو لسوالی دیشو و بغران در دست دشمن است. در تخار ولسوالی درقد، در ولایت سرپل ولسوالی کوهستانات، در ولایت غزنی ولسوالی ناوه، و در بدخشان ولسوالی یمگان به دست دشمن است".
تحقیقات نهادهای دیگر
تحقیقاتی که سایر نهادها در مورد کنترول گروه طالبان بر ساحات افغانستان نشر کرده اند، نشان می دهد که این گروه ولسوالی های بیشتر را به صورت کامل تحت کنترول خود دارد.
در اوسط ماه اکتوبر امسال، نشریه انترنتی لانگ وار ژورنال مستقر در امریکا، گزارش داد که ۲۹ ولسوالی به صورت کامل تحت کنترول گروه طالبان قرار دارد و طالبان در ۳۶ ولسوالی دیگر از نفوذ قابل ملاحظه برخوردار است.
بیل روجیو، ادیتور لانگ وار ژورنال، در این گزارش گفته است که گروه طالبان جای پای قابل ملاحظه به خصوص در جنوب و شرق افغانستان دارد و یک - پنجم حصۀ افغانستان یا توسط طالبان کنترول می شود و یا آنان از نفوذ قابل ملاحظه برخوردار اند.
بر خلاف مقامات امنیتی، شماری از مقامات محلی که در این گزارش تحقیقی سهم گرفتند، تائید کردند که شماری بیشتر از ولسوالی ها به صورت کامل توسط طالبان کنترول می شود.
دولت محمد، ولسوال وردوج می گوید که ولسوالی که او مسوول آن است، به صورت کامل به دست طالبان قرار دارد.
آقای محمد گفت "دقیقاً دو ماه می شود که ولسوالی وردوج به دست طالبان قرار دارد و دولت برای باز پس گیری ولسوالی وردوج کوچک ترین اقدام نکرده است و فعلاً من در ولسوالی بهارک استیم".
در پهلوی این ولایت شمالشرقی، در شمال افغانستان نیز یک ولسوالی به طور کامل تحت کنترول طالبان است.
عبدالباقی هاشمی، عضو شورای ولایتی فاریاب و یکی از باشندگان آن ولسوالی هر دو تایید می کنند که ولسوالی غورماچ به طور کامل به دست گروه طالبان است.
نعمت الله سرحدی، ولسوال غورماچ ولایت فاریاب که در میمنه، مرکز فاریاب زندگی می کند تائید می کند که غورماچ به دست گروه طالبان است.
آقای سرحدی گفت "ولسوالی غورماچ یک منطقۀ جنگی است و خط اول جبهه است. در یک بخش تاسیسات دولتی و بازار قوای دولتی است و بخش دیگر آن مخالفین و دشمنان این وطن است".
در ولایت زابل، اسدالله کاکر، عضو شورای ولایتی آن ولایت می گوید که ولسوالی خاک افغان یا کاکران به صورت کامل تحت کنترول طالبان قرار دارد و مرکز ولسوالی به قلات، مرکز آن ولایت، انتقال یافته است.
نعمت الله بابری، عضو شورای ولایتی پکتیکا، و علی محمد نظر، فعال جامعۀ مدنی آن ولایت هر دو میگویند که ولسوالی دیلۀ ولایت پکتیکا، به صورت کامل در تصرف طالبان است، زیرا حتی در مرکز آن ولسوالی نه قوای امنیتی وجود دارد و نه ولسوال. علاوه بر آن به گفتۀ مقامات محلی آن ولایت، ولسوالی وازیخوا نیز در آستانۀ سقوط کامل به دست طالبان قرار دارد.
در ولایت هلمند، مجید آخُندزاده، عضو شورای ولایتی آن ولایت می گوید که پس از جنگ های شدید، سه ماه قبل ولسوالی نوزاد نیز به دست طالبان افتاد و مرکز آن ولسوالی به لشکرگاه، مرکز هلمند، انتقال یافته است.
ادعای متناقض دولت
با وجودیکه سخنگویان وزرات های داخله و دفاع کنترول کامل ۱۱ ولسوالی توسط طالبان را نپذیرفتند و فقط کنترول چهار تا شش ولسوالی را پذیرفتند، آنان تائید کردند که برخی از ولسوال ها در ولایات مختلف با "تهدید بلند" طالبان مواجه است
آقای صدیقی گفت: " شماری از ولسوالی های دیگر است که دشمن در نقاط مختلف آن حضور دارد که یک تهدید جدی است. ما تلاش می کنیم تا دشمن و تهدیدات از بین برود".
آقای صدیقی نیز تائید می کند که طالبان در برخی از ولسوالی های افغانستان حضور فعال دارند.
آقای صدیقی گفت "شماری از ولسوالی های دیگر است که دشمن در نقاط مختلف آن حضور دارد که یک تهدید جدی است. ما تلاش می کنیم تا دشمن و تهدیدات از بین برود".
اما یافته های رادیوآشنا صدای امریکا نشان می دهد که نفوذ طالبان فرا تر از آنچه است که مقامات نظامی و امنیتی افغانستان می گویند.
یافته های این گزارش نشان می دهد که در ۲۴ ولسوالی ولایات مختلف، فقط مراکز ولسوالی ها تحت کنترول حکومت است و متباقی، به صورت کامل تحت کنترول گروه طالبان قرار دارد و طالبان قوانین خود را در ولسوال های تحت کنترول شان، تطبیق می کنند.
ریحانه آزاد، نمایندۀ ولایت ارزگان در ولسی جرگۀ می گوید که در چندین ولسوالی آن ولایت، حکومت فقط تعمیر ولسوالی را در کنترول دارد و بس.
خانم ریحانه گفت "در ولسوالی های گیزاب، خاص اروزگان، چنارتو، حتی دهراود به جرات می توان گفت که فقط یک تعمیر است، ولی متاسفانه فعالیت ندارند و حتی ]کارمندان حکومتی [از چهارچوکات تعمیر بیرون آمده نمی توانند. متاسفانه حکومت شوم طالبان دعوی ها را در آنجا ]ولسوال ها[ به جرات فیصله می کند".
داود شاه بحر، نماینده ولایت غور در ولسی جرگه نیز تائید می کند که شماری از ولسوالی ها در ولایت غور تنها مرکز به دست حکومت است—نه بیشتر از آن.
آقای بحر گفت "ولسوالی های چون پسابند و چهار سده مراکز ولسوالی ها توسط حکومت اداره می شود، ولی خارج از مراکز ولسوالی ها بیشتر به دست هراس افگنان است".
احمد الله معهد، نمایندۀ ولایت نورستان در ولسی جرگه می گوید که بخش اعظم نورستان توسط طالبان کنترول می شود.
آقای معهد گفت "ولایت نورستان هشتاد در صد به دست مخالفین است به خصوص ولسوالی های کامدیش، برگ متال، مندول، وایگل، حتی دو آب، حکومت فقط در ساحۀ ]مراکز ولسوالی ها[ تصرف دارد و بقیه همه در تصرف مخالفین است".
اکبر استانکزی نماینده لوگر در ولسی جرگه در مورد نفوذطالبان در آن ولایت سخن می گوید.
آقای استانکزی گفت "در تمامی ولسوالی های لوگر به ویژه ولسوالی چرخ تنها مقر ولسوالی در کنترول حکومت است، بقیه در دست مخالفین است. در ولسوالی خروار هم تنها مقر ولسوالی در دست حکومت است. بخاطر نا امنی های اخیر حکومت مجبور انتقال مقر ولسوالی به جای نسبتاً امن تر شد. ولسوالی ازره هم تنها چهار کیلومتر مربع تحت کنترول حکومت است. هفتاد در صد ولسوالی برکی تحت کنترول مخالفین قرار دارد؛ فیصد ولسوالی محمد آغا در دست مخالفین است و و خود مرکز هم ۵۰ در صد تحت کنترول مخالفین قرار دارد".
اجرای قوانین طالبانی
علاوه بر تطبیق قوانین طالبان در ولسوال های که آنان بالای آن تسلط دارند، در برخی از ولسوالی ها شاگردان از رفتن به مکتب، محروم شده اند به شمول مکاتب در ولسوالی ده بالا ولایت ننگرهار.
محمد آصف، یکی از معلمین در ولایت ننگرهار در مورد گفت "با تاسف باید بگویم که در ولسوالی ده بالا ولایت ننگرهار در مجموع بیست و پنج باب مکتب مسدود شده که بیش هفده هزار شاگرد به شمول پسران و دختران مصروف درس بودند".
در سایر ولسوالی های ۲۵ ولایت افغانستان، گروه طالبان به گونۀ فعال استند و موجب ایجاد مشکلات امنیتی می شود.
در جریان جمع آوری معلومات در مورد حدود ۹۰ ولسوالی در ۲۵ ولایت افغانستان، تلاش صورت گرفت تا با همۀ ولسوالان ولسوالی های مورد تحقیق مصاحبه صورت بگیرد، اما ۳۶ ولسوالی غیر قابل دسترس بود و چهار تن دیگر آنان حاضر به پاسخگویی نشدند.
روی همین دلیل، به منظور جمع آوری معلومات موثق، اتکا به سایرین به شمول اعضای شورای ولایتی، مقامات محلی به شمول معارف، صحت، زراعت، برنامۀ همبستگی ملی، فرماندهان امنیه، و مردم محل صورت گرفت.
بر اساس یافته این رادیو آشنا صدای، شماری از ولسوال ها جنوب افغانستان از سال ها به تحت تسلط کامل طالبان قرار داشته است. اما، برخی از ولسوالی ها در جریان همین سال تحت تسلط طالبان قرار گرفته است که هنوز هم تلاش برای باز پس گیری ولسوالی ها از سوی حکومت ادامه دارد و احتمال تغییر کنترول به نفع حکومت و یا طالبان بعید نیست.
به گونۀ مثال، هفتۀ گذشته، طالبان توانستند ولسوالی خان نشین در ولایت هلمند را به صورت کامل به تصرف خود بیاورند، اما پس از چند روز، قوای حکومتی مرکز آن ولسوالی را دو باره تصرف کرد و جنگ برای باز پس گیری آن ولسوالی هنوز هم ادامه دارد.
پس از مداخلۀ نظامی ائتلاف به رهبری ایالات متحده، رژیم طالبان در افغانستان سقوط کرد، اما رهبران آن گروه به صف آرایی مجدد افراد شان پرداختند و در ۱۴ سال گذشته به تدریج حملات شان را افزایش و ساحۀ فعالیت شان را گسترش دادند.
تحلیلگران سیاسی و نظامی به صورت عموم به این باورند که گسترش ساحۀ فعالیت طالبان دلایل متعدد دارد که شامل تقویت آنان از سوی پاکستان، فساد اداری در دوایر حکومتی، فقر و بیکاری که شرایط سربازی گیری را برای طالبان فراهم کرده و در نهایت تا حدی نارضایتی از عملکرد پولیس می شود.
تشدید حملات طالبان و ساحۀ گسترش فعالیت این گروه در حالی است که حضور قوای ناتو به رهبری ایالات متحده، به طور قابل ملاحظه کاهش یافته است.
کارشناسان سیاسی و نظامی به صورت عموم می گویند که با در نظر داشت شدت حملات طالبان و گسترش ساحۀ فعالیت آنان، ایجاب می کند تا جامعه بین المللی از یک سو به حمایت و تجهیز قوای افغانستان ادامه بدهد و در عین حال قوای بین المللی فرا از سال های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ در افغانستان باقی بماند، پیشنهادی که تا اندازۀ از سوی شماری از اعضای سازمان ناتو مثل امریکا، بریتانیا و آلمان در حال عملی شدن است.
