بی سوادی یا ملالندی – مشکل در کجاست؟

آفتابی شدن سوء استفاده جنسی یک ملا در افغانستان پرسش های را در مورد سواد و آگاهی زنان به میان آورده است.

رحیمه دختر جوان ۲۹ ساله ای است که اکنون در جرمنی زنده گی می کند، سالها پیش عاشق جوانی در کابل می شود و پس از فکرهای طولانی، برای وصال به عشق اش، این بانوی جوان به تعویذ نویسی در کابل مراجعه کرد. رحیمه می گوید "نمیدانم که تعویذ موثر است یا نه اما من برای وصال به مردی که دوستش داشتم پیش تعویذ نویسی در کابل رفتم." تعویذ نویس کابل اما درد عشق رحیمه را درمان نکرد اما نیت دیگر به این بانو جوان داشت.

"چون تعویذ نویس قصد داشت به من دست درازی کند، محل کار او را ترک کردم."

زرمینه، نام مستعار بانوی ۲۸ است که لیسانس در اقتصاد دارد. این بانوی جوان برای صحت یابی از یک بیماری مزمن، چندین بار به پاکستان و هندوستان سفر کرد اما صحتیاب نشد تا آن که مادرش او را نزد ملایی برد. "نمیدانم چه در تعویذ و آیات قرآنی که ملا می دهد وجود دارد اما برای من شفا بخش بوده است."

تعویذ گرفتن، نذر گرفتن، دوعا خواندن در زیارت ها و دم و دوعا خواستن از روش های سنتی است که پای شماری از مردم در افغانستان را به ملاها و قبرها می کشاند. این روش ها اما همیشه فارغ از بحث ها و حتی موارد افتضاح آمیز نبوده است.

به تازه گی نشر ویدیوهای فردی که به او "ملارسول" و "ملالندی" گفته می شود، توجه شمار زیادی از کاربران شبکه های اجتماعی در افغانستان جلب نموده است.

رسول لندی یا ملا لندی همان مردی است که برای سال‌ها در فاریاب ادعا می‌کرد که زنان بی اولاد را درمان می‌کند تا صاحب فرزند شوند؛ ابتدا با تعویذ و اگر کارگر نشد با مقاربت جنسی.

ویدا ساغری، فعال حقوق زنان و فعال مدنی، می‌گوید که پایه و اساس ازدواج در افغانستان فرزند آوری است و ارزش زن به زایندگی و مادری است، اما دانش جمعی در مورد باروری و عواملی که دست به دست هم داده و سبب زایش می‌شود، بسیار اندک است.

بانو ساغری اضافه کرد که زنان به دلیل نازا بودن و یا هم زاییدن دختر، معروض با فشارهای بی شماری از سوی شوهر، خانواده و جامعه اند، از طعنه و کنایه گرفته تا خشونت فزیکی و طرد شدن، نداشتن نفقه و سرپناه، طلاق و در نهایت ازدواج مجدد شوهرشان با زن دیگر.

به باور بانو ساغری، اساس علمی زایش و باروری به مردم در افغانستان تفهیم نشده است و ناباروری مشکل منحصر به زنان پنداشته می شود، حالانکه مردان هم می توانند مشکل باورری داشته باشند. هرچند به گفتۀ وی با تعاریف اشتباهی از مرادنگی، شاید کمتر مردی در افغانستان بپذیرد که مردان هم ممکن مشکل باروری داشته باشند.

ناجیه حنیفی، کارشناس مسایل توسعه و جنسیت، به این باور است که قدرت اجتماعی مطلق ملاها در روستاها، ارزش زنان به داشتن فرزند و عدم دسترسی زنان و مردان به مراکز صحی دلایل عمدۀ اتفاقاتی است که ملا لندی و امثال وی عامل آن پنداشته می‌شوند.

خانم حنیفی به صدای امریکا گفت "زنانی که به ملاها مراجعه می کنند معمولاً با اجازه و گاهی همراه شوهرانشان به آنجا می روند و حتا اگر زنی اعتراضی به نوع کار ملا بکند، به دلیل قدرت اجتماعی ملا در قریه ها و روستاها معمولاً ملامت شده و ممکن آسیب ببیند و در بیشتر مواقع زنان اگر مورد تجاوز ملا قرار بگیرند سکوت می کنند."

با اشاره به اینکه در جامعۀ سنتی افغانستان، حتا بین مردان روشنفکر و تحصلیکرده، موضوع ناباروری شرم و عار پنداشته می‌شود، خانم حنیفی می‌گوید که زن ناخواسته بار ملامت این مشکل را به دوش کشیده و گاهگاه هم شاید به خاطر "نجات خود به رابطه اش خیانت کند".

بر اساس گزارش‌های یونیسکو سطح سواد زنان بین سنین ۱۵ الی ۶۴ ساله در افغانستان ۱۷.۶۱ درصد است.

پیش از اقدام در برابر اشتهارات دروغین ملاها و تعویذ نویسانی که ادعای درمان ناباروری را می‌کنند، از دید این فعالان، باید حکومت به بلند بردن سطح آگاهی مردان و زنان در مورد باروری اقدام کند.

بر اساس آمار سازمان جهانی صحت و انستیتیوت صحت ایالات متحدۀ امریکا مشکل ناباروی مردان در جهان از سال‌های ۱۹۹۰ به اینسو رو به افزایش نهاد است.

بر اساس آمار این ادارات ۱۵ درصد زوج های متاهل در سرتاسر جهان، حدود ۴۸.۵ میلیون زوج، مشکل ناباروری دارند که از این میان مردان به تنهایی عامل ۲۰ تا ۳۰ درصد موارد ناباروری بوده و در ۵۰ درصد موارد نیز شریک این مشکل پنداشته می شوند