سازمان دیدبان حقوق بشر می‌گوید که طالبان اکنون به سیستم‌هایی دسترسی پیدا کرده اند که معلومات حساس بایومتریک در آن موجود است و این امر زندگی هزاران افغان را با خطر مواجه کرده است.
این سیستم که کشورهای اهداکنندهٔ غربی در ماه اگست آنرا در افغانستان رها کردند، به گفتهٔ دیدبان حقوق بشر، حاوی معلومات خصوصی افغان‌ها، به شمول عکس چشم‌ها، نشان انگشتان، تصاویر، وظایف، آدرس‌های منازل و نام‌های نزدیکان آنان است.
دیدبان حقوق بشر در گزارشی که امروز ۳۰ مارچ (۱۰ حمل) نشر کرده همچنان گفته است که طالبان خواهند توانست با استفاده از این معلومات مخالفان خود را هدف قرار دهند و ممکن در برخی موارد از آن استفاده نیز کرده باشند.
کشورهای خارجی مانند ایالات متحده و نهادهای بین المللی، به شمول ادارات ملل متحد و بانک جهانی این سیستم‌ها را تمویل یا در ساختن آن کمک کرده اند.
این ادارهٔ مدافع حقوق بشری گفته است که برای حکومت قبلی افغانستان و برای کشورها و نیروهای نظامی خارجی در این کشور این نوع سیستم‌ها ساخته شده بود.
در این گزارش آمده است که افغانستان قانون حفاظت از این نوع معلومات را ندارد و اگر هم می‌داشت تضمینی وجود ندارد که از آن حفاظت صورت می‌گرفت.
دیدبان حقوق بشر گفته است که با ۱۶ کارشناس که در مورد سیستم‌های بایومتریک افغانستان بلدیت داشتند صحبت کرده است، به شمول شش قاضی، پنج پژوهشگر حریم خصوصی و حقوق بشری، سه کارمند ملل متحد و دو افسر نظامی امریکایی که در افغانستان ایفای وظیفه کرده اند.
یک قوماندان نظامی پیشین افغان که هنوز هم در افغانستان است به دیدبان حقوق بشر گفته است که طالبان او را در ماه نومبر برای ۱۲ روز در بازداشت نگهداشتند و با استفاده از وسیلهٔ جمع‌آوری معلومات، نشان‌‌انگشتان و عکس چشمش را گرفتند.
این نظامی پیشین گفته است: "آنان به من گفتند که نشان انگشتانت را می‌گیریم تا ببینیم که نظامی بوده ای یا نه و اگر تایید کرده می‌توانستند ممکن مرا می‌کشتند. من بسیار خوش‌قسمت بودم که به هر دلیلی که بود آنان نتوانستند تایید کنند."
در این گزارش به چند نوع این سیستم اشاره شده است، به شمول سیستم بایومتریک ملی افغان که برای توزیع تذکره از آن کار گرفته می‌شود، سیستم شناسایی هویت بایومتریک وزارت دفاع امریکا که از آن برای شناسایی افرادی کار گرفته می‌شود که با امریکا کار کرده اند یا می‌توانند خطری را متوجه امریکا سازند، سیستم شناسایی بایومتریک که برای شناسایی نیروهای اردو و پولیس پیشین افغان استفاده می‌شد و سیستم بایومتریک معاشات کارمندان ستره محکمه، ریاست عمومی امنیت، وزارت داخله و دفاع پیشین افغانستان.
با آنهم دیدبان حقوق بشر گفته است که بر اساس معلومات یکی از مشاورین حکومت پیشین افغانستان، طالبان به سیستم‌های بایومتریک امریکا و معاشات نیروهای امنیتی افغان دسترسی نخواهند داشت. اما دلیل آنرا ارایه نکرده است. دیدبان حقوق بشر از این مشاور نام نبرده است.
در این گزارش آمده است که دسترسی طالبان به این معلومات در زمانی صورت می‌گیرد که این گروه افراد و اشخاص را به دلیل رابطهٔ آنان با حکومت پیشین افغانستان هدف قرار می‌دهند، به ویژه نیروهای امنیتی، قضات، سارنوالان و ماموران ملکی.
پیش از سقوط جمهوریت در افغانستان نیز از دسترسی طالبان به سیستم بایومتریک دولتی گزارش شده بود.
خبرنگاران در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ گزارش دادند که جنگجویان طالبان با استفاده از سکنر‌های بایومتریک مسافرین را در شاهراه‌ها شناسایی کرده و در محاکم صحرایی از بین می‌برند که بیشتر آن اعضای قوای مسلح افغانستان بودند.
در این گزارش به نقل از یک فردی که با مدیریت این سیستم‌ها بلدیت دارد و نخواست نامش ذکر شود آمده است که طالبان دو عضو شرکتی را بازداشت کردند که برای این سیستم خدمات حفظ و مراقبت فراهم می‌کرد تا این شرکت را به ادامهٔ ارایهٔ خدمات مجبور سازد، اما به گفتهٔ او این شرکت نپذیرفته است.
بر اساس گزارش‌ها، نوازالدین حقانی، قوماندان یکی از لوا‌های طالبان به تاریخ ۲۱ اگست به زینگر نیوز، رسانهٔ آنلاین مستقر در امریکا، گفت که افراد او با استفاده از سکنر‌های دستی ساخت امریکا برای دست‌یابی به معلومات وزارت داخله و سایر سیستم‌های بایومتریک تلاش دارند "تا در مورد خبرنگاران و به اصطلاح افراد حقوق بشر معلومات جمع آوری کنند. آنانی که تا چند روز پیش در مورد دالر‌های امریکایی در جیب‌های شان جف می‌زدند، در امان نخواهند ماند."
دیدبان حقوق بشر نگاشته است که به تاریخ ۱۰ فبروری سال جاری از حکومت امریکا، اتحادیهٔ اروپایی، سازمان بین المللی مهاجرت، بانک جهانی، شرکت منابع تکنالوژی گراند، شرکت لیدوس و نت‌لینکس پرسید که پیش و پس از اگست ۲۰۲۱ برای حفاظت از معلومات بایومتریک افغان‌ها و آگاهی به افراد و اشخاص از فاش شدن معلومات چه اقداماتی را روی دست گرفته اند.
اما فقط یکی از شرکت‌ها به دیدبان حقوق بشر پاسخ داد و گفته است که معلومات ارایه شده نباید نشر شود.
دیدبان حقوق بشر از طالبان نیز پرسیده است که آیا به این معلومات دسترسی دارند یا نه و اگر دارند از آن چگونه استفاده خواهند کرد. اما این گروه به پرسش‌های دیدبان حقوق بشر پاسخ نداده است.
دیدبان حقوق بشر گفته است که تمامی کشورها و شرکت‌های دخیل در تمویل و ساخت این سیستم‌ها در افغانستان باید به صورت علنی در مورد معلومات از دست رفته و یا هم - در صورت امکان- ضبط شده توسط طالبان به گونهٔ علنی معلومات ارایه کنند.
