وزارت معارف افغانستان می گوید که در سال های گذشته برنامۀ سواد آموزی این وزارت به دلایل متعدد مؤثریت نداشته است و همین امر باعث می شود که این وزارت نتواند تا سال ۲۰۲۰ به هدف تعین شده یعنی رسیدن میزان سواد به ۶۰ درصد برسد.
هم اکنون بین ١٠ میلیون تا ١١ میلیون شهروندان افغان بیسواد اند و بر اساس آمار وزارت معارف افغانستان، هر سال بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار کودک افغان از آموزش باز می مانند که در حقیقت به کتلۀ بیسوادان جامعه در این کشور افزوده می شود.
سردار محمد رحیمی، معین سواد آموزی وزارت معارف افغانستان، که در یک کنفرانس تحت نام "بسیج ملی برای سواد آموزی" صحبت می کرد، گفت که بین بیسوادی، ناامنی، فقر و فساد رابطۀ مستقیم وجود دارد و حلقۀ گمشده در وضعیت افغانستان به شکل عمومی طی یک قرن و خصوصاً درپانزده سال گذشته، عدم توجه به سواد آموزی بوده است.
آقای رحیمی گفت که در یک و نیم سال گذشتۀ که در این سمت کار میکند، دریافته که در برنامۀ کلان حوزۀ فرهنگی، اجتماعی، تعلیم و تربیه، جایگاه مشخص و شایستۀ برای سواد آموزی در نظر گرفته نشده و به همین دلیل روند سواد آموزی در جامعۀ افغانستان مؤثریت نداشته است.
به گفتۀ این مقام وزارت معارف افغانستان، ارتباط نداشتن روند سواد آموزی با توانمندسازی زنان، اشتغال، برنامه های توسعه ای، امنیت، تکنالوژی و تعلیمات عمومی، از جمله مسایلی دیگریست که در طول پانزده سال گذشته، سبب به حاشیه رفتن سواد آموزی شده و نتوانسته که مؤثریت خود را داشته باشد.
آقای رحیمی همچنان اضافه کرد که وزارت معارف با مصرف سالانه تا ۳۵ فیصد بودجۀ انکشافی، یکی از وزارت های دارای ساختار فاسد، عریض، طویل و بی برنامه بوده و به دلیل مداخلات سیاسی و ساختار حکومت وحدت ملی هنوز اصلاح نشده است.
آقای رحیمی، پایین بودن ظرفیت در معینیت سواد آموزی را مشکلی دیگر عنوان کرد، ولی افزود که با وجود این مشکل همکاران وی کارهای شان را نظر به شرایط و امکانات موجودبه خوبی انجام میدهند.
سردار محمد رحیمی، بیان داشت "در زمانی که پول در اختیار بود، طرحی جامع وجود نداشت، اما حالا که طرح وجود دارد، بودجۀ کافی در اختیار نیست."
معین سواد آموزی افغانستان در حالی از عدم موجودیت بودجۀ کافی شاکی است که راضیه منگل، عضو کمیسیون امور فرهنگی، معارف، تحصیلات عالی و ارشاد، حج و اوقاف ولسی جرگۀ افغانستان، در یک مصاحبه با رادیو آشنا گفت که "هم امکانات برای شان موجود است، هم بودجه کافی داده می شود برای شان هر سال، متأسفانه مدیریت ندارند، وزیر معارف تیم کاری ندارد."
افغانستان با رشد یک درصدی سواد در سال، از جمله کشورهایی است که پایین ترین سطح سواد را در جهان دارد.
