ساحهٔ سرسبز و پارک زمان در شهر لاهور دیگر آرامش همیشه‌گی را ندارد. در داخل این پارک خانهٔ عمران خان، صدراعظم پیشین پاکستان، موقعیت دارد که اکنون به یک قلعهٔ سیاسی تبدیل شده و او از آنجا با حکومت و مقامات ارشد نظامی این کشور مبارزه می‌کند.
زمانی که خان در سال ۱۹۹۲ کپتان تیم کرکت پاکستان بود و جام جهانی را به کشورش آورد، هزاران هوادارش خانهٔ او را احاطه کردند. وقتی خان با جمیما گولدسمت ازدواج کرد و او را به پاکستان آورد، بازهم خانهٔ او در کانون توجه قرار گرفت. این زوج سال‌ها را قبل از طلاق در این خانه باهم سپری کردند.
خانهٔ خان وقتی او برنامه‌های خیریه برگزار می‌گرد، شفاخانهٔ سرطان ساخت و پس از راه‌اندازی حزب سیاسی و تبدیل شدن از یک ستارهٔ کرکت به یک سیاستمدار، همواره تردد داشت.
اما اکنون خانهٔ صدراعظم پیشین نمای دیگری به خود گرفته است. ده‌ها پولیس کمربند امنیتی تشکیل داده ان؛ جاده‌های منتهی به خانهٔ او همه مسدود اند و در حالی که خان نگران دستگیری مجدد است، موترهای رسانه‌ها با کمره‌های زنده ۲۴ ساعت منتظر ثبت لحظات دراماتیک استند.
عمران خان، به تاریخ نهم ماه می از سوی ادارۀ ملی احتساب (حسابرسی) پاکستان زمانی که برای شنیدن اتهامات به محکمۀ عالی اسلام‌آباد حضور یافته بود، به اتهام فساد بازداشت شد، اما بعداً به حکم محکمه عالی پاکستان آزاد شد.
بازداشت خان سبب بروز موجی از اعتراضات گسترده و خشونت‌بار هوادارانش در سرتاسر پاکستان شد. معترضان به تاسیسات نظامی حمله کردند؛ ساختمان تلویزیون دولتی و بس‌ها را به آتش کشیدند؛ خانه یک مقام بلند‌پایهٔ اردو را ویران کردند و به دیگر اماکن عامه و نظامی یورش بردند.
جنرال عاصم منیر، لوی درستیز اردوی پاکستان حملات اخیر به تاسیسات نظامی را "غیر قابل تحمل" خواند.
اردوی خشمگین و حکومت ایتلافی شهباز شریف، صدراعظم پاکستان، اعلام کردند که معترضان در محاکم نظامی محاکمه خواهند شد. محاکمه غیرنظامیان در محاکم نظامی خلاف قوانین بین المللی بوده و از اینرو، این تصمیم محکومیت‌های گسترده‌ای را برانگیخته است.
مظهر عباس، روزنامه‌نگار و تحلیلگر برجسته پاکستانی می‌گوید: "جنرال‌های نظامی عصبانی استند و خان در دشوارترین نبرد زندگی سیاسی خود می‌جنگد."
عمران خان با طرح مبارزه با فساد در سال ۲۰۱۸ میلادی صدر اعظم پاکستان شد، اما پیش از اتمام دوره کاری‌اش، با رای عدم اعتماد پارلمان از قدرت برکنار شد. پس از برکناری مظاهرات گسترده‌ای را راه اندازی کرد و باوجود عمیق شدن تنش‌ها بین او و اردو، جمعیت زیادی را به خود جلب کرد.
درگیری خان با اردو نخستین بار زمانی آغاز شد که قمرجاوید باجوه، لوی درستیز پیشین پاکستان خواست جنرال فیض حمید، رییس استخبارات این کشور را تبدیل و شخصی دیگری را با جای او مقرر کند.
خان با این تغییر مخالفت کرد و گفت که تقرر رییس جدید آی‌اس‌آی از صلاحیت‌های او است. اما این کار سبب شد که در عرض چند ماه کرسی صدارت را از دست بدهد. در تاریخ سیاسی پاکستان، هیچ صدراعظم منتخبی تا اکنون دوره پنج ساله تصدی خود را کامل نکرده است.
در ابتدای صدارت خان در سال ۲۰۱۸ تصور می‌شد که به قدرت رسیدن خان توسط اردوی این کشور "مهندسی" شده است و در محافل سیاسی از همسویی و تفاهم بی‌پیشینه‌ای اردو و رژیم به رهبری خان اشاره می‌شد.
اما زمانی که خان از قدرت کنار زده شد، به منتقد سرسخت قمرجاوید باجوه، لوی درستیز آنوقت پاکستان، تبدیل شد و او را به طراحی توطیه‌ای برای سرنگونی حکومت‌اش متهم کرد، اتهامی که از سوی اردو رد شد.
خان افسران استخباراتی را مورد تاخت و تاز قرار داده و در نومبر سال گذشته یک افسر استخباراتی ارشد آی‌اس‌آی را به سوقصد علیه خود متهم کرد.
در آخرین رویداد، خان مستقیماً عاصم منیر، لوی درستیز برحال اردو، را برای دستگیری‌اش متهم کرد، اتهامی که اردو به شدت آن را رد کرد.
خان پس از آزادی به خبرنگاران گفت: "این اردو بود که مرا ربود. بدون اجازه لوی درستیز اردو هیچ اتفاقی نمی‌افتد. او دستور ربودن را داده بود."
با چنین اتهامات و با توجه به حملاتی که گفته می‌شود حامیانش علیه تاسیسات نظامی انجام داده‌اند، خان اکنون با اردو روبرو شده است.
شجاع نواز، نویسنده و عضو برجسته اندیشکدهٔ شورای انتلانتیک در واشنگتن، می‌گوید: " عمران خان می‌خواهد با درگیر شدن با لوی درستیز اردو سوزن را نخ کند. این یک بازی دشوار است."
نواز گفت: "خان ممکن در کوتاه مدت قدرت او [جنرال منیر] را اشتباه محاسبه کرده باشد و نتوانسته است اهرمی از عناصر طرفدار خود را در اردو بدست بیاورد."
شجاع نواز می‌افزاید که لوی درستیز اردو اجازه نداده تا مشکلات داخلی اردو به بیرون رخنه کند. نواز استدلال می‌کند که به گونهٔ مثال هیچ کسی نمی‌داند برای فرمانده قول اردوی لاهور که خانه‌اش توسط جمعیت خشمگین سوختانده شد، چه اتفاقی افتاد.
اکنون عمران خان با بیش از ۱۰۰ قضیه، از فساد گرفته تا تروریزم و توهین به مقدسات روبرو است که به گفتهٔ او " انگیزه سیاسی" دارند. او ادعا می‌کند که بیش از ۱۰ هزار حامی‌اش پشت میله‌های زندان هستند و رهبری ارشد حزبش دستگیر شده است.
دستیاران نزدیک و رهبران حزب وی اعلام جدایی کرده اند، جدایی که او آن را "تحت اجبار" می‌نامد و آنها را "طلاق اجباری" می‌خواند.
خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان، گفته است که حکومت در حال بررسی ممنوعیت حزب تحریک انصاف، به دلیل خشونت‌های نهم ماه می استند.
عباس، تحلیلگر می‌گوید: "ترک، جدایی یا ممنوعیت یک حزب سیاسی ... مانند یک فیلم جدید با قصهٔ قدیمی در تیاتر سیاسی پاکستان است."
او گفت: "ما شاهد تکتیک‌های مشابه در رژیم‌های نظامی و حتا حکومات منتخب علیه احزاب سیاسی بوده‌ایم. آنها در کوتاه مدت موثر بوده اما در درازمدت نتیجه معکوس داشته اند."
خان در تلاش است تا حزب خود را نجات دهد و به نظر می‌رسد که حمایت او در اردو تضعیف شده است.
اسفندیار میر، کارشناس ارشد اندیشکده USIP مستقر در واشنگتن، می‌گوید: "در اردو به دلیل حملات حامیان خان علیه تاسیسات نظامی، احساس شرمندگی و هتک حرمت وجود دارد."
خان می‌گوید که اتهامات مبنی بر دست داشتن حامیان حزبش در حملات خشونت‌آمیز "تبلیغات سازمان‌یافته" است. او گفته است که با اردو هیچ اختلافی ندارد. خان مدعی است که این ایتلاف حاکم است که تلاش دارد بین او و اردو شکاف ایجاد کند.
اسفندیار میر گفت: "هرچند در ابتدا به نظر می‌رسید که خان به دلیل محبوبیت و شکاف در اردو در نحوه برخورد اردو با او مزیتی داشته باشد. اما پس از این حمایت خان در شبکه‌های نخبگان اردو ممکن تضعیف یا حتا به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد."
این کارشناس افزود: "سوال بزرگ‌تر این است که آیا اردو می‌تواند به طور کامل حمایت عامه را که به طور سنتی از آن برخوردار بود، اما به دلیل حملات سیاسی خان در سال گذشته از دست داده بود، بازیابی کند."
باوجود تاریخچهٔ متحول سیاسی پاکستان، قطب‌بندی سیاسی کنونی بی‌پیشینه بوده است. خان با ایتلاف حاکم در تضاد قرار گرفته آنها را "دست نشانده" می‌نامد و از نشستن با رهبری آن خودداری می‌کند. به گفتهٔ او، قوه قضاییه یگانه نهاد قابل اعتماد در کشور است.
از سوی دیگر، ایتلاف حاکم به رهبری شهباز شریف به طور علنی از نقش قاضی القضات پاکستان انتقاد کرده و او را به داشتن "برخورد نرم" با خان متهم می‌کند و وزرای حکومت تهدید می‌کنند که اختیارات وی را کاهش خواهند داد.
چنین قطبی‌شدن امکان داوری را مختل می‌کند، و بر خلاف گذشته که در آن قاضی القضات، لوی درستیز، صدراعظم یا رییس‌جمهور مداخله می‌کردند و امکان سازش را فراهم می‌کردند، حالا چنین امکانی وجود ندارد.
از سوی دیگر، بی ثباتی سیاسی اقتصاد شکنندهٔ پاکستان مسلح با سلاح هسته‌ای را بدتر می‌کند. در گردابی از کاهش ذخایر ارزی، افزایش بدهی، کاهش بی‌سابقه ارزش روپیه پاکستان در مقابل دالر، افزایش نرخ بهرهٔ بانکی، افزایش شدید قیمت کالاها و نرخ تورم بالا، این کشور در تلاش است تا خود را نجات دهد.
چنین وضعیت اقتصادی وخیم همراه با بحران سیاسی به سرعت پایگاه حمایتی ایتلاف حاکم را از بین می‌برد. حکومت احتمالاً روابط خود را با اردو تقویت خواهد کرد تا خان را از قدرت دور نگه دارد.
اما عمران خان به آن به عنوان فرصتی برای بازگشت به قدرت نگاه می‌کند. او می‌گوید که تنها خواسته‌اش برگزاری انتخابات زودهنگام است که در غیر این صورت در اکتوبر امسال برگزار خواهد شد.
خان ادعا می‌کند: "آنها به دلیل محبوبیت حزب ما متحیر شده اند. این [محبوبیت] انتخابات را برنده می‌شود، به همین دلیل است که آنها نمی‌خواهند انتخابات برگزار کنند."
سوال این است که آیا خان می تواند به زودی به قدرت بازگردد؟
شجاع نواز می‌گوید: "دو شمشیر در یک غلاف جا نمی‌شود. این قانون در مورد درگیری عمران خان با جنرال عاصم منیر [وی درستیز اردو] صدق می‌کند."
در حالی که هرج و مرج بر ملت ۲۲۰ میلیونی حاکم است، خان در خانه‌اش در لاهور درگیر پرونده‌های قضایی است، برای پادکست و مصاحبه‌های روزانه‌اش آمادگی می‌گیرد، و از دستگیری دوباره و حتا از زندگی‌اش در هراس است.
این مطلب ترجمهٔ نسخهٔ انگلسی گزارش اویس توحید، مشاور ارشد بخش آسیای جنوبی و مرکزی صدای امریکا در واشنگتن است.
