محمولۀ بزرگ مواد کیمیایی که سبب مرگبارترین انفجار در شهر بیروت، پایتخت لبنان شد، هفت سال پیش توسط یک کشتی فرسودۀ باربری روسی به بندر بیروت رسیده بود که به گفتۀ کشتیبان، اصلاً این کشتی نباید در این بندر توقف می‌کرد.
بوریس پروکوشیف، کشتیبان کشتی روسوس گفته است که در سال ۲۰۱۳ در مسیر انتقال محمولۀ ۲۷۵۰ تنی امونیم نایتریت از گرجستان به موزمبیق بود که مالک "حریص" کشتی به وی دستور داد که به سمت بیروت تغییر مسیر بدهد و نخست محمولۀ سنگین وسایل ساختن جاده را از بندر بیروت به بندر عقبه در اردن انتقال دهد و سپس به سفر به سمت موزمبیق ادامه دهد.
اما این کشتی که نتوانسته بود محمولۀ اضافی را به گونۀ مصوون جابجا کند و مدت زیادی در بندر بیروت ایستاد مانده بود، به دلیل دعوای زمانگیر حقوقی به خاطر تادیات و تعرفه‌های بندر، هرگز نتوانست بیروت را ترک کند.
آقای پروکوشیف که ۷۰ سال عمر دارد در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفته است که چون بارکردن محمولۀ اضافی "ناممکن" بود و سبب تخریب تمام کشتی می‌شد، وی با آن مخالفت کرده بود.
کشتیبان و وکیلان افراد و شرکت‌های معامله دار، ایگور گریچوشکین، تاجر روسی و مالک این کشتی را به ترک کشتی متهم و اقامۀ دعوا کردند. چند ماه بعد، به دلیل نگرانی‌های ایمنی، امونیم نایتریت از کشتی پایان و در یک انبار بندری جابجا شد.
سه شنبه گذشته، این انبار آتش گرفت و منجر به انفجار مهیبی شد که سبب مرگ کم از کم ۱۴۵ نفر، زخمی شدن ۵۰۰۰ نفر دیگر، تخریب ساحات وسیع رهایشی و بی خانمان شدن کم از کم ۲۵۰ هزار نفر و میلیاردها دالر خسارت به ساختمانها و زیربناهای شهر بیروت شد.
بوریس موسینچک، شهروند اوکراین که سرملوان این کشتی بود، به خبرگزاری رویترز گفته است که جرثقیل‌ها و دیگر وسایل سنگین وزن جاده‌سازی در سطحی باید جابجا و انتقال می‌شدند که در زیر هر کدام آن صدها تن امونیم نایتریت جابجا شده بود.
آقای موسینچک می‌گوید که کشتی فرسوده و کهنه بود و به محض گذاشتن برخی از این وسایل بازو و گیرای دروازه‌های آن قات شد و از این رو کشتیبان و ملوانان تصمیم گرفتند که خطر را نپذیرفته و وسایل جاده سازی را بارگیری نکنند.
با زمانگیر شدن دعوای حقوقی به خاطر پرداخت مصارف بندری از سوی مالک این کشتی، کشتیبان و دیگر کارکنان کشتی مجبور شدند ۱۱ ماه تمام را با پول و غذای اندک در بندر بیروت سپری کنند.
امونیم نایتریتی که در بندر بیروت منفجر شد از سوی شرکت تولید کود کیمیایی "رستاوی ازوت" گرجستان بر یک شرکت تولید کنندۀ مواد انفجاری در موزمبیق فروخته شده بود.
لیوان بوردیلادزی، رییس کنونی شرکت رستاوی ازوت می‌گوید که تصمیم برای انبار کردن محمولۀ این کشتی در بندر بیروت "نقض صریح تدابیر ذخیره سازی مصوون امونیم نایتریت است، چون این مادۀ کیمیایی در جریان شش ماه خاصیت خود را می‌بازد."
یافته‌های ابتدایی تحقیقات لبنان در مورد چگونگی وقوع انفجار مرگبار سه شنبه گذشته در بیروت نشان داده است که در زمینۀ مراقبت و نگهداری از این مادۀ انفجاری خطرناک، بی تفاوتی و سهل انگاری صورت گرفته است.
کابینۀ لبنان روز چهارشنبه پنجم اگست توافق کرد تا تمام کسانیکه از سال ۲۰۱۴ به اینسو مسوول نظارت انبارها و امنیت بندر بیروت بوده اند، در حبس خانگی نگهداری شوند.
رییس بندر بیروت و رییس گمرک‌های آن کشور گفته اند که چندین مکتوب را به وزارت عدلیۀ آن کشور ارسال کرده و خواهان اجازه برای انتقال این مواد به مکان امن شده اند، اما به گفتۀ آنان هیچ اقدامی صورت نگرفته است. اما مقام‌های وزارت عدلیۀ لبنان تا کنون در این مورد واکنشی نشان نداده اند.
پروکوشیف نیز می‌گوید که مقام‌های لبنانی به امونیم نایترتی که چندین ماه در داخل بسته‌های بزرگ در داخل کشتی گیرمانده بود، توجه بسیار اندکی نشان دادند. او گفت: "به خاطر مردمی که کشته و زخمی شده اند متاسف استم. اما مقام‌های محلی لبنان باید مجازات شوند. آنان در مورد این محموله اصلا توجه نکردند."
کشتی روسوس که این محمولۀ مرگبار را به لبنان انتقال داده بود در سال ۲۰۱۸ در همانجایی که در بندر بیروت لنگر انداخته بود، به دلیل افزایش فرسودگی، زیر آب فرورفت و غرق شد.
