نخستین کتاب جامع آثار باستانی افغانستان ازسوی شماری از خوانندگان وفرهنگیان افغان به عنوان تنها منبع علمی درباره آثار باستانی افغانستان ومیراث های جهانی یونسکو درولایت بامیان خوانده شده است.
مسؤلان یونسکو میگویند که این کتاب اکنون تنها به زبان انگلیسی چاپ شده است و امید وارند تاپایان سال جاری میلادی این کتاب به زبان های دری و پشتو ترجمه شود.
نخستین کتاب آثار باستانی افغانستان، تحت عنوان " زنده نگهداشتن تاریخ"Keeping History Alive" برای محافظت درازمدت میراث های تاریخی کشور پس از جنگ، توسط سازمان علمی، فرهنگی وآموزشی ملل متحد یا یونسکو به چاپ رسید.
این کتاب که درپنج فصل متشکل از مقالات علمی وتحقیقاتی ۲۳ نویسنده برجسته خارجی وداخلی می باشد.
نویسندگان دراین کتاب کوشیده اند تا بیشتر روی آثار باستانی معروض به خطر افغانستان وچگونگی حفاظت آن ازسوی نهاد های همکار با دولت افغانستان توجه صورت گیرد.
مسؤلان سازمان یونسکو درکابل می گویند که این کتاب یکی از دست آورد های مهم دولت افغانستان ویونسکو درجهت حفاظت وزنده نگهداشتن این آثار محسوب می شود.
سارا نوشادی یکی از مسؤلان سازمان یونسکو درافغانستان دراین باره به رادیو آشنا صدای امریکا گفت:" یونسکو ازسال ۲۰۰۳ میلادی درتلاش تهیه همچون منبع بود که خوشبختانه این کتاب درپنج فصل و ۲۵۵صفحه چاپ شده است وبیشتر محتویات آن شامل مقالات وبحث های علمی درمورد آثار باستانی افغانستان درولایات مختلف این کشور می شود".
خانم نوشادی می افزاید که درطی بیشتر از دوازده سال گذشته، نهاد های مختلف فرهنگی ومحصلان ازخارج افغانستان به دنبال این چنین کتابی بودند که تا کنون دردسترس ما قرار نداشت.
محتویات بیشتر
دراین کتاب روی حفاظت از آثار باستانی موجود درمعدن مس عینک لوگر، آبده های تاریخی غزنی، هرات، بلخ ومنارجام درغور وهشت آبده معروض به خطرجهانی یونسکو دربامیان تأکید صورت گرفته است.
کتاب زنده نگهداشتن تاریخ، با دو پیش گفتار توسط خانم ایرینابکوا رییس عمومی یونسکو ومحمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان نگاشته شده است. رئیس جمهور غنی دراین مقدمه نقش فرهنگ را دربازسازی افغانستان برجسته وبا اهمیت خوانده است.
کبیردادرس رئیس اداره اطلاعات وفرهنگ بامیان گفت:" این یکی از نادر ترین منابع است که تا هنوز به طبع رسیده است و اهمیت بالایی درجهت معرفی فرهنگ، تاریخ وآثار باستانی افغانستان دارد".
میراث های جهانی
فصل پنجم این کتاب به صورت کامل به میراث های جهانی معروض به خطر یونسکو درولایت بامیان اختصاص یافته است. نویسندگان دراین فصل روی چگونگی تخریب دو مجسمه عظیم بودا توسط طالبان دربامیان و توجه به ترمیم وحفاظت هشت ساحه میراث های جهانی دراین ولایت تأکید کرده اند.
مجتبی میرزایی مرمت کار افغان الاصل آلمانی که این کتاب را مطالعه کرده است گفت:" این کتاب تنها منبع معتبر علمی است که درطی چند سال فعالیت سازمان یونسکو درافغانستان تهیه شده است".
آقای میرزایی با اظهار نگرانی از وضعیت بد رواق های مخروبه مجسمه های بودا می افزاید که این رواق ها با آنکه تحت حفاظت یونسکو قراردارند اما نیاز به توجه بیشتر وتحکیم کاری زود هنگام دارد.
رضا ابراهیم یکی ازفرهنگیان بامیان واستاد رشته سیاحت درپوهنتون این ولایت می گوید:" دراین کتاب نقاط آسیب پذیر ساحات باستانی افغانستان بیشتر برجسته شده است که سبب توجه فرهنگ دوستان وجهانیان می شود تا به بازسازی آن توجه نمایند وازسویی هم با بهبود امنیت، توجه بیشترسیاحان به افغانستان به عنوان یک کشور سیاحتی جلب خواهد شد".
پروفیسور مایده استاد شرق شناسی درپوهنتون سرماکو جاپان یکی از نویسندگان این کتاب است. وی درمباحث اش درباره نقش طبیعت درآینده میراث فرهنگی ملموس افغانستان ومرمت آبده های جهانی دربامیان نظریه های مختلف ارائه کرده است.
درطی سیزده سال اخیر به شمول رواق های دومجسمه تخریب شده بودا دربامیان، بخش هایی ازبقایای شهرباستانی غلغله و گنبد های تاریخی خواجه سبز پوش در مرکز بامیان مرمت شده است.
فرهنگیان می گویند گرچند کتاب های زیادی درمورد آثار باستانی افغانستان به طبع رسیده است اما این کتاب، تنها منبع موثق وجامع است که آثار باستانی ادوار مختلف تاریخ و وضعیت کنونی این آثار درآن نگاشته شده است.
