وزیر خارجۀ ایالات متحده امریکا می گوید که معیار اساسی برای توافق هسته ای ایران، اقداماتی است که باید در طول مدت اجرایی توافق انجام شود.
جان کری توافق شش قدرت جهان و ایران را در مورد برنامۀ هسته ای تهران مطلوبترین گزینه خوانده و گفته است که بدیل آن جنگ و مخاصمه است.
آقای کری گفته است که اقدام عملی به مواد توافق هسته ای می تواند راه را برای برچیدن سایر اختلافها میان ایالات متحده و ایران هموار سازد.
وزیر خارجۀ امریکا در گفتگوی ویژه با بخش فارسی صدای امریکا گفت که این توافق مانع از جنگ می شود، امنیت منطقه را تامین می کند و مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته یی می شود. متن کامل این مصاحبه را در پایان دنبال کنید.
پرسش: شورای امنیت به اتفاق آرا قطعنامۀ را در حمایت از توافق هسته ای ایران صادر کرد. آیا این قطعنامه به این معناست که ایران از منظر جامعه جهانی از انزوا خارج شده است؟
پاسخ: این رای شورای امنیت به این معناست که امید است ظرف ماه ها و سالهای آینده تحولی رونما شود. اعضای شورا (امنیت) آرای خود را در حمایت از آنچه ایران و شش کشور دیگر در وین بر سر آن توافق کردند به صندوق ریختند و به نظر من این نشان دهندۀ اعتماد شورای امنیت به آن توافق و امید به آینده است. امید برای ایران و همه جهان. واضح است که آن توافق بر امید به حل مشکل هسته ای استوار شده است، امید به اینکه ایران به کشوری دارای جایگاه مناسب در جامعه جهانی تبدیل شود. اما این امید با حرف و رای ثابت نمی شود، بلکه معیار تایید آن اقداماتی است که باید در طول مدت اجرای توافق انجام شوند.
پرسش: هنگامیکه خبر توافق هسته ای اعلام شد، مردم در داخل ایران به خیابانها ریخته و جشن و شادمانی کردند. آیا به نظر شما این شادی پیش از موعد نبود؟ با توجه به اینکه کانگرس امریکاباید این توافق را بررسی کند و در داخل ایران نیز این توافق باید توسط شورای عالی امنیت ملی و مجلس مورد بررسی قرار بگیرد؟
پاسخ: خیر، من فکر نمی کنم هیچ وقت برای اینکه مردم احساساتشان را ابراز کنند و نظرشان را راجع به توافق ابراز کنند زود باشد. شاید خود همین (ابراز احساسات) بر دیگرانی که به موضوع از خارج نگاه می کنند اثر مثبتی داشته باشد و به آنها کمک کند تا درک کنند مردم ایران چه حسی نسبت به این توافق دارند. بنابراین من امیدوارم این یک پیام مثبت باشد اما من نمی گویم که زودرس یا پیش از موعد است. من امیدوارم که کانگرس موقعیتهای ایجاد شده در این توافق را ببینید و همچنین شورای عالی امنیت ملی ایران نیز موقعیتهای مثبتی را ببینند که به واسطه این توافق ایجاد می شود.
س: شما مذاکرات منتهی به توافق را منحصرا ً در چهارچوب موضوع هسته ای پیش بردید و وارد مسایل دیگر نشدید. اما ایرانیان انتظارات بزرگی از این توافق دارند. آنها امیدوارند و انتظار دارند که اقتصادشان، و حتی سبک زندگی روزمره شان تغییر کند. آیا شما نگران نیستید که این انتظارات بزرگ برآورده نشوند؟
پاسخ: خیر، من اعتقاد دارم اگر این توافق نهایی شده و به طور کامل اجرا شود، مردم ایران شاهد ارتقاء معیار زندگی شان و برچیده شدن تحریمهایی باشند که مانع تجارت، مسافرت و سرمایه گذاری و چیزهای دیگر شده بودند. بنابراین اگر این توافق کاملاً اجرا شود، خیلی چیزهای خوب می تواند اتفاق بیافتد.
پرسش: شما به آنهایی که امید و انتظار دارند این توافق به حامیان اصلاحات دیموکراتیک کمک کند چه می گویید؟ چون به نظر نمی رسد دروازه های زندان اوین به این زودی ها گشوده شود.
پاسخ: خوب این توافق، همانطور که گفتم، اگر ما طیفی از موضوعات مورد اختلاف بین ایران و جامعه جهانی یا ایران و ایالات متحده را انتخاب کرده بودیم، ممکن بود ده سال مذاکره کنیم و باز به هیچ جایی نرسیم و به خاطر موضوع هسته ای، ما چنین فرصتی نیز نداشتیم. ما نیاز داشتیم که منحصراً در خصوص برنامه هسته ای مذاکره کنیم و حتا در این محدوده نیز مذاکرات چهار سال به طول انجامید. بنابراین این موضوعی بسیار غامض و پیچیده ای بود. و من اعتقاد دارم که ایالات متحده آمریکا هرگز به باور خود به دیموکراسی و حقوق بشر پایان نخواهد داد و همواره از این ارزشها دفاع خواهد کرد. اما این توافق باید موضوع هسته ای را از جمع جدا می کرد، زیرا ما با خطر یک مسابقه تسلیحاتی هسته ای در کل منطقه مواجه بودیم و هیچ کس از چنان وضعیتی سودی نمی برد. بنابراین ما اولویتی تعیین کردیم و بر آن اولویت متمرکز شدیم و خطر وقوع مخاصمه بر سر تسلیحات هسته ای را برطرف کردیم، البته مشروط بر اینکه مورد تایید کانگرس قرار گیرد و به اجرا گذاشته شود. اگر این اتفاق بیافتد، من فکر می کنم جهان جای امن تری خواهد بود.
پرسش: ایالات متحده در حوزه هایی مثل حقوق بشر یا وضعیت چهار شهروند امریکایی که در ایران زندانی اند، بر ایران سخت نخواهد گرفت؟
پاسخ: ما هرگز و هیچ وقت اولاً از پیگیری وضعیت امریکایی هایی که در زندان استند دست بر نخواهیم داشت و همچنین از دفاع از حقوق مردم. اما ما ناچاریم با موضوعات دیگر نیز همزمان مواجه شویم. متاسفانه در دنیای دیپلماسی و روابط خارجی، شما این شانس را ندارید که تنها بر یک موضوع تمرکز کنید و بگویید این مهمترین موضوع است ما هیچ کار دیگری نمی کنیم. شما نمی توانید آنچه را در سوریه، عراقیا یمن اتفاق می افتد نادیده بگیرید، یا آنچه در مصر و صحرای سینا در جریان است. تمام این موضوعات بر هم اضافه می شوند و این کار آسانی نیست و در نهایت، آن موضوعات نیز از طریق توافقهایی مشابه توافقی که با ایران به آن دست یافتیم حل و فصل خواهند شد اما باید برای رسیدن به آن توافقها هم مبارزه کنیم.
پرسش: شما این هفته به کانگرس خواهید رفت و با منتقدانی از هر دو جناح رو به رو خواهید شد. به نظر می رسد که بسیاری هنوز قانع نشده اند. طرح شما برای پیروز شدن بر بدبینی ها چیست؟ آیا شما در دفاع از توافق هسته ای، استدلالهای جدیدی را مطرح خواهید کرد؟
پاسخ: خوب من حقیقت را راجع به توافق خواهم گفت، خیلی ها هستند که حتا قبل از مطالعه آن مخالفت خود را ابراز کرده اند. بسیاری از منتقدین اعتراف می کنند که توافق را مطالعه نکرده اند. برخی هم در کل با ایدۀ هر نوع توافق با ایران مخالف اند. اما من فکر می کنم اگر مردم در واقع به آنچه که در این توافق به دست آمده بنگرند، وقتی ببینند که این یک گزینه برای برطرف کردن یک سلاح هسته ای بالقوه است و احیانا ً می تواند موقعیتهای جدیدی را برای اتفاقات خوب دیگر فراهم کند، مثل از سر گیری روابط، در آن صورت مردم منافع این توافق را خواهند دید. روشن است که یک گروه از صداهای بسیار قوی مخالف آن است و پول زیادی را بر علیه آن خرج کرده اند و صدای آنها به گوش می رسد. اما من خوشحالم که کانگرس یک فرصت ۶۰ روزه برای بررسی آن دارد. فکر می کنم این به نمایندگان فرصت می دهد تا واقعا آنرا بررسی کنند و ببینند که اگر به این توافق اجازه نهایی شدن ندهند، ممکن است به معنای انتخاب جنگ و مخاصمه باشد. بدیل می توان چنین باشد. چون اگر ما این توافق را نداشته باشیم، فکر می کنم آیت الله (خامنه ای) بگوید اصلاً چرا ما باید با این ها مذاکره کنیم؟ آنها که به تعهداتشان عمل نمی کنند؟ همکاران ما در جهان چرا از تحریمهای ایران حمایت کنند در صورتی که تحریمها برای رسیدن به یک توافق اعمال شد و حالا که این توافق به دست آمده، امریکا از زیر آن شانه خالی کرده. بنابراین همه چیز متلاشی می شود و خطر عظیمی برای منطقه ظهور می کند.
پرسش: شما به آیت الله خامنه ای اشاره کردید. او روز شنبه گفت که ایران با ایالات متحده بر سر موضوعات مختلف جهانی و منطقه ای و حتا مسایل دو جانبه مذاکره نمی کند. آیا این بدان معناست که سفارت ایران در واشنگتن دی سی بسته باقی خواهد ماند؟ و یا ارتباطی فرهنگی بین ایران و اآمریکا برقرار نخواهد شد؟ و یا شرکتهای امریکایی به این زودی ها عازم ایران نخواهند شد؟
پاسخ: خوب البته این موضوعی است که ما باید بررسی کنیم، در ظاهر این طور به نظر می رسد. اظهارات آقای خامنه ای نسبتاً منفی و هیجانی بود و من دلیلی ندارم که برداشت دیگری از آنها داشته باشم. اما من در امور جهانی آدم خوشبینی هستم و اعتقاد دارم ممکن است یک چیزی را که امروز می شنوید، دو ماه دیگر یا ده ماه دیگر نشنوید. من واقعاً نمی دانم و در حال حاضر هم تمرکز ما بر عادی سازی روابط نیست. تمرکز ما بر توافق هسته ای است و ما اگر با اقداماتی مواجه شویم که اعتقاد داشته باشیم امنیت دوستان ما و یا امنیت خود را به مخاطره می اندازند، اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.
پرسش: به نظر شما این توافق از چه زمانی اجرایی خواهد شد و چه زمانی مردم ایران ممکن است تغییرات واقعی را در زندگی خود احساس کنند؟
پاسخ: خوب کانگرس ۶۰ روز برای بررسی توافق مهلت دارد. پس قاعدتاً تا ۱۹ سپتمبر این توافق در کانگرس به رایگیری گذاشته می شود و از آن روز اجرای توافق شروع می شود و پس از آن یک سری اقداماتی است که ایران باید انجام دهد و ادارۀ بین المللی انرژی اتمی باید انجام دهد و همه این اقدامات باید تا پیش از برچیده شدن تحریمها صورت گرفته باشند و بنابراین شاید به زمانی حدود شش ماه نیاز باشد، هرچند که به طور قطع نمی توان گفت و به تحولات بستگی دارد. اما بعید می دانم اثر چندانی قبل از آن در ایران احساس شود. اما به نظرم سپتمبر آن نقطه عطفی است که خواهید دید که آیا این توافق به اجرا گذاشته خواهد شد یا خیر.
پرسش: آیا این توافق شامل تامین دارو و تسهیلات مسافرت ایرانیان به امریکا هم می شود؟
پاسخ: خوب، موضوع تسهیل رواید به صورت بالقوه در آن منظور شده اما آنچه بلافاصله بعد از اجرایی شدن توافق در آن منظور شده، برچیده شدن تحریمهای مشخص در حوزه اعتبارات، ارتباطات بانکی، نقل و انتقال کالا، صادرات محصولات غذایی از ایران آزاد خواهد شد، پسته، فرش و چیزهای دیگر، لذا ارتباط ایران با بخشهایی از اقتصاد جهانی باز خواهد شد ولی نه با همه بخشها چون تحریمهای اولیه کماکان باقی خواهند بود.
پرسش: پس می شود گفت که چشم انداز دراز مدت بین ایالات متحده و ایران مثبت است؟
پاسخ: چشم انداز دراز مدت از احتمال مثبت بودن برخوردار است، مشروط بر اینکه کانگرس ما، مجلس و شورای عالی امنیت ملی ایران این توافق را بپذیرند و ما آنرا به اجرا بگذاریم. اگر ما آنرا به اجرا بگذاریم، در آن صورت ما در مسیری قرار داریم که می تواند به گشایشهایی بیانجامد. اگر توافق اجرا نشود، ما با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد و حتا با خطر مناقشه و من چنین فرجامی را بسیار تاثر برانگیز می بینم و من امیدوارم بتوانیم مردم را متقاعد کنیم که این توافق مانع از جنگ می شود، امنیت منطقه را تامین می کند و مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته یی می شود.
