قرغیزستان روز یکشنبه نهم اکتوبر (۱۷ میزان) تمرینات مشترک نظامی شش کشور شامل در سازمان پیمان امنیت جمعی را که روسیه رهبری این تمرینات را به عهده داشت، به گونۀ یک جانبه لغو کرد.
قرار بود این تمرینات زیر نام "برادری فناناپذیر ۲۰۲۲" از تاریخ دهم تا ۱۴ اکتوبر در خاک قرغیزستان آغاز شود. وزارت دفاع قرغیزستان انگیزۀ این تصمیم را مشخص نکرده است.
براساس گزارش‌های ابتدایی، قرار بود نظامیان کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی – روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرغیزستان و تاجیکستان – و ناظران نظامی صربستان، سوریه و اوزبیکستان در این تمرینات شرکت داشته باشند.
این اقدام بشکیک، نشانۀ دیگر از تنش‌های فزایندۀ درونی سازمان پیمان امنیت جمعی است که در دهۀ ۱۹۹۰ میلادی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پیشین شکل گرفت.
ماه گذشته، ارمنستان با انتقاد از اینکه سازمان پیمان امنیت جمعی نتوانسته است آشکارا از ارمنستان در جنگ با آذربایجان طرفداری کند، در تمرینات مشترک دو هفته‌ای این پیمان که در قزاقستان راه اندازی شده بود، شرکت نکرد.
روسیه و دیگر کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی به تقاضای ایروان، پایتخت و بزرگترین شهر ارمنستان، برای مساعدت نظامی پشت گشتانده و در جنگ آن کشور با آذربایجان در منطقهٔ قرهباغ، تنها با اعزام هیات حقیقت‌یاب به ساحات جنگ‌زدۀ مرزی بسنده کردند.
مقام‌های ارمنستان مدعی شده بودند که نظامیان آذربایجانی در حملات بر مواضع نظامی ارمنی‌ها در قرهباغ از توپخانۀ سنگین و طیاره‌های بی‌سرنشین جنگی کار گرفته اند.
سازمان پیمان امنیت جمعی همواره آرزومند بوده است تا با سازمان پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو)، برای مشارکت داشته باشد، اما این سازمان در زمینۀ تعریف هدف و مقصد دقیق خود در تقلا بوده است. به گفتۀ کارشناسان، ناکامی برای رسیدگی به چندین بحران امنیتی در چندین کشور عضو این پیمان، ، بقا و پایداری این پیمان را زیر سوال برده است.
به همین تازگی‌ها، سازمان پیمان امنیت جمعی بدون اقدام و احساس، تنها نظاره‌گر جنگ خونین بین دو عضو خود –قرغیزستان و تاجیکستان – بود. درگیری‌ها بین این دو کشور همسایه نزدیک به ۱۰۰ کشته و افزون بر ۱۵۰ زخمی برجا گذاشت.
در عوض، سازمان پیمان امنیت جمعی به ارتقای سطح احضارات برای پاسخگویی به گسترش شورشگری از افغانستان به مرزهای این پیمان، به ویژه تاجیکستان که مرز طولانی با افغانستان دارد، تمرکز داشته است.
تا ماه گذشته، حدود ۵۰۰۰ نظامی روسی در تاجیکستان مستقر بود. شمار نظامیان روسی مستقر در تاجیکستان در ماه جنوری سال روان و پیش از آغاز جنگ اوکراین حدود ۷۰۰۰ نفر بود، اما با آغاز تهاجم نظامی روسیه بر اوکراین در اواخر فبروری سال روان، حضور نظامی روسیه در تاجیکستان کاهش یافته است.
