چرا پشه‌ها عده‌ای را بیشتر از دیگران می‌گزند؟

گروپ خون، کاربن دای اکساید هوای تنفسی، درجۀ حرارت بدن، عرق، باکتریاهای موجود در پوست، ارثیت، بارداری و حتا رنگ لباس عواملی است که سبب می‌شود برخی ها بیشتر از دیگران از نیش پشه‌ها آزار ببینند.

براساس یافته‌های پژوهشی که در ژورنال حشره شناسی نشر شده است، افرادی که دارای گروپ خون O استند بیشتر از افراد دیگر شکار پشه‌ها می‌شوند، اما دلیل آن تا کنون روشن نشده است.

زمانیکه انسان‌ها نفس می‌کشند، کاربن دای اکساید را از بدن خود بیرون می‌کنند. پشه‌ها با آخذه‌های مخصوصی که دارند کاربن دای اکساید هوای تنفس شدۀ انسان را از مسافت ۳۵ متری تشخیص کرده و توسط آن شکار خود را پیدا می‌کنند. به هر پیمانه‌ای که کاربن دای اکساید بیشتر توسط تنفس فرد بیرون شود، به همان اندازه آن فرد در معرض گزیدن پشه قرار می‌گیرد.

عرق بدن انسان که بیش از ۳۴۰ نوع بوی مواد کیمیایی را در خود دارد، نیز وسیلۀ دیگری است که پشه با آن شکار خود را پیدا می‌کند. عرق زیاد و بوی تند عرق نیز پشه‌ها را به خود جلب می‌کند. بدن های مرطوب با عرق به گونۀ طبیعی مقاومت کمتر در مقابل نیش پشه دارند.

پشه‌ها همچنین با استفاده از آخذه‌های حرارت در اطراف دهن شان، گرمای بدن انسان و حتا گرمای خون را سنجیده و بهترین موی‌رگ را برای نیش زدن انتخاب می‌کنند. بدن‌های گرم در مقابل پشه‌ها آسیب پذیرتر اند.

باکتریا‌های موجود در پوست نیز پشه‌ها را به خود جلب می‌کنند. پژوهش‌های تازه نشان داده است که پاها، دستان و آرنج‌ها هم به دلیل اینکه میزان بیشتر باکتریا دارند و هم به خاطر عرق و بوی ناشی از مواد کیمیایی موجود در عرق، بیشتر از سایر قسمت‌های بدن معروض به نیش پشه‌ها است.

پشه‌ها با وصف داشتن اندام کوچک، چشمان تیزبین دارند. رنگ‌های تاریک به ویژه لباس‌های سیاه، آبی تیره و سرخ، سریعتر از رنگ‌های روشن پشه‌ها را به خود جلب می‌کند.

زنان در ماه‌های اخیر بارداری به ویژۀ پس از هفتۀ ۲۸ دو چند از دیگران توسط پشه‌ها گزیده می‌شوند. پژوهشی که در ژورنال طبی لنست نشر شده است، به این نکته پی برده است که زنان باردار به دلیل اینکه ۲۱ درصد بیشتر کاربن دای اکساید را از شش‌های شان بیرون می‌کنند، زودتر توسط پشه‌ها نشانی می‌شوند.

پژوهش‌ دیگری در پوهنتون لندن ارثیت را عامل دیگری عنوان کرده است که برخی افراد را در مقابل پشه‌ها محفوظ و برخی را معروض می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان داده است که برخی افراد به گونۀ ارثی مواد دفع کنندۀ پشه‌ها را در پوست خود دارند.

هرچند محافظت از نیش پشه دشوار است، خشکاندن یا دواپاشی آب‌های ایستادۀ اطراف ساحات رهایشی، جالی گرفتن دروازه و کلکین‌های منزل، استفاده از پشه‌خانه، استعمال مواد دفع کنندۀ پشه بر قسمت‌های برهنۀ بدن و پوشیدن لباس‌های دارای رنگ روشن، می‌تواند به پیمانۀ زیاد انسان را از گزند نیش پشه در امان نگه دارد.

ویژگی‌های جالب پشه‌ها

پشه‌ها از ۲۱۰ میلیون سال به اینسو در زمین موجود بوده و هم اکنون بیش از ۳۵۰۰ نوع پشه در جهان وجود دارد که شماری از این پشه‌ها باکتریا، ویروس و پرازیت‌های خطرناک مثل زیکا، ملاریا و لشمانیا را به انسان انتقال می‌دهند.

تنها پشه‌های مونث انسان را می‌گزند: هرچند هر دو جنس پشه‌ها برای بقای حیات از میوه و شیرۀ نباتات استفاده می‌کنند، پشه‌های مونث برای تخم گذاری و تولید مثل به پروتین ضرورت دارند. یک پشه می‌تواند سه برابر وزن خود خون بمکد.

پشه‌های مونث پس از مکیدن خون برای چند روز استراحت کرده و به تخم گذاری می‌پردازند. هر پشه در یکبار می‌تواند ۳۰۰ تخم بگذارد. معمولا پشه‌های مونث در طول کمتر از دو ماه زندگی خود، هر سه روز یکبار تخم گذاری می‌کنند. پشه‌های مذکر ۱۰ روز یا کمتر از آن زنده می‌مانند.

تخم گذاری اکثر پشه‌ها در آب صورت می‌گیرد، از اینرو در ساحاتی که بیماری‌های پرازیتی ناشی از گزیدن پشه شایع است، سفارش می‌شود تا آب‌های ایستادۀ نزدیک به ساحات رهایشی دواپاشی شود.

پشه‌ها خونسرد بوده و گرمای بالاتر از ۲۶ سانتیگراد را ترجیح می‌دهند. پشه‌ها در درجۀ حرارت پایینتر از ۱۰ سانتیگراد به خواب زمستانی می‌روند.

هنگام گزیدن پشه دو تیوب نازکتر از موی از دهن پشه بیرون شده و به پوست انسان فرو می‌رود. با یکی از تیوب‌ها خون بیرون شده و از تیوب دیگر لعاب دهن پشه که حاوی مواد ضد درد و ضد لخته شدن خون است به ساحۀ گزیدگی پراکنده می‌شود.