موقفگیری های تند آیت الله علی خامنه ای در قبال ایالات متحده موجب لغو توافق هسته یی ایران نخواهد گشت—و اگر چنین گردد، به ضرر آن کشور تمام خواهد شد—نه ایالات متحده.
تحلیلگران با ذکر این مطلب می گویند که اظهارات آقای خامنه ای مبنی بر آتش زدن توافق هسته ای آن کشور با گروه پنج بر علاوه یک، کار ساده ای نیست.
آقای خامنه ای در میان مقامات ارشد ایران بدون ذکر نام دونالد ترمپ، نامزد احتمالی جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهور ایالات متحده گفت که "نامزد های ریاست جمهوری امریکا هم حالا دارند تهدید می کنند که ما میایم و ]توافق نامۀ هسته یی[ را پاره می کنیم و نقد می کنیم. خوب آنان اگر پاره کنند، ما آنرا به آتش می زنیم."
رضا تقی زاده، تحلیلگر مسایل بین المللی مستقر در لندن، دو دلیل را در اظهارات آقای خامنه ای دخیل می داند.
اول این که محافظه کاران در ایران درک می کنند که گروه های سیاسی امریکا به خصوص کاندیدان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده در مورد توافق هسته یی وحدت نظر ندارند.
بنا بر این، موقفگیری های متضاد سیاستمداران امریکایی، به ویژه جمهوری خواهان، موجب نگرانی رهبر ایران شده است.
آقای تقی زاده گفت: " اگر دونالد ترمپ به حیث رئیس جمهور انتخاب شود، همان طور که گفته است، انتقاد های جدی در مورد برجام [توافق هسته یی] گفته است و جمهوری اسلامی ]ایران[ نگران این وضیعت است."
به باور آقای تقی زاده، دلیل دیگر اظهارات آقای خامنه ای، مصرف داخلی دارد، زیرا به باور وی، رهبر ایران از اول مخالف این توافق بود و حال که توافق هسته یی مطابق خواست وی عملی نمی گردد، تلاش می ورزد همسویی خود را با محافظه کاران آن کشور، حفظ کند.
مخالفت خامنه ای با امریکا از آغاز فعالیت سیاسی
آقای خامنه ای در جریان ملاقات اش با مقامات ارشد ایران همچنین گفت که شماری از مقامات در کشورش فکر می کنند که کنار آمدن با امریکا، کار خوب است؛ اما او تاکید کرد که چنین تصور، "تصور درست نیست."
آقای خامنه ای تکیه بر امریکا را "توهم" عنوان کرد و گفت که ایران باید "متکی بر واقیعت ها" باشد.
آقای خامنه ای گفت: " همانطور که گفتیم، از لحاظ منطقی، نظام مثل جمهوری اسلامی ایران، هرگز مورد محبت و ملاطفت نظام مثل امریکا قرار نمی گیرد."
علی نوری زاده، رئیس مرکز مطالعات ایران و عرب مستقر در لندن، به این باور است که دیدگاه آقای خامنه ای از بدو ورود به سیاست—یعنی از آغاز انقلاب اسلامی در ایران-- همواره مخالف ایالات متحده بوده و در عوض تلاش کرده تا با قطب مخالف امریکا یعنی شوروی سابق و حال با روسیه روابط نزدیک داشته باشد.
علاوه بر آن، به باور آقای نوری زاده، با در نظر داشت عملکرد ایالات متحده با متحدین اش در شرق میانه و افریقا، حالا اعتماد آقای خامنه ای در مقابل امریکا، کمتر است.
آقای نورزاده گفت: " آقای خامنه ای از دو جهت به امریکا اعتماد ندارد. جهت اول اینکه در نشست های خصوصی به مشاوران خود گفته است که امریکا بر سر دوستان خود چه آورد. با ]حسنی[ مبارک چه کرد؟ با ]معمر[ قذافی که تسلیم شده بود، چه رفتار کرد؟ با تمام کشور های که امریکا با ایشان دوستی و نزدیکی داشت، امریکا به هیچ کدام آنان وفا دار نبود. بنا بر این، لازم نیست که خود را زیر چتر امریکا ببریم و بعد ضربه بخوریم."
موقفگیری دونالد ترمپ و واکنش خامنه ای
محسن میلادی، استاد روابط بین المللی در پوهنتون فلوریدای جنوبی تائید می کند که موقفگیری های دونالد ترمپ، یکی از عواملی است که رهبر ایران را وادار به واکنش کرده است.
به باور آقای میلانی، از نظر خامنه ای و سایر محافظه کاران، امریکا و سایر کشور های غربی تعزیرات اقتصادی را به گونۀ که تعهد کرده بودند، بر نداشته اند.
آقای میلانی می گوید که سیستم بانکی ایران و سرازیر شدن سرمایه به داخل آن کشور هنوز هم با یک سلسله مشکلات مواجه است و این وضیعت، موجب نا رضایتی خامنه ای را شده است.
احتمال لغو توافق نامه ای هسته یی
یکی از مسایل عمده که مطرح می گردد این است که هرگاه آقای ترمپ برندۀ انتخابات ریاست جمهوری امریکا شود، آیا آنچه در مورد توافق برنامۀ هسته یی ایران گفته است، عمل خواهد کرد یا به گونۀ با آن کنار خواهد آمد.
آقای نوری زاده می گوید صرف نظر از این که چه کسی برندۀ انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده می گردد، رئیس جمهور آیندۀ امریکا، قادر نخواهد شد همه شعار های دوران کمپاین انتخاباتی خود را عملی سازد.
آقای نوری زاده گفت: "آقای ترمپ حرف های زیادی زده که بعداً، پس گرفت. توافق هسته یی به تصویب کانگره امریکا رسیده است؛ رئیس جمهور امریکا آنرا امضا کرده است. به آسانی نمی شود آنرا لغو کرد.؟"
اما اگر توافق برنامه هسته یی ایران به دلیل موقفگیری های تند رهبران دو کشور لغو گردد، کدام کشور بیشتر از این ناحیه متضرر خواهد شد؟ ایران یا ایالات متحده؟
به باور آقای تقی زاده، اگر چنین فرضیه مصداق پیدا کند، ایران از جهات مختلف بیشتر متضرر خواهد شد، زیرا آن کشور ممکن سیاست تهاجمی را در پیش بگیرد و در عین حال، تعزیرات بیشتر اقتصادی بالای ایران اعمال خواهد شد و وضیعت اقتصادی مردم در آن کشور حتی بیشتر وخیم خواهد شد. علاوه بر آن، عربستان سعودی و اسرائیل که مخالفین منطقه یی ایران به شمار می روند، از لغو این تواقف خرسند خواهند شد.
توافق هسته یی میان ایران و گروه پنج بر علاوه یک سال گذشته پس از یک سلسله گفتگو های نفس گیر و پیهم نهایی گردید، اما تطبیق این توافق نامه بین المللی همواره با مشکلات مواجه بوده است—به خصوص رفع تعزیرات اقتصادی بالای ایران و بر داشت های متفاوت رهبران ایران و امریکا از این توافق نامه.
تحلیلگران به این باور اند که با در نظر داشت اختلافات عمیق که میان امریکا و ایران در چهار دهۀ گذشته، تطبیق این توافق در آینده نیز مشکل آفرین خواهد بود.
