ریتروگرید یا عقب‌نشینی؛ مستندی که نه ماه اخیر جنگ در افغانستان را به تصویر می‌کشد

ریتروگرید (Retrograde) یا عقب‌نشینی نام فلم مستندی است که نه ماه اخیر جنگ در افغانستان را به تصویر می‌کشد. فلم در روزهای اخیر نظام جمهوریت – زمانی که مذاکرات دوحه داغ بود و جنگ به شدت در افغانستان ادامه داشت – فلمبرداری شده است.

سمیع سادات، فرمانده پیشین قول اردوی میوند در هلمند، چهرهٔ اصلی فلم است. در این فلم دیده می‌شود که این جنرال افغان تا پایان برای دفاع از کشور خود در خطوط مقدم جنگ مقاومت می‌کند.

سادات می‌گوید که در این فلم توانایی نیروهای افغان در مبارزه و دفاع از کشور شان بازتاب یافته است و امیدوار است که این سرمایه‌های افغانستان تلف نشوند.

فلم مبارزهٔ نیروهای افغان را در روزهای نظام جمهوریت، نابسامانی و قربانی شدن این نیروها و سقوط کابل را به تصویر می‌کشد. صحنه‌های ازدحام در میدان هوایی کابل، رنج و سختی افغان‌ها حین خروج از کشور برای بیننده رنج ‌آور است.

یکی از سالون‌های سینما در ساحۀ قدیمی شمالشرق واشنگتن، در فاصله کمی از قصر سفید، میزبان نمایش این فلم بود که در آن شماری زیاد امریکایی‌ها، نظامیان جنگ افغانستان و افراد علاقمند افغانستان شرکت کرده بودند. شماری از افغان‌ها از دیدن صحنه‌های تکان‌دهندهٔ مردم و کشته شدن و زخمی شدن نظامیان افغان اشک ریختند.

متیو هینمن، کارگردان ریتروگرید، که پیش از این از سوریه و کشورهای دیگر در حال جنگ مستندسازی کرده است، می‌گوید که در قبال ساختن این فلم انگیزهٔ سیاسی ندارد اما می‌خواهد آنچه را که در فلم بازتاب یافته، به کانگرس و رییس جمهور ایالات متحده نشان دهد.

هینمن می گوید که این فلم غم انگیز و دردناک برای افغان‌ها و امریکایی‌هایی است که در دو دهه جنگ در افغانستان در برابر طالبان مبارزه کردند.

آنچه که بیشتر این فلم را دیدنی می‌سازد، به تصویر کشیدن احساسات انسان‌ها است که در ابتدا و در اخیر فلم نشان داده می‌شود؛ احساساتی که صامت است و بدون خوانش متن، بیشتر چهره های افراد سخن می‌گویند.

هینمن گفت: "تلاش کردم که این لحظات آخر جنگ در افغانستان را چهرۀ انسانی بدهم. برایم یک سفر بسیار پرتنش برای ساختن فلم از ماه جنوری تا ماه اگست بود که افغانستان سقوط کرد. بسیار دشوار بود. از نظر جسمی و روانی و احساسی برایم سخت تمام شد."

بکتاش احدی، تولید کنندۀ این فلم می گوید که تلاش کرده است تا پیامدهای تصامیم ایالات متحده را برای خروج سریع نیروهای امریکایی همراه با تخلیه نابسامان نیروها، فشارهای روحی و روانی مردم افغان به خصوص وضعیت نیروهای افغان در روز های اخیر در میدان جنگ را مستند سازی کند.

درین فلم برنده و بازنده جنگ مشخص نشده است. تصامیم روسای جمهور ایالات متحده برای خروج، فشارها بر نظامیان امریکایی در افغانستان و تخلیه سریع و نامنظم نیروهای امریکایی در آن مستند سازی شده است. این فلم نشان می‌دهد که در نهایت افغان‌ها استند که بهای جنگ دو دهه با طالبان را با باختن جان و عزیزان شان متحمل شده اند.