مفتش ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان یا سیگار می گوید که وزارتخانه های حکومت افغانستان در مدیریت و حسابدهی کمک های خارجی ناکام بوده است.
سیگار با نشر گزارشی مساعدت مستقیم یک میلیارد دالری امریکا را به حکومت افغانستان که از طریق ادارۀ ایالات متحده برای انکشاف بین المللی یا USAID جریان یافته است، مورد تفتیش قرار داده است.
ارزیابی ادارۀ ایالات متحده برای انکشاف بین المللی ۶۹۶ مورد اصلاحی را به حکومت افغانستان سفارش کرده بود که بر اساس گزارش سیگار ۴۱ در صد این سفارشات بسیار مهم یا خطرزا بوده است.
سیگار گفته است که USAID و وزارت خارجۀ ایالات متحده نیز در گزارشدهی کمک ها به کانگرس امریکا، برخی معلومات نادرست یا نامکمل را ارایه کرده است. همچنان در گزارش آمده است که کمک های ایالات متحده به حکومت افغانستان عاری از نظارت و حسابگیری دقیق است.
جن ساکی، سخنگوی وزارت خارجۀ ایالات متحده با رد این بخش گزارش گفت که یافته های سیگار با برنامۀ مساعدتی امریکا که در افغانستان به پیش می رود هم خوانی ندارد. او گفت که تمام مساعدت های ایالات متحده، چه در درون سیستم مالی حکومت افغانستان یا خارج از آن، از طریق میکانیزم های حسابده با نظارت کامل مسوولین ایالات متحده به مصرف می رسد.
باوصف تماس های مکرر، مقامهای حکومت افغانستان در این مورد با رادیو آشنا صحبت نکردند.
مشکل سرتاسری
به استناد گزارش سیگار، مدیریت و حسابدهی در وزارت های صحت عامه، معادن و پترولیم، زراعت، آبیاری و مالداری، مخابرات و فناوری معلوماتی، وزارت معارف، مالیه و شرکت برق افغانستان ارزیابی شده است، اما گزارش سیگار می رساند که این مشکل دامنگیر همه وزارتخانه های افغانستان است.
سید ظهیر ناصر، کارشناس ارشد امور جرایم مالیاتی و اقتصادی استدلال می کند که نهاد های کمک کنندۀ بین المللی نیز در ایجاد مدیریت نادرست، فساد و نبود حسابدهی شریک اند.
آقای ناصر گفت "از زمانیکه پول از یک منبع سرازیر می شود تا زمانیکه به مصرف می رسد، فساد بروز کرده می تواند و منابع امریکایی و خارجی را به دلیل غفلت یا سطحی گرفتن نحوۀ مصرف کمک ها، می توان شریک فساد عنوان کرد
در گزارش سیگار ابراز نگرانی شده که در چنین شرایطی نمی شود که کمک ها به گونۀ مستقیم در دسترس حکومت افغانستان قرار گیرد.
گزارش سیگار در حالی نشر می شود که روابط کابل و واشنگتن نسبت به هر وقت دیگر تنیده تر گردیده است، اما شیرجان احمدزی، پژوهشگر ارشد در مرکز پژوهش های افغانستان در دانشگاه نبراسکا پیوند این گزارش را با روابط دو کشور نفی می کند.
به گفتۀ آقای احمدزی "این یک گزارش بسیار تخنیکی و مالی است که در مورد مصرف کمک های امریکا در افغانستان به کانگرس و مردم امریکا معلومات می دهد. هرچند در آن از کارکرد حکومت افغانستان انتقاد شده است، اما نمی توان به این گزارش ریشۀ سیاسی داد."
کشیدگی روابط دو کشور
در همین حال، شینکی کروخیل عضو مجلس نمایندگان افغانستان می گوید که در گذشته نیز از مدیریت، ظرفیت و توانمندی ضعیف حکومت افغانستان انتقاد می شد، اما شدت و گستردگی گزارش تازۀ سیگار، ماهیت انتقاد و انگیزۀ آن را متمایز می سازد.
به گفتۀ کروخیل "هیچ امکان ندارد که جریان کنونی سیاسی میان دو کشور بر نشر این گزارش بی اثر بوده باشد. فکر کنم حکومت امریکا به شکلی از اشکال انتقاداتی را که سالها پیش باید از حکومت افغانستان می کرد."
این قانونگذار افغانستان چنین اظهارات را در حالی بیان می کند که سیگار ادارۀ مربوط به حکومت ایالات متحده نبوده، بلکه نهاد مستقلی است که از جانب کانگرس ایالات متحده توظیف شده تا امور بازسازی و مصرف پول امریکا را در افغانستان بررسی و نظارت کند.
خانم کروخیل می گوید حکومت افغانستان پیش از تقاضای دریافت کمک ها به شکل مستقیم، باید در صدد ایجاد ظرفیت لازمی مصرف و حسابدهی برآید، در غیر آن سرازیر شدن کمک های خارجی جز اینکه ریشه های فساد را عمیق سازد، سودی را به بار نخواهد آورد.
سیگار چند روز پیش نیز در گزارشی انتقاد کرده بود که با صرف میلیون ها دالر کمک ایالات متحده، هنوز هم افراد بی سواد در صفوف نیرو های امنیتی افغان جلب و جذب می شوند و مشکل سواد دامنگیر نصف قوای مسلح افغانستان است. اندکی پیشتر از آن، سیگار هشدار داده بود که نظارت و مدیریت در سیستم بانکی افغانستان به حدی ضعیف است که در نبود کمک های فوری جامعۀ جهانی امکان بحران دیگر شبیه کابل بانک در آن متصور است.
سیگار با نشر گزارشی مساعدت مستقیم یک میلیارد دالری امریکا را به حکومت افغانستان که از طریق ادارۀ ایالات متحده برای انکشاف بین المللی یا USAID جریان یافته است، مورد تفتیش قرار داده است.
ارزیابی ادارۀ ایالات متحده برای انکشاف بین المللی ۶۹۶ مورد اصلاحی را به حکومت افغانستان سفارش کرده بود که بر اساس گزارش سیگار ۴۱ در صد این سفارشات بسیار مهم یا خطرزا بوده است.
سیگار گفته است که USAID و وزارت خارجۀ ایالات متحده نیز در گزارشدهی کمک ها به کانگرس امریکا، برخی معلومات نادرست یا نامکمل را ارایه کرده است. همچنان در گزارش آمده است که کمک های ایالات متحده به حکومت افغانستان عاری از نظارت و حسابگیری دقیق است.
جن ساکی، سخنگوی وزارت خارجۀ ایالات متحده با رد این بخش گزارش گفت که یافته های سیگار با برنامۀ مساعدتی امریکا که در افغانستان به پیش می رود هم خوانی ندارد. او گفت که تمام مساعدت های ایالات متحده، چه در درون سیستم مالی حکومت افغانستان یا خارج از آن، از طریق میکانیزم های حسابده با نظارت کامل مسوولین ایالات متحده به مصرف می رسد.
باوصف تماس های مکرر، مقامهای حکومت افغانستان در این مورد با رادیو آشنا صحبت نکردند.
مشکل سرتاسری
به استناد گزارش سیگار، مدیریت و حسابدهی در وزارت های صحت عامه، معادن و پترولیم، زراعت، آبیاری و مالداری، مخابرات و فناوری معلوماتی، وزارت معارف، مالیه و شرکت برق افغانستان ارزیابی شده است، اما گزارش سیگار می رساند که این مشکل دامنگیر همه وزارتخانه های افغانستان است.
سید ظهیر ناصر، کارشناس ارشد امور جرایم مالیاتی و اقتصادی استدلال می کند که نهاد های کمک کنندۀ بین المللی نیز در ایجاد مدیریت نادرست، فساد و نبود حسابدهی شریک اند.
آقای ناصر گفت "از زمانیکه پول از یک منبع سرازیر می شود تا زمانیکه به مصرف می رسد، فساد بروز کرده می تواند و منابع امریکایی و خارجی را به دلیل غفلت یا سطحی گرفتن نحوۀ مصرف کمک ها، می توان شریک فساد عنوان کرد
در گزارش سیگار ابراز نگرانی شده که در چنین شرایطی نمی شود که کمک ها به گونۀ مستقیم در دسترس حکومت افغانستان قرار گیرد.
گزارش سیگار در حالی نشر می شود که روابط کابل و واشنگتن نسبت به هر وقت دیگر تنیده تر گردیده است، اما شیرجان احمدزی، پژوهشگر ارشد در مرکز پژوهش های افغانستان در دانشگاه نبراسکا پیوند این گزارش را با روابط دو کشور نفی می کند.
به گفتۀ آقای احمدزی "این یک گزارش بسیار تخنیکی و مالی است که در مورد مصرف کمک های امریکا در افغانستان به کانگرس و مردم امریکا معلومات می دهد. هرچند در آن از کارکرد حکومت افغانستان انتقاد شده است، اما نمی توان به این گزارش ریشۀ سیاسی داد."
کشیدگی روابط دو کشور
در همین حال، شینکی کروخیل عضو مجلس نمایندگان افغانستان می گوید که در گذشته نیز از مدیریت، ظرفیت و توانمندی ضعیف حکومت افغانستان انتقاد می شد، اما شدت و گستردگی گزارش تازۀ سیگار، ماهیت انتقاد و انگیزۀ آن را متمایز می سازد.
به گفتۀ کروخیل "هیچ امکان ندارد که جریان کنونی سیاسی میان دو کشور بر نشر این گزارش بی اثر بوده باشد. فکر کنم حکومت امریکا به شکلی از اشکال انتقاداتی را که سالها پیش باید از حکومت افغانستان می کرد."
این قانونگذار افغانستان چنین اظهارات را در حالی بیان می کند که سیگار ادارۀ مربوط به حکومت ایالات متحده نبوده، بلکه نهاد مستقلی است که از جانب کانگرس ایالات متحده توظیف شده تا امور بازسازی و مصرف پول امریکا را در افغانستان بررسی و نظارت کند.
خانم کروخیل می گوید حکومت افغانستان پیش از تقاضای دریافت کمک ها به شکل مستقیم، باید در صدد ایجاد ظرفیت لازمی مصرف و حسابدهی برآید، در غیر آن سرازیر شدن کمک های خارجی جز اینکه ریشه های فساد را عمیق سازد، سودی را به بار نخواهد آورد.
سیگار چند روز پیش نیز در گزارشی انتقاد کرده بود که با صرف میلیون ها دالر کمک ایالات متحده، هنوز هم افراد بی سواد در صفوف نیرو های امنیتی افغان جلب و جذب می شوند و مشکل سواد دامنگیر نصف قوای مسلح افغانستان است. اندکی پیشتر از آن، سیگار هشدار داده بود که نظارت و مدیریت در سیستم بانکی افغانستان به حدی ضعیف است که در نبود کمک های فوری جامعۀ جهانی امکان بحران دیگر شبیه کابل بانک در آن متصور است.
