سیزدهم فبروری مصادف با روز جهانی رادیو است، اما در افغانستان پس از تسلط دوبارۀ طالبان در ۱۸ ماه گذشته ۱۱۷ رادیو از فعالیت باز مانده و ۱۹۰۰ کارمند رسانهای و خبرنگار بیکار شده اند.
مشکلات اقتصادی دلیل عمدۀ بستهشدن رادیوها عنوان شده، اما افزون بر این رسانهها به شمول رادیو با محدودیتهای پیهم از سوی طالبان مواجه اند.
حجت الله مجددی، رییس اتحادیه ژورنالیستان آزاد افغانستان، به صدای امریکا گفت که تا قبل از سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۳۴۵ ایستگاه رادیویی محلی در افغانستان با ۴۸۷۷ کارمند که ۱۲۳۸ نفر آنان زنان بودند، نشرات داشتند.
آقای مجددی با اشاره به تحولات سیاسی اخیر در افغانستان گفت:"متاسفانه۱۱۷ رادیو به دلیل مشکلات اقتصادی و تعداد محدود به دلایل مختلف نشرات خود را متوقف ساختند که با این وضعیت ۱۹۰۰ کارمند رسانهای که ۱۰۷۵ اینها را خانمها تشکیل میداد، کار خود را از دست دادند".
بنا بر آمار اتحادیه ژورنالیستان آزاد افغانستان، در حال حاضر۲۲۸ رادیوی محلی در افغانستان فعالیت دارند.
اما نی یا دفتر حمایت از رسانههای آزاد افغانستان با نشر اعلامیهای گفته است که در حال حاضر از جمله ۱۷۰ رادیوی محلی شمار اندک آنها فعالیت دارند.
بر اساس اعلامیه نی، در کنار مشکلات اقتصادی، وضع برخی محدودیتهای طالبان بر رادیو و سایر رسانهها، آنها را مجبور کرده است که فعالیتهایشان را متوقف کنند.
آقای مجددی گفت که آنان تلاش کرده اند تا نهادهای بینالمللی و کشورهای حامی آزادی بیان و رسانهها را قانع بسازند تا همانند گذشته از رسانههای افغانستان حمایت مالی کنند.
رییس اتحادیه ژورنالیستان آزاد افغانستان با تاکید بر حمایت طالبان از رسانهها گفت: "در قسمت اجراییشدن قوانین رسانهها که شامل قانون رسانههای همگانی، قانون دسترسی به اطلاعات، مقرره طرز تاسیس حکومت و رسانهها و همچنان کاهش مالیات و محصول برق از رسانههای افغانستان حمایت بیشتر نمایند".
اما ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان، روز دوشنبه ۱۳ فبروری در نشستی در کابل بر حمایت از رسانهها تاکید کرد و گفت که حکومت این گروه در چوکات قانون به حمایت از رسانهها متعهد است.
مجاهد گفت که رسانهها و خبرنگاران به حیث یک جناج سومی و بیطرف نقش بازی کنند و از کسی جانبداری نکنند، به همین اساس، حکومت این گروه بر چنین رسانهها اعتماد و از آنها حمایت خواهد کرد.
مجاهد افزود که برخی رسانهها از خارج نشرات دارند و به گفتۀ او، برضد حکومت این گروه است و به آنان اجازۀ فعالیت نخواهند داد و افزود: "اگر ما خبرها و پروپاگندهای خالی از حقیقت را نشر میکنیم، اذهان خراب میشود. متاسفانه امروز همین طور است، بعضی نشرات که بیرون از کشور میشود، علیه امارت اسلامی و مردم ما و شما، تمامش منفی است...آن باز مطبوعات دشمن است، آن به خاطر اهداف استخباراتی به کار گماشته شده، امارت اسلامی افغانستان به آن چنین مطبوعات اجازۀ فعالیت نمیدهد".
در همین حال گزارشها از وضعیت وخیم آزادی رسانهها در افغانستان پس از به قدرت رسیدن طالبان نشر شده است و مرکز خبرنگاران افغانستان با نشر گزارشی میگوید که وضعیت آزادی رسانهها و خبرنگاران در سال ۲۰۲۲ در این کشور به شدت وخیم شده و در این سال ۲۶۰ مورد نقض آزادی رسانهها و خبرنگاران ثبت شده است.
یافتههای مرکز خبرنگاران افغانستان نشان میدهد که از جملۀ ۶۰۰ رسانۀ صوتی، تصویری، چاپی و آنلاین بیش نیمی از آنان پس از اگست سال گذشته میلادی بسته شده اند.
طالبان نشرات رادیویی صدای امریکا را که از داخل افغانستان برای شنوندگان افغان نشر میشد، از ماه دسمبر سال ۲۰۲۲ در افغانستان متوقف کردند، اما نشرات رادیویی صدای امریکا بدون سکتگی از بیرون از مرزهای افغانستان به شنوندگان افغان ادامه دارد.
طالبان در تازه ترین اقدام، دسترسی مردم به وبسایت دری و پشتو صدای امریکا را در چندین ولایت افغانستان مسدود کردهاند. اما خوانندگان صدای امریکا با نصب کردن فلترشکنها در وسایل همراه شان میتوانند به وبسایتهای دری و پشتو دسترسی یابند.
پخش برنامههای رادیویی در افغانستان در زمان امان الله، پادشاه پیشین افغانستان، آغاز شد. پس از گذشت تقریباً یک قرن، رادیو همچنان جایگاه خود را به عنوان وسیلهای سریع برای رساندن اطلاعات به مردم در افغانستان حفظ کرده است.
دفتر هیات معاونت ملل متحد در افغانستان با نشر اعلامیهای گفته است که رادیو بیش از ۸۰ فیصد جمعیت افغانستان را تحت پوشش قرار میدهد و مهمترین رسانه در مناطق دورافتاده، جایی که سطح سواد به ویژه میان زنان پایینتر است، به شمار میرود.
بر اساس تصمیم سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد "یونسکو" در سال ۲۰۱۱، سیزدهم فبروری به عنوان روز رادیو در جهان گرامی داشته میشود.