توافقنامۀ صلح امریکا و طالبان تحت نام "توافقنامۀ برای آوردن صلح به افغانستان" پس از یک سال مذاکرات به تاریخ ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ در دوحه پایتخت قطر به امضا رسید.
زلمی خلیلزاد، نمایندۀ ویژه ایالات متحدۀ امریکا در امور مصالحۀ افغانستان و ملا عبدالغنی برادر، رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر در حضور مایک پمپیو، وزیر خارجۀ پیشین امریکا و برخی از مقام‌های کشورهای منطقه و جهان این توافقنامه را امضا کردند.
هدف از امضای این توافقنامه پایان‌دادن به طولانی‌ترین جنگ امریکا در افغانستان و برقراری صلح در این کشور عنوان شده است و تضمین‌‌های ضد دهشت‌افگنی از سوی طالبان، اعلام جدول زمانی خروج قوای بین المللی از افغانستان، آغاز مذاکرات بین‌الافغانی و آتش‌بس دایمی و سرتاسری از شرایط اساسی این توافقنامه است.
بر اساس این توافقنامه، ایالات متحده نخستین دور خروج نیروهای خود را در اواسط ماه جولای ۲۰۲۰ آغاز کرد. امریکا آن زمان، دست‌کم ۱۳۰۰۰ نظامی در افغانستان داشت که این نیروها در سه مرحله از این کشور بیرون شدند و در حال حاضر، شمار آنان به ۲۵۰۰ نفر می‌رسد.
همچنان پس از امضای این توافقنامه، حکومت افغانستان بیش از ۵۰۰۰ زندانی طالبان را از بند رها کرد و طالبان نیز ۱۰۰۰ اسیر دولت را از زندان‌های شان آزاد کردند که با تکمیل این روند، مذاکرات بین‌الافغانی به تاریخ ۱۲ سپتمبر ۲۰۲۰ میلادی در دوحه آغاز شد.
با گذشت حدود هفت ماه از مذاکرات بین‌الافغانی میان هیات‌های مذاکره‌کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان و طالبان این گفتگوها پیشرفت‌های چشم‌گیری نداشته است و پیش از این مقام‌های افغان گفته بودند که طالبان این مذاکرات را به بن‌بست کشیده اند.
ادامه خشونت‌ها در افغانستان
انتظار می‌رفت که با آغاز مذاکرات بین‌الافغانی، خشونت‌ها در افغانستان کاهش یابد، اما نه تنها که این کار صورت نگرفت بلکه درگیری میان جنگجویان طالبان و نظامیان افغان، حملات انتحاری، ماین‌گذاری‌ها و ترورهای هدفمند در این کشور افزایش یافت.
مقام‌های امریکایی گفتند که از آغاز امضای توافقنامه صلح دوحه تا اکنون هیچ منسوب امریکایی هدف حمله گروه طالبان قرار نگرفته است، اما این گروه به حملات گستردۀ شان علیه نظامیان افغان ادامه داده اند.
چنانکه در یک سال گذشته، قوایی امریکایی به هدف پشتیبانی از نظامیان افغان، چندین‌بار مواضع طالبان را در ولایت‌های هلمند، قندهار، میدان وردک و برخی ولایات دیگر، آماج حمله هوایی قرار دادند.
پس از آن طالبان به این حملات واکنش نشان دادند و ایالات متحده را به نقض توافقنامۀ صلح دوحه متهم کردند، اظهاراتی که مقام‌های امریکایی رد کردند.
با پایان دورۀ ریاست جمهوری دونالد ترمپ و آغاز کار جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحدۀ امریکا، حکومت وی روند بررسی توافقنامۀ امریکا - طالبان را آغاز کرد که بر اساس آن، انتظار می‌رود واشنگتن مهلت خروج ۲۵۰۰ سرباز باقی‌ماندۀ امریکایی را از افغانستان تحقق بخشد.
طالبان به مناسبت یک سالگی این توافقنامه در خبرنامه‌ای گفته اند که آنان پس از امضای این توافقنامه عملیات‌های نظامی شان را در افغانستان کاهش دادند و به تمامی ماده‌های آن پابند بوده اند.
این گروه از ایالات متحدۀ امریکا خواسته است که برای عملی‌کردن مواد این توافقنامه، باید متعهد باقی بماند. اما شماری از مقامات امریکایی گفته اند که طالبان بر اساس مواد توافقنامه عمل نکرده اند.
برآورده نشدن توقعات افغان‌ها
حکومت افغانستان می‌گوید که افغان‌ها انتظارات زیادی از این توافقنامه به هدف تامین امنیت و برقراری صلح در این کشور داشتند که تا اکنون برآورده نشده است.
رحمت‌الله اندر، سخنگوی شورای امنیت ملی این کشور در یک پیام تصویری به خبرنگاران گفت که این توافقنامه تنها سبب آتش‌بس میان ایالات متحدۀ امریکا و گروه طالبان در افغانستان شده است.
آقای اندر تاکید کرد که "هنوز هم رابطۀ طالبان با افغان‌ها فقط، به قتل، غارت، ترور و وحشت محدود است".
او افزود: "در این توافقنامه برای افغان‌ها چیزی به امیدواری نیست...اگر به توافقنامۀ دوحه از دید افغان‌ها نگاه شود در انتظار صلح وقت ضایع شده است. تلفات سنگین مالی و جانی به افغان‌ها وارد شده و در کل افغانستان تخریب شده است."
این در حالی است که پیش از این رییس جمهور غنی گفته بود که گفتگوهای جدی برای دستیابی به یک راه حل اساسی آغاز می‌شود.
