جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده گفته است که روسیه در اوکراین مرتکب "نسل‌کشی" شده و به گفتۀ وی ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه تلاش می‌کند تا حتا ایدۀ "هویت متمایز اوکراینی" را بزداید.
ولادمیر زیلینسکی، رییس جمهور اوکراین نیز پس از کشف اجساد غیرنظامیان از ساحات زیر ادارۀ نظامیان روسی در اوکراین، روسیه را به "نسل‌کشی" متهم کرد و محاصرۀ شهر ماریوپول توسط روس‌ها را "جنایت علیه بشریت" خواند.
در ادامۀ این گزارش به جدی‌ترین جنایاتی مرور شده است که به خاطر پیگرد آن محکمۀ بین‌المللی جرایم (محکمۀ هاگ) اساس گذاشته شده است.
نه روسیه و نه هم اوکراین عضویت محکمۀ بین‌المللی جرایم را دارند، اما کیف به خاطر پیگرد جرایمی که پس از اشغال کریمیه توسط روسیه در سال ۲۰۱۴ در اوکراین صورت گرفت، پذیرفته است که در حیطۀ صلاحیت محکمۀ هاگ قرار گیرد.
محکمۀ بین‌المللی جرایم که ۱۲۳ کشور عضویت آن را دارد، به تاریخ سوم مارچ سال روان تحقیقات را در مورد ادعاهای ارتکاب جرایم جنگی در اوکراین آغاز کرد.
جرایم جنگی
جرایم جنگی به حالتی گفته می‌شود که در جریان منازعۀ مسلحانه، حقوق بین‌المللی بشردوستانۀ غیرنظامیان و نظامیان نقض شود.
آنچه برای جرایم جنگی حد و حدود تعیین می‌کند در مادۀ هشتم میثاق روم صراحت یافته است که بر اساس این سند محکمۀ بین‌المللی جرایم در سال ۱۹۹۸ اساس گذاشته شد.
میثاق روم "تخطی‌های بزرگی" را شرح می‌دهد که در کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنیو ذکر شده است و بیش از ۵۰ مورد به شمول کشتار، شکنجه، تجاوز جنسی، گروگان‌گیری و حمله بر ماموریت‌های بشردوستانه را احتوا می‌کند.
در ماده هشتم میثاق روم همچنان حملات عمدی بر غیرنظامیان یا "شهرها، روستاها، اقامتگاه‌ها یا ساختمان‌های که مردم بی‌دفاع در آن زیست داشته و اهداف نظامی نیستند" و نیز "اخراج یا انتقال تمام یا بخشی از جمعیت" یک قلمرو تصرف شده را زیر پوشش قرار می‌دهد.
حکومت اوکراین مدعی است که ۵۶۰۰ شکایت را در مورد جرایم جنگی دریافت کرده است که ادعا می‌شود، نظامیان روسی از تاریخ ۲۴ فبروری به اینسو در اوکراین مرتکب آن شده اند.
جنایت علیه بشریت
پندار چنین جنایت بار نخست در هشتم اگست ۱۹۴۵ به وجود آمد و سپس در مادۀ هفتم میثاق روم مندرج شد.
جنایت علیه بشریت در برگیرندۀ "حملۀ مستقیم گسترده یا منظم علیه هر جمعیت غیرنظامی" است که "قتل" و "نابودسازی" و نیز "به اسارت گرفتن" و "اخراج یا انتقال جبری" جمعیت شامل آن می‌شود.
جنایت علیه بشریت در زمان صلح نیز به وقوع پیوسته می‌تواند که شکنجه، تجاوز جنسی و تبعیض مبتنی بر نژاد، قوم، فرهنگ، مذهب یا جنسیت شامل آن می‌باشد.
نسل‌کشی
نسل‌کشی یک مفهوم حقوقی است که تاریخ آن به محاکمۀ نورمبرگ بر‌می‌گردد که در آن رافایل لمکین، وکیل یهود پولندی، نازی‌های آلمان را به خاطر کشتار شش میلیون یهود به "نسل‌کشی" متهم کرد.
جرم نسل‌کشی رسماً بر اساس کنوانسیون نسل‌کشی سال ۱۹۴۸ ملل متحد تعریف شده است. بر اساس این کنوانسیون "اعمالی که با نیت نابود کردن کلی یا قسمی یک ملت، قوم، نژاد یا گروه مذهبی انجام شود" نسل‌کشی پنداشته می‌شود.
سیسیلی روز، استاد روابط بین‌الملل در پوهنتون لیدن هالند می‌گوید که نسل‌کشی "جرم بسیار مشخص بین‌المللی" است که ثبوت آن بسیار دشوار است و به گفتۀ وی باید "انگیزۀ فکری" که سبب چنین کشتار می‌شود، به اثبات برسد.
جرم تهاجم
محکمۀ بین‌المللی جرایم در سال ۲۰۱۷ جرم تهاجم را تعریف کرد که حملات بر "حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، یا استقلال سیاسی" کشور دیگری شامل آن می‌شود.
تعریف این جرم به این هدف است تا تضمین شود که رهبران سیاسی و نظامی به خاطر تهاجم شان پاسخگو نگه‌داشته شوند، اما نمی‌توان از آن در برابر ده‌ها کشوری استفاده کرد که عضو محکمۀ بین‌المللی جرایم نبوده و حیطۀ صلاحیت این محکمه را برای جرایم ارتکاب یافته علیه کشورهای غیر عضو نپذیرفته اند.
کارشناسان حقوق بین‌الملل به این باور اند که تهیۀ چنین پرونده علیه ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه ممکن به ایجاد دیوان ویژه برای اوکراین نیاز داشته باشد.
