یوسف، مرد شصت سالهای است که هشت سال پیش به دلیل جنگ، از شرق افغانستان به کابل آواره شد؛ هرچند از جنگ روزمره نجات یافت، اما نتوانست از تراژیدی فرار کند. ظرف این هشت سال، پنج فرزند خود را در کابل از دست داد؛ آن هم نه به دلیل جنگ و خشونت، بلکه به دلیل آلودگی هوا.
خانوادههای بیجا شده که در کمپها در کابل زندگی میکنند، برای گرم کردن خود و تهیۀ غذا، زباله و پلاستیک میسوزانند. یوسف به خبرگزاری اسوشیتد پرس گفت که کودکان او یکی پی دیگری به بیماریهای تنفسی مبتلا شده و قبل از رسیدن به سن هفت جان دادند.
او گفت: "ما پول کافی برای دوا و درمان نداشتیم... به سختی میتوانیم شکم شان را سیر کنم."
براساس برخی آمارها، آلودگی هوا در افغانستان احتمالا کشندهتر از جنگ در این کشور باشد.
آمار رسمی و دستهبندی شدهای از تلفات ناشی از آلودگی هوا در افغانستان وجود ندارد، اما براساس گزارش نهاد آلودگی هوای جهان، در سال ۲۰۱۷، بیش از ۲۶ هزار مورد مرگ و میر در افغانستان مرتبط با آلودگی هوا دانسته شده است. در همین سال، براساس آمار سازمان ملل متحد، ۳۴۸۳ غیرنظامی در نتیجۀ جنگ در افغانستان کشته شدند.
کابل، شهری با حدود شش میلیون جمعیت، یکی از آلودهترین پایتختهای جهان پنداشته میشود. سالها جنگ و بیثباتی، زیربناهای این شهر را ویران کرده و هزاران نفر را با مشکل بیجا شدن و فقر روبرو کرده است.
علاوه بر تردد موترهای کهنه در شهر و مصرف مواد سوخت بیکیفیت، بسیاری از خانوادهها برای مقابله با سرما و پختن غذا از ذغال سنگ، زباله و پلاستیک کار میگیرند. براساس آمار موجود، بیشتر تلفات ناشی از آلودگی هوا در کابل، به دلیل آلودگی هوای داخل خانهها است. براساس گزارش سال ۲۰۱۷ نهاد آلودگی هوای جهان، از مجموع بیش از ۲۶ هزار تلفات، ۱۹۴۰۰ آن مرتبط با آلودگی هوای خانهها و محلات زیست بوده است.
در حالی که افغانستان با جنگ، فساد اداری و فقر دست و گریبان است، مبارزه با آلودگی هوا احتمالاً از اولویتهای اصلی دولت این کشور نباشد.
عزتالله صدیقی، معاون ادارۀ ملی حفاظت از محیط زیست افغانستان در گفتگو با خبرگزاری اسوشیتد پرس گفته است که چندین دهه قبل، "آرزوی مردم بود که به کابل آمده و از هوای پاک آن استفاده کنند." اما او افزوده است که در سالهای پس از آغاز جنگ "تمام زیربناهای آبی، انرژی برق، حمل و نقل شهری و ساحات سبز از بین رفت."
مقامات هشدار داده اند که امسال افغانستان زمستان سردتری را در پیش رو خواهد داشت و این مسله احتمالا مصرف مواد سوخت بیکیفیت را در سطح شهرها افزایش خواهد داد.
دولت افغانستان کمپاینی را برای آگاهیدهی از آسیبهای آلودگی هوا آغاز کرده و اعلاناتی را از طریق تلویزیونها و در مکاتب و پوهنتونها منتشر میکند. اما با توجه به گستردگی مشکل آلودگی هوا در افغانستان، به نظر میرسد این کشور برای مهار آن راه درازی در پیش داشته باشد.