تحولات اخیر در افغانستان، نگرانی فروپاشی احتمالی سکتور صحی این کشور را بیش از هم سکتور دیگری ایجاد کرده است.
با توجه به تحولات شش ماه اخیر پس از تسلط طالبان بر افغانستان، متخصصین امور صحت به شمول همه گیری کروناویروس، دلایل متعددی را به احتمال فروپاشی سیستم صحت افغانستان نسبت می‌دهند.
باز محمد شیرزاد، مشاور وزارت صحت در حکومت پیشین افغانستان می‌گوید که سکتور صحت افغانستان در بیست سال گذشته "به شکل یک پروژه" نگهداری می‌شد و قطع کمک ها، ۸۰ درصد سیستم صحت این کشور را فلج کرد.
آقای شیرزاد به صدای امریکا گفت که با قطع کمک‌های بین المللی پس از ۱۵ اگست ۲۰۲۱، از جمله ۳۰۰۰ مرکز صحی در سرتاسر افغانستان، "حدود ۲۳۰۰ مرکز صحی که دولتی و موسسات که از جانب کشور های بین المللی حمایت می شدند؛ حمایت خود را از دست دادند."
او گفت که کشور های جهان "سکتور صحت را با سیاست ارتباط داده فکر کردند که اگر مردم و صحت افغانستان را تمویل کنند، به معنی به رسمیت شناختن طالبان خواهد بود. به همین دلیل کمک های خود را قطع کردند و وقتی کمک قطع شد، سیستم پروژه‌ای خود به خود از بین می‌رود."
آقای شیرزاد شیوع کووید۱۹ و محدودیت‌های وضع شدۀ ناشی از این همه گیری را نیز دلیل مضاعف در رکود سیستم صحت افغانستان در شش ماه اخیر عنوان می کند.
پیش از این، کمیتۀ بین‌المللی نجات، در ماه جنوری از احتمال فروپاشی سیستم صحی افغانستان هشدار داد و گفت که ممکن بیش از ۹۰ درصد مراکز صحی، به شمول کلینک‌ها در این کشور مسدود شوند.
نقیب الله صافی، استاد صحت عامه در پوهنتون اریزونای ایالات متحده می‌گوید که در شش ماه گذشته از توقف منابع کشورهای امدادرسان گرفته تا فرار برخی از مغزهای مسلکی، باعث شد تا خدمات صحی آنچنانکه نیاز بود، به مردم افغانستان ارایه نشود.
آقای صافی چالش بعدی را عدم اعتماد و نبود سیستم عنوان کرده می گوید که فعلا حکومت طالبان "برخلاف حکومت گذشته که بیشتر منابع آن از طریق د افغانستان بانک، وزارت مالیه و در نهایت سیستم حکومتی تامین می شد، با سایر کشور های جهان، روابط رسمی ایجاد شده ندارند و باوجود علایمی که نشان می‌دهد این روابط باید ایجاد شود، اما هنوز ایجاد نشده است."
آنچه این دو متخصص امور صحت عامه به آن اتفاق نظر دارند، "تقرر افراد غیرمسلکی در سطح ریاست شفاخانه‌های ولایات و ولسوالی‌ها از سوی حکومت طالبان" است که به گفتۀ آقای شیرزاد و صافی، باعث شده تا "خدمات صحی به گونۀ شاید و باید مدیریت و عرضه نشود."
ایجاد نظام هماهنگ نظارتی
حکومت طالبان از تقرر افراد مسلکی در سطوح معینیت ها و ادارات مسکلی سخن رانده اند. در تازه ترین اقدام دو تن از داکتران زن به حیث روسای دو شفاخانۀ کابل مقرر شدند.
با اینحال، سازمان جهانی صحت گفته است که به کمک‌هایش در بخش سکتور صحت و به ویژه برای رسیدگی به بیماران در بخش‌های این کشور ادامه می دهد.
اما، اقای شیرزاد تاکید می کند که با وجود تعهد دوبارۀ جامعه جهانی برای کمک به سکتور صحت از طریق نهاد های کمک رسان "باید یک نظام هماهنگ میان حکومت طالبان، موسسات و وزارت صحت عامه و نهاد های سازمان ملل متحد وجود داشته باشد."
باز محمد شیرزاد تاکید می ورزد که برخی از موسسات که قبلا "در فهرست سیاه سازمان ملل متحد قرار داشتند اکنون دیده می‌شود که نهادهای سازمان ملل به آنها پروژه داده و این موسسات توانایی و ظرفیت ارایۀ خدمات معیاری را ندارند."
آقای شیرزاد به صدای امریکا گفت: "این موسسات، از هشت ماه هنوز به کارمندان معاش نداده اند حالانکه پول به آنها کامل داده شده و به کارمندان صحی تنها دو ماه معاش پرداخت کرده اند. هنوز تضمین و سیستم نظارتی منظم بالای این موسسات وجود ندارد تا خدمات را به شکلی که لازم است باید انجام دهند."
بازمحمد شیرزاد به این باور است که در حفظ سکتور صحت و جلوگیری از فروپاشی این سیستم، تعهد حکومت طالبان حایز اهمیت بوده و فشار های بین المللی نمی تواند بالای حکومت طالبان تاثیرگذار باشد.
داکتربازمحمد شیرزاد و نقیب الله صافی تاکید می ورزند که در رسیدگی به بیماری های دوره طفولیت، صحت مادران باردار و همه گیری ویروس کرونا، تقرر افراد مسلکی در نهاد های تخصصی صحت می تواند اعتماد کشورهای جهان را جلب کرده و جلو فروپاشی نظام صحت افغانستان را بگیرد.
شرح کامل مصاحبه با داکتربازمحمد شیرزاد و نقیب الله صافی را در پیوند زیر دنبال کنید: