واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان می‌گوید موضوع تولید غیرقانونی مواد مخدر و "تاثیرات قابل توجه آن" در مذاکرات صلح با گروه طالبان کاملا نادیده گرفته شده است.
این نهاد با انتشار یک تحقیق تازه گفته است که تولید غیرقانونی تریاک، چرس و میتامفیتامین در افغانستان، ممکن است خطراتی را متوجه توافق سیاسی میان حکومت افغانستان و طالبان بسازد.
واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان گفته است: "ماهیت غیرقانونی این تولیدات که توانایی دولت را برای قانونی‌سازی و انحصار مالیات در تولیدات محدود می‌کند و مقدار پولی که توسط بازیگران مسلح مختلف – اعم از کسانی که با دولت کار می‌کنند و شورشیان و نیز پیامدهای آن برای صلح پایدار، نادیده گرفته شده است".
این در حالی است که بر اساس گزارش ملل متحد بیش از ده درصد تولید ناخالص داخلی افغانستان در سال ۱۳۹۷ خورشیدی، از مواد مخدر تامین شده و گروه‌های مسلح مخالف دولت به ویژه طالبان نیز بیش از چهل میلیون دالر از مالیات مواد مخدر درآمد داشته اند.
تحقیق گفته است که کشت کوکنار به ارزش ۸۶۳ میلیون دالر زمینه کار را برای بیش از ۵۰۰ هزار نفر فراهم کرده است که افراد دخیل در پروسس مواد مخدر بیشتر از افرادی است که در صفوف نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان حضور دارند.
در پژوهش آمده است: "با توجه به اهمیت اقتصادی و سیاسی مواد مخدر غیرقانونی در افغانستان، عاقلانه نیست که این معضل را رفع شده بپنداریم یا در پی حل آن با روش‌های آرام و پاسخدهی از طریق پالیسی‌های ساده باشیم".
این نهاد تحقیقی تاکید کرده است که مهار تولید غیرقانونی مواد مخدر برای دولت‌های درگیر منازعه مثل افغانستان، کار ساده نیست.
بر بنیاد یک بررسی حکومت افغانستان و ملل متحد که در ماه عقرب پارسال نشر شد، شش‌هزار و ۴۰۰ تن تریاک از ۲۶۳ هزار هکتار کشت‌زارهای کوکنار در این کشور تولید شده بود.
این نگرانی در حالی مطرح می‌شود که جدول زمانی خروج قوای خارجی از افغانستان، حصول اطمینان از اینکه از خاک افغانستان برضد امریکا حمله نمی‌شود، آمادگی طالبان به مذاکرات بین‌الافغانی و آتش بس پایدار از موضوعات مورد بحث زلمی خلیلزاد، نمایندۀ ویژۀ ایالات متحده برای مصالحۀ افغانستان با نمایندگان طالبان در چندین دور گفتگوها در قطر بوده است.
نتایج این تحقیق در حالی نشر می‌شود که زلمی خلیلزاد روز جمعه (۳۱ می) به تازگی دور هشتم سفرهایش را به خاطر پیشبرد روند مذاکرات صلح افغانستان، به افغانستان، پاکستان، بلجیم، آلمان، امارات متحده عرب و قطر آغاز کرده است.
آقای خلیلزاد تا اکنون با مقام‌های پاکستانی، آلمانی و مسوولان ناتو در خصوص صلح افغانستان گفتگو کرده است.