طالبان 'دلایل' خود را در مورد تعلیق تحصیل دختران بیان کردند

ندا محمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان "بی‌حجابی، سفر بدون محرم شرعی، منکرات، فعالیت‌ خوابگاه‌های دختران و صنوف مختلط درسی دختران و پسران" را به عنوان دلایل تعلیق تحصیل دختران در پوهنتون‌ها مطرح کرده است.

ندیم ادعا کرده است که در نظام و نصاب تحصیلی افغانستان "منکرات" وجود داشت، اما هیچ موردی را مشخص نکرد که این ادعایش را ثابت کند و نیز روشن نکرد که آیا این منکرات تنها منحصر به دانشجویان دختر است یا شامل پسران نیز می‌شود.

او در مصاحبه با تلویزیون ملی افغانستان که از سوی طالبان اداره می‌شود، ادعا کرد که شماری از دانشجویان دختر بدون رعایت "هدایات شرعی" به گونه‌ای لباس پوشیده و به پوهنتون می‌رفتند که گویا به محفل "عروسی" می‌روند.

این در حالی است که تمام دانشجویان و دانش‌آموزان افغان حتا پیش از حاکم شدن طالبان بر افغانستان با رعایت حجاب اسلامی به مکاتب و پوهنتون‌ها می‌رفتند.

دلیل دیگر تعلیق تحصیل دختران در پوهنتون‌ها، فعالیت لیلیه‌های دختران خوانده شده است که به گفتهٔ ندیم آمدن و سفر دختران از ولایت‌های دیگر بدون همراهی محرم شرعی و اقامت آنان در لیلیه به دور از خانواده و محارم شان "خلاف غیرت افغانی و اسلامی" است.

خوابگاه‌های دانشجویان پسر و دختر در سرتاسر افغانستان از هم جدا بوده و تمام امور لیلیه‌های دختران را زنان و دختران به پیش برده و در کم از کم دو دههٔ پسین هیچ موردی از کدام رویداد ناگوار در لیلیه‌های دختران گزارش نشده است.

شماری از منتقدان گفته اند که اگر هم کدام مشکلی وجود داشت یا دارد، طالبان باید برای حل و از میان برداشتن آن اقدام کنند نه اینکه دروازهٔ پوهنتون‌ها را به روی نیم پیکر جامعه ببندند.

ندیم در این مصاحبه که شام پنجشنبه ۲۲ دسمبر (اول جدی) نشر شد، همچنان مختلط بودن دانشجویان پسر و دختر و نیز تحصیل دختران در رشته‌هایی چون انجنیری و زراعت را که به زعم این مقام طالبان "برای زنان مناسب" نیست از دلایل دیگر ممانعت حضور دختران در پوهنتون‌ها برشمرد. او هیچ دلیل مقنع ارایه نکرد که چرا زنان و دختران نمی‌توانند در رشته‌هایی چون انجنیری و زراعت تحصیل کنند.

افغانستان یک کشور زراعتی است و در دو دههٔ پسین زنان زیادی به صفت کارآفرین و کارگر در بخش زراعت فعالیت داشته و افزون بر تامین معیشت خود شان، سبب رشد زراعت و مالداری در آن کشور شده اند.

پس از بازگشایی موسسات تحصیلات عالی در زیر سایۀ حکومت طالبان، به پوهنتون‌ها دستور داده شده بود تا هنگام تدریس میان دانشجویان پسر و دختر پرده کشیده شود. طالبان همچنان به پوهنتون‌ها دستور داده بودند تا دانشجویان دختر و پسر را در روزهای متفاوت هفته تدریس کنند.

مکتوب ندیم به پوهنتون‌های دولتی و خصوصی افغانستان که در آن دستور تعلیق تحصیل دختران تا امر ثانی داده شده بود، مایهٔ خشم شدید هم در داخل افغانستان و هم در سطح جهان شد.

در داخل افغانستان، از سیاستمداران گرفته تا ورزشکاران، فعالان مدنی، چهره‌های اکادمیک و حتا برخی اعضای طالبان به این تصمیم واکنش نشان داده و خواستار لغو آن شدند.

کشورهای اسلامی مانند عربستان سعودی، ترکیه، ایران، قطر، امارات متحدهٔ عرب و برخی دیگر کشورها این اقدام را نکوهش کرده و خواستار تغییر رویکرد طالبان شدند.

در تازه‌ترین واکنش، وزیران خارجهٔ هفت اقتصاد بزرگ جهان (جی۷) گفته اند که رفتار طالبان با زنان و دختران در افغانستان ممکن به مثابهٔ "جنایت علیه بشریت" محسوب شود و با هشدار از پیامدهای چنین اقدام، خواستار لغو آن شدند.

انالینا بیربوک، وزیر خارجهٔ آلمان که کشورش ریاست دوره‌ای جی۷ را به دوش دارد در یک کنفرانس خبری در برلین تصمیم طالبان مبنی بر تعلیق تحصیل دختران را گام دیگری "به سوی عصر حجر" توصیف کرد.

یک روز پیش از این، وزیران خارجهٔ ایالات متحده، آسترالیا، کانادا، فرانسه، آلمان،‌ ایتالیا، هالند،‌ ناروی، اسپانیا، سویس، بریتانیا و نمایندهٔ عالی اتحادیهٔ اروپا با نشر اعلامیهٔ مشترک تعلیق تحصیلات دختران در افغانستان را شدیداً تقبیح کردند.

در این اعلامیهٔ مشترک آمده است: "ما از طالبان می‌خواهیم تا اقدامات سرکوبگرانهٔ تازه را در خصوص تحصیلات زنان و دختران در پوهنتون‌ها فوراً‌ و بدون تاخیر ترک کرده و تصمیم موجود برای جلوگیری از دسترسی دختران به مکاتب ابتداییه و لیسه را لغو کنند."

سرپرست وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان مشخص نکرد که دروازه‌های پوهنتون‌ها چه زمانی به روی دختران بازگشایی خواهد شد، اما گفت که بازگشایی یا مسدود ماندن پوهنتون‌ها به روی دختران، بستگی به این دارد که تا چه حد شرایط در "چارچوب شریعت اسلام" برای این کار مهیا می‌شود.