عتیق رحیمی: برگردان از فارسی به فارسی، اشتباه اخلاقی است

عتیق رحیمی نویسندۀ سرشناس افغان در فرانسه میگوید از شنیدن این خبر که دو کتابش (هزار خانۀ خواب و اختناق، و خاکستر و خاک) از سوی مهدی غبرائی به فارسی ایرانی برگردان شده، "بهت زده" و ناراضی است.

آقای رحیمی در مصاحبۀ اختصاصی با صدای امریکا گفت که در برگهای پایانی این دو کتاب، سروش حبیبی و شاهرخ مسکوب دو نویسنده و مترجم شهیر ایران "به دست خود شان اصطلاحات فارسی دری را به فارسی ایرانی شرح داده اند". به گفتۀ او، شمار این اصطلاحات و واژه ها از ۳۰ تا ۳۵ تجاوز نمیکند، مثل واژه های: کلکین، نصوار، گرونج و غیره.

بر اساس گزارش خبرگزاری ایسنا، ظاهراً دلیل مهدی غبرائی مترجم ایرانی و موسسۀ نشراتی ثالث از برگردان و نشر کتاب های عتیق رحیمی به لهجۀ فارسی ایران این بوده که "بعضی مفاهیم فارسی دری در ایران فهمیده نمی شود".

برگی از شرح واژه ها در پایان کتاب "خاکستر و خاک"

​

اما محمود شکراللهی نویسنده و سینماگر ایرانی میگوید که او دو کتاب فارسی عتیق رحیمی (هزارخانۀ خواب و اختناق، و خاکستر و خاک) را خوانده است و منحیث یک فارسی زبان ایران، در فهم متنی که آقای رحیمی نوشته بود، مشکلی نداشته است.

آقای شکراللهی، در صحبتی که در همین مورد با صدای امریکا داشت، گفت: « در این دو کتاب، کلماتی بوده که به من تازگی داشت، اما با خوانش متن، به معنی آن پی میبردم. احساس میکنم خیلی چیز ها را میتوان از زبان فارسی افغانستان آموخت.»

تغییر در عناوین

تفاوت ها میان کتاب های اصلی عتیق رحیمی و برگردان های آن، که از سوی موسسۀ نشراتی ثالث در ایران به نشر رسیده، حتی در نگاه نخست متبارز است. مترجم، آقای غبرائی، کتاب "هزار خانۀ خواب و اختناق" را "هزارتوی خواب و هراس" نام داده و کتاب "خاکستر و خاک" را "خاک و خاکستر" نامیده است.

عتیق رحیمی میگوید که واژۀ ترکیبی "هزارخانه" را نخستین بار ناصر خسرو بلخی، یکی از پیشکسوتان ادبیات فارسی استفاده کرده و کلمۀ زیبایی است. افزون بر این، آقای رحیمی میگوید که تصرف در عنوان کتاب، خود یک کار دور از اخلاق ادبی است.

عتیق رحیمی با اذعان این نکته که شاید برخی از واژه ها و اصطلاحات مروج در افغانستان برای فارسی زبانان ایران نامأنوس باشد، میگوید که این واژه ها اندک بوده و جلو فهمیدن خواننده از متن و داستان را نمی گیرد. آقای رحیمی می افزاید: « من اصطلاحات فارسی را در متن های فرانسوی کتاب هایم نیز حفظ می کنم، حتی نام کتاب "سنگ صبور" به همین شکل در فرانسوی حفظ شده و براى من افتخار بزرگى بود كه توانستم این اصطلاح را در ادبيات و زبان فرانسه رایج سازم.»

آقای رحیمی در صحبت با صدای امریکا گفت که رمان "خاکستر و خاک" برندۀ جایزۀ یلدا در ایران شده و هشت بار به زبان فارسی تجدید چاپ یافته، اما "هزارخانۀ خواب و اختناق" را در ایران چاپ نکرده زیرا "میخواستند سانسور کنند". رحیمی گفت نمیداند که ترجمۀ فارسی به فارسی این کتاب اش نیز سانسور شده است یا خیر، اما هرگز قصد خواندن آن را ندارد.

مصاحبۀ عتیق رحیمی با صدای امریکا