اشرف غنی احمدزی قرار است امروز دوشنبه طی مراسمی رسمی به صفت دومین رییس جمهور منتخب افغانستان حلف وفاداری به جا آورد. این اولین انتقال دموکراتیک قدرت از یک رئیس جمهور منتخب به رئیس جمهور بعدی می باشد.
آقای کرزی پس از دو دوره ماموریت به صفت رییس جمهور منتخب افغانستان، به اساس قانون اساسی آن کشور بازنشسته شد و اینک اشرف غنی احمدزی، رییس جمهور جدید، به صورت رسمی آغاز به کار می کند.
ریيس جمهور جدید که "در راس دولت قرار گرفته و صلاحيت هاي خود را در عرصه های اجرایی، تقنينی و قضایی، مطابق به احكام قانون اساسی، اعمال می كند"؛ نخست، افرادی را که در جریان مبارزات انتخاباتی اش به صفت معاونین برگزیده بود، به عنوان معاون اول و دوم رییس جمهور به ملت معرفی می کند.
علاوه بر این رییس جمهور افغانستان، به اساس قانون اساسی، دارای یک سلسله صلاحیت هایی می باشد که به گفتۀ کبیر رنجبر رییس اتحادیۀ حقوقدانان دیموکرات افغانستان، غیر قابل انتقال است.
آقای رنجبر گفت: "رییس جمهور افغانستان در قانون اساسی کشور دارای صلاحیت ها و وظایفی است که در بیست و یک بند گنجانده شده است. این همه صلاحیت ها از جملۀ صلاحیت های ویژۀ رییس جمهور است که غیر قابل انتقال می باشد. این صلاحیت ها به گونۀ مثال شامل اعلام حرب و متاركه به تایيد شواری ملی، فرستادن قطعات قوای مسلح به خارج افغانستان ، اعلام حالت اضطرار و خاتمه دادن به آن به تایید شورا ، همچنان تعيين وزرا، لوی سارنوال، ریيس بانک مركزی، ریيس امنيت ملی عزل و قبول استعفا آنان نیز از مسوولتی های رییس جمهور می باشد."
آقای رنجبر با اشاره به صلاحیت های دیگر رییس جمهور می گوید که تنها لویه جرگه صلاحیت وارد کردن تعدیلاتی را در قانون اساسی افغانستان دارد.
آقای رنجبر گفت: "رییس جمهور افغانستان به اساس قانون اساسی صلاحیت آن را ندارد تا صلاحیت های خود را به کسی دیگر واگذار کند. تا زمانیکه تعدیلاتی در قانون اساسی وارد نشود رییس جمهور، یک مقام دیگر و یا ولسی جرگه نمی تواند تغییری در نظام وارد سازد. تعدیل قانون اساسی تنها وتنها از طریق تدویر لویه جرگه ممکن می باشد."
اما در مورد اینکه چی کسی نمی تواند به صفت رییس جمهور افغانستان انتخاب شود ،پوهنوال اقرار واصل رییس فاکولتۀ حقوق پوهنتون کابل به پنج موردی که در قانون اساسی در این زمینه تذکر داده شده است، اشاره می کند.
آقای واصل گفت: "شخصی که از والدین افغان تولد نشده باشد ،تابعیت افغانستان را نداشته باشد، شخصی که در روز اول نامزدی برای انتخابات سن کمتر از چهل سال داشته و بالآخره کسیکه از سوی محکمه به ارتکاب جرایم ضد بشری، جنایت و یا حرمان از حقوق بشری محکوم شده باشد؛ نمی تواند به صفت رییس جمهور افغانستان خود را کاندید کند."
معاون اول رییس جمهور علاوه بر مسوولیت های مشخص، "در صورت استعفا، عزل يا وفات ریيس جمهور و يا مريضي كه مانع اجرای وظيفه شود، صلاحيتها و وظايف او را به عهده می گيرد." اما، معاون اول در زمان اجرای وظیفه به صفت "رییس جمهور موقت" نمی تواند قانون اساسی را تعدیل ، وزیر و یا وزرایی را عزل و یا هم به آرای مردم مراجعه کند.
رئيس جمهور بعد از ختم دوره خدمت، به استثنای حالت عزل، برای بقيه مدت حيات از حقوق مالی دوره رياست جمهوری، مطابق به احكام قانون بهره مند می شود.
در حالیکه نظام افغانستان ریاستی بوده و بیشترین صلاحیت ها به رییس جمهور کشور داده شده است؛ در سالهای اخیر، جناح های مخالف حکومت بر تغییر نظام به هدف واگذاری بخشی از صلاحیت های رییس جمهور به شورا های ولایتی و والیان؛ تاکید کرده اند.
اینک قرار است حکومت وحدت ملی تا دو سال آینده برای برگزاری لویه جرگه یی کار کنند که در مورد صلاحیت های رییس جمهور تصمیم خواهد گرفت.