در ۱۵ سال گذشته چین ساخت و ساز پروژه های زیربنایی گسترده را در سریلانکا تمویل کرده است. اما پس از سقوط اقتصاد این کشور در سال ۲۰۲۲، پرسش‌هایی در مورد ماهیت پروژه های چینی در سریلانکا مطرح شده است.
یک شهرک بندری تمویل شده توسط چین در کولمبو قرار بود یک مرکز تجارت بین المللی باشد، اما اکنون تقریباُ متروک شده است. این پروژه به حیث بخشی از ابتکار کمربند و راه شبیه پروژه هایی است که برای تقویت اقتصاد سریلانکا در نظر گرفته شده بود. اما سریلانکا با مواجه شدن با بدترین بحران اقتصادی که تا به حال شاهد بوده توانایی اجرا کردن این پروژه‌ها را ندارد و این پروژه‌ها به مشکل قرضهٔ این کشور افزوده است.
آسانگا ابییاگوناسکیرا، تحلیلگر امنیتی و جیوپولیتیک، گفت: "شهرک بندری کولمبو جایی است که قرار بود سبب جلب سرمایه گذاران بین‌المللی شود. این کار عملی نشد. اکنون حتا یک سرمایه‌گذار هم نیست. بنابراین تمامی این پروژه‌ها یک پرسش در خصوص الگوهای عاید دارند، هیچ راه درآمدی برای اقتصاد وجود ندارد."
این پروژه‌های تمویل شده توسط چین در حالی تحت تحقیق و بررسی درآمد که سریلانکا برای واردات مواد غذایی، تیل و ادویه با کمبود اسعار خارجی در سال ۲۰۲۲ میلادی مواجه بود. این سقوط فاجعه بار بسیاری از مردم این کشور را به فقر رساند. سطح معیاری زندگی پایین آمده است و میلیون ها نفر به کمک مواد غذایی نیاز دارند.
سومدیریت اقتصادی و همه‌گیری کووید۱۹ عامل عمدهٔ بحران اقتصادی موجود در سریلانکا خوانده شده است. اما تحلیلگران می گویند که میلیاردها دالر صرف شده در پروژه‌های تمویل شده از سوی چین، وضعیت اقتصادی آن کشور را بدتر ساخته است. تخمین‌ها حاکی است که سهم قرضه‌های چین در قرضه ۴۰ میلیارد دالری سریلانکا بین ۱۰ تا ۲۰ فیصد است.
هارش پنت، تحلیلگر بنیاد تحقیقی آبزرور، گفت: "چین به خاطر کار روی فعالیت هایی که غالباً اجرای آن پرهزینه تر از تخمین‌های روی کاغذ است، شهرت دارد. ناتوانی طبقه سیاسی سریلانکا در درک عواقب طولانی مدت دستاوردهای کوتاه مدتی که آنان از توافق با چین دارند باعث این کار شده است."
قرضه سریلانکا از چین ممکن ابراز مخالفت کولمبو با بیجینگ را دشوارتر سازد. مقام‌های حکومتی سریلانکا به یک کشتی چینی در همبانتوتا، بندری که با قرضه چین ساخته شده، با وجود مخالفت‌های هند و امریکا اجازه دادند تا لنگر بیاندازد. چین گفته است که آن کشتی بخشی از یک عملیات تحقیقات علمی است اما برخی تحلیلگران می گویند که آن کشتی تجسسی است.
این واقعه نگرانی‌ها را از پروژه‌های چینی مرتبط به برنامه‌های استراتیژیک در آقیانوس آرام تقویت کرده است. بندر همبانتوتا بعد از آن به چین اجاره شد که سریلانکا نتوانست قرضه های خود را پرداخت کند.
آسانگا ابییاگوناسکیرا گفت: "من پی بردم که در سریلانکا بیشتر از عملیات ملکی کار صورت می گیرد، ممکن یک عملیات نظامی باشد که در آینده از بندر همبانتوتتا اعلام گردد."
چین چنین انتقادات را رد کرده است. ژاو لیجیان، سخنگوی وزات خارجه چین ماه گذشته گفت که بیجینگ هیچگاهی درصدد بهره برداری سیاسی از سرمایه گذاری های خود در سریلانکا نیست.
سریلانکا حالا امیدوار است که گفتگوهای ابتدایی را با چین در خصوص تنظیم قرضه خود انجام دهد که برای دریافت قرضه نجات اقتصادی از سوی صندوق بین المللی پول و آغاز احیای اقتصادی مهم است.