تحولات که در ماه های اخیر در افغانستان اتفاق داده است، به باور برخی از تحلیلگران نشانه از آمادگی های "قبل از وقت" سیاستمداران افغان برای مبارزات انتخابات پارلمانی سال جاری و انتخابات ریاست جمهوری سال آینده می باشد.
تحولات که در ماه های اخیر در افغانستان رونما شده است، شامل افزایش تنش ها میان اعضای مجلس نمایندگان، استعفا و برکناری برخی از وزرا و ورود طالبان مسلح در شهر های مختلف افغانستان با استفاده از آتش بس موقت بوده است.
عبدالقیوم سجادی، عضو مجلس نمایندگان افغانستان در مصاحبه با صدای امریکا گفت که استعفا و برکناری وزرای کابینه افغانستان احتمالاً بخشی از اختلافات میان رهبران حکومت وحدت ملی بوده اما او تاکید کرد که این تغییرات "به انتخابات ریاست جمهوری نمی تواند بی ربط باشد."
وزیر مالیه و شهر سازی و مسکن از سمت های شان استعفا دادند و وزیر آب و برق از سوی رئیس جمهور غنی برکنار، اما از سوی رئیس اجراییه ابقا شد
ملاقات میان نخبگان سیاسی در داخل و خارج افغانستان از اقدمات دیگری است که به باور شماری از کارشناسان، تلاش برای ایجاد ایتلاف ها برای انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری سال آینده است.
مایکل سمپل، استاد در انستتیوت مطالعات تحول منازعه و عدالت اجتماعی در پوهنتون کویین لندن که حدود ۲۵ سال در افغانستان و پاکستان فعالیت داشته، در مصاحبه با صدای امریکا گفت که صرف نظر از اینکه تحولات اخیر در افغانستان به شمول استعفا و برکناری وزار و دیدار رهبران سیاسی یک روند معمول است یا خیر، اما افغان ها چنین تحولات را به مثابه آمادگی نخبگان سیاسی برای انتخابات پیشرو در افغانستان تلقی می کنند.
آقای سمپل گفت: "کمتر از یک سال به انتخابات ریاست جمهوری افغانستان باقی مانده و سیاستمداران افغانستان مصروف سیاست استند. شاید تغییراتی که رئیس جمهور و رئیس اجراییه در کابینه می آورند، به خاطر مسایل اداری باشد".
اما این تحلیلگر مستقر در لندن تاکید دارد که مردم عملکرد نخبگان سیاسی شان را "حتماً از نقطه نظر انتخابات" می بینند.
زلمی خلیلزاد، سفیر پیشین امریکا در کابل، با گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلام در اقامتگاه اش
به باور این تحلیلگر مسایل افغانستان، دیدار زلمی خلیلزاد، سفیر پیشین ایالات متحده با گلبدین حکمتار، رهبر حزب اسلامی، سفر شماری از رهبران حزب جمعیت و حزب وحدت به ترکیه و ملاقات آنان با عبدالرشید دوستم، معاون اول رئیس جمهور افغانستان، از جمله تلاش های نخبگان سیاسی افغان برای ایجاد ائتلاف های تازه برای انتخابات پیشرو در افغانستان پنداشته می شود.
آقای سپمل افزود که "دیدار آقای خلیلزاد وآقای حکمتیار ممکن بر روند مذاکرات صلح متمرکز باشد " اما افغان ها و تحلیلگران چنین دیدار ها را به مثابه آغاز فعالیت های سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری پیشرو تلقی می کنند.
آقای سجادی نیز دیدار های نخبگان سیاسی را تلاشی برای تشکیل ایتلاف ها برای انتخابات پیشرو تلقی می کند، اما در مورد پایدار بودن این ایتلاف های احتمالی شک و تردید دارد.
آقای سجادی گفت: "این همه رایزنی هایی است که در راستای جبهه بندی سیاسی به منظور مدیریت انتخابات ریاست جمهوری صورت می گیرد. اما ایتلاف هایی که به وجود میاید، متاسفانه به دلیل فقدان افکار و اهداف دراز مدت مشترک به شدت شکننده و نا پایدار است."
عبدالرشید دوستم، معاون اول رئیس جمهور، محمد محقق، رهبر حزب وحد و عطا محمد نور، والی پیشین بلخ حد اقل دو بار در ترکیه دیدار کردند
اخیراً عطا محمد نور، والی پیشین بلخ و محمد محقق، رهبر حزب وحدت به ترکیه سفر کردند و با عبدالرشید دوستم، معاون اول رئیس جمهور غنی که ظاهراً در تبعید خودی به سر می برد، دیدار کردند. ظاهراً هدف سفر این دو چهره شناخته شده سیاسی افغانستان، مساعد ساختن شرایط برگشت آقای دوستم به کشورش عنوان شده است.
فرد محوری ایتلاف ها
آقای سجادی، عضو مجلس نمایندگان افغانستان همچنین تاکید دارد که رویکرد تازه در عملکرد نخبگان سیاسی افغانستان به وجود نیامده و مانند گذشته "سیاستمداران افغان بیش از هر چیز دیگر، به رویکرد فرد محوری متمرکز است؛ ایتلاف ها شکل می گیرد، همسویی ها به وجود میاید، اما کسی که دارندۀ قدرت سیاسی در افغانستان است و امتیازی برای افراد و اشخاص اعطا کند، این ایتلاف ها را به سادگی می شکند و افراد تلاش می کنند تا نفع شخصی و یا حلقه خاص خود را ترجیع بدهند."
آقای مایکل سمپل نیز در این مورد نظر مشابه دارد و می گوید که "هنوز معلوم نیست که تاریخ تکرار نمی شود."
ظاهراً أشارۀ این تحلیلگر غربی به ایتلاف های است که در سه انتخابات قبلی افغانستان شکل گرفت، اما در اغلب موارد شکست خورد.
قبل از انتخابات سال ۲۰۱۴ میلادی، محمد محقق، رهبر حزب وحدت، عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش، احمد ضیا مسعود، معاون اول رئیس جمهور افغانستان بین سال های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹، ایتلافی را تشکیل دادند تا در انتخابات ۲۰۱۴ نامزد واحد معرفی کنند.
اما در نهایت، هر سه این چهره سیاسی از هم جدا شدند—آقای دوستم با محمد اشرف غنی پیوست؛ آقای محقق با عبدالله عبدالله یکجا شد و آقای مسعود با زلمی رسول همسو شد. در نهایت، همه این چهره ها به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم در حکومت وحدت ملی بین محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله، سهم گرفتند.
نقش حامد کرزی در انتخابات افغانستان
به باور تحلیلگران سیاسی چون سجادی، در پهلوی سایر نخبگان سیاسی، حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان یکی از چهره های عمده است که می تواند نقش مهم در سمت و سو دادن انتخابات ریاست جمهوری پیشرو در افغانستان بازی کند.
اما آقای سجادی افزود که اگر آقای کرزی آنچه را جستجو می کند، فکر کند که به آن دسترسی پیدا نخواهد کرد، احتمالاً "علاقمندی خاصی" به انتخابات نخواهد داشت.