نگرانی ها از بابت جنبۀ تخنیکی توافق احتمالی با ایران

تفتیش تأسیسات هستوی ایران، یکی از نکات اختلافی باقی مانده است

مذاکره کنندگان بین المللی، پیش از این که مهلت ِ نو تعیین شده برای رسیدن به یک توافق هستوی با ایران به پایان برسد، برای واپسین روز مذاکرات شان وارد ویانا شدند. تیم های مذاکره کنندۀ ایران و گروه پنج جمع یک که شامل ایالات متحده، بریتانیه، چین، فرانسه، روسیه، و آلمان میشود، شب گذشته مدت دو ساعت ملاقات داشتند. موارد مهم مورد اختلاف هنوز باقیست و احتمال میرود که این مذاکرات بار دیگر برای چند روز تمدید یابد.

اگر بر توافقی رضایت هم حاصل گردد، تطبیق آن نیاز به راهکار های پیچیدۀ تخنیکی خواهد داشت. نظارت از فعالیت های هستوی ایران در سالهای آینده به خاطر کسب اطمینان از این که تهران سلاح اتمی نسازد، مستلزم یک طرح و چارچوب نهایت تخنیکی خواهد بود. همچنان رفع تحریمات بین المللی از ایران نیز پیچیده جلوه میکند.

ستیفانی کوک از گروه آگاهی از انرژی میگوید که عملی ساختن چنین یک توافق، در نوع خود بینظیر خواهد بود، زیرا "دامنۀ بازرسی ها در آن، به مراتب فراتر از آنچه میرود که ادارۀ بین المللی انرژی هستوی قبلاً انجام داده است".

خانم کوک می افزاید که بازرسی های آینده بر زنجیرۀ اکمالات مواد و تجهیزاتی متمرکز خواهد بود که برای ساخت سلاح اتمی استفاده شده میتوانند. افزون بر این، بازرسی ها شامل تفتیش اماکنی میگردد که بر اساس اطلاعات استخباراتی دیگر کشور ها، ظن فعالیت های هستوی در آنها میرود.

تفتیش تأسیسات هستوی نیز کار جنجالی و توأم با آزمون است. ستیفانی کوک میگوید که ادارۀ بین المللی انرژی هستوی پیشاپیش تفتیش، کشور مورد نظر را آگاه میسازد و به این گونه "میتوان قبل از رسیدن مفتشین، چیز هایی را پنهان ساخت".

برخی دیگر در قبال موضوع نظارت هستوی خوشبینی بیشتری دارند، اما پیشبینی مسایل وابسته به تحریمات را دشوار می دانند. بهروز بیات، مشاور پیشین ادارۀ بین المللی انرژی هستوی میگوید که رفع تحریمات، مستلزم اقدامات قانونی و سیاسی در کشور ها و جامعۀ بین المللی میباشد.

به گفتۀ این کارشناس امور هستوی، زمانبندی بازرسی ها و رفع تحریمات میتواند بزرگترین موانع در راه پیشرفت مذاکرات باشد، زیرا در هردو جانب بی اعتمادی وجود دارد.

اگر تا روز پنجشنبه کدام توافقی حاصل گشت، کانگرس ایالات متحده سی روز مهلت خواهد داشت تا آن را مرور کرده و راجع به رفع تحریم ها از ایران، به رأی گیری بپردازد، اما پس از پنجشنبه، مهلت مرور این توافق به شصت روز افزون خواهد گشت.