ابراهیم رییسی کی بود و چگونه به قدرت رسید

ابراهیم رییسی، رییس جمهور فقید ایران

رسانه‌های دولتی ایران خبر داده اند که هلیکوپتر حامل ابراهیم رییسی، رییس جمهور ایران، که روز یکشنبه ۱۹ می (۳۰ ثور) در "جنگل دیزمار" در ولایت آذربایجان شرقی ایران دچار سانحه شد، همه مسافران آن به شمول رییسی جان باختند.

خبرگزاری نیمه رسمی مهر ایران روز دوشنبه ۲۰ می گزارش داد که بر اساس اطلاعات ''ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور کشورمان به همراه هیات همراه به مقام رفیع شهادت نایل شدند.''

خبرگزاری تسنیم، ارگان نشراتی وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گزارش داده بود که هیات همراه رییسی ذریعۀ سه هلیکوپتر به مقصد تبریز در حرکت بودند که دو هلیکوپتر به مقصد رسید اما هلیکوپتر حامل رییسی که حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجۀ ایران، محمدعلی آل‌هاشم، امام جمعه تبریز و مالک رحمتی، والی آذربایجان شرقی، نیز با وی بودند دچار سانحه شده است.

رییسی روز یکشنبه با شماری از مقام‌های ایرانی به آذربایجان شرقی رفته بود و یکجا با الهام علیوف، رییس جمهور آذربایجان، بند قیزقلعه‌سی را که با همکاری دو کشور در دریای مرزی ارس ساخته شده است، افتتاح کردند. این سانحه در هنگام برگشت رییسی از این مراسم به سمت تبریز، رخ داده است.

زندگی شخصی و تحصیلات

سید ابراهیم رییسی در ۱۴ ماه دسمبر ۱۹۶۰ در یک خانواده مذهبی در محله نوغان شهر مشهد به دنیا آمد. رییسی هنوز پنج سال داشت که پدرش درگذشت.

رییسی تحصیلات ابتدایی خود را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و در سن ۱۵ سالگی برای تحصیلات به حوزه علمیه قم رفت. رییسی دارای دکترا در رشته فقه و حقوق خصوصی از دانشگاه شهید مطهری است و رشته فقه را در حوزه های علمیه مختلف در تهران و قم و دیگر شهر ها، تدریس می‌کرد.

ابراهیم رییسی در سن ۲۳ سالگی با جمیله سادات علم الهدی دختر آیت الله سید احمد علم الهدی ازدواج کرد که حاصل این ازدواج، دو دختر است.

او کتبی را نیز در رشته فقه، نوشته است که شامل کتاب تقریرات درس قواعد فقه، کتاب ارث بلاوارث در فقه و حقوق و دیگر کتب می‌گردد.

سوابق فعالیت‌های سیاسی رییسی

رییسی، فعالیت سیاسی اش را در سال ۱۹۷۷ (۱۳۵۶ خورشیدی) متعاقب آنچه اهانت به روح‌الله خمینی در مقاله‌ای در روزنامۀ اطلاعات خوانده شد، آغاز کرد و در اعتراض‌ها که مبدا اغلب آن مدرسه آیت‌الله بروجردی بود، شرکت کرد.

او در این دوران، فعالیت‌های سیاسی خود را با آغاز ارتباط با علمای آزاد شده اززندان و یا در تبعید، گسترش داد در اعتراض های مذهبیان در دانشگاه تهران، شرکت می‌کرد.

رییسی حین ایراد خطابه

بعد از درگذشت خمینی، رییسی، منحیث قاضی القضات تهران منصوب شد و بعد به ریاست سازمان بازرسی کل کشور، منصوب شد. وی برای ده سال، ریاست این سازمان را بر عهده داشت و بعد برای ده سال دیگر منحیث معاون اول قوه قضاییه کار کرد.

رییسی با آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ارشد ایران، روابط نزدیکی داشت و در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴ شمسی) با حکم خامنه‌‌ای، به ریاست آستان قدس رضوی منصوب شد و دو سال بعد، باز هم به حکم خامنه‌ای، به ریاست قوه قضاییه گماشته شد.

ابراهیم رییسی درسال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰ خورشیدی) در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، که در آن برخی از سیاستمداران ارشد ایران، اجازه رقابت کردن را نیافتند و طبق گزارش مطبوعات، نیمی از رای دهندگان از دادن رای در این انتخابات، خودداری کردند، به قدرت رسید.

رییسی و موضع او در برابر ایالات متحده و اسراییل

رییسی، مانند دیگر روسای جمهور ایران، یکی از منتقدین سرسخت ایالات متحده بود. رییسی در ایران وقتی به کرسی ریاست جمهوری رسید که بحران شدید اقتصادی ناشی از تحریم های ایالات متحده، تاثیرات جدی را بر اوضاع مالی و اقتصادی ایران از خود بر جا گذاشته بود.

ابراهیم رییسی در میان جمعی از سربازان در جنگ عراق در سال ۱۹۸۸

در سال ۲۰۲۲، موجی از اعتراض‌ها در شهرهای مختلف ایران متعاقب مرگ مهسا امینی در توقیف پولیس، به یکی از آزمون‌های جدی دیگری برای رییسی که تازه به قدرت رسیده بود، مبدل شد.

برخورد نیرو های امنیتی ایران با معترضین و سورفتار با آنها باعث شد تا رییسی در فهرست تحریم های واشنگتن روی آنچه "تخطی جدی از حقوق بشر" خوانده شد قرار گیرد، ولی رییسی و مقامات دیگر ایران، این اظهارات واشنگتن را اتهام خوانده و آنرا رد کردند.

زمانیکه جنگ اسراییل با حماس متعاقب حمله حماس به تاریخ هفتم ماه اکتوبر سال گذشته، آغاز شد، تنش بار دیگر شرق میانه را در برگرفت. رییسی با پیروی از موضع خامنه‌ای، آشکارا به انتقاد از عملکرد اسراییل و تهدید به انتقام‌جویی از اسراییل پرداخت و فلسطین را "اولین موضوع مطرح در جهان اسلام" خواند.

حمله بر قونسلگری ایران در دمشق، نقطه عطف دیگری را در روابط میان ایران تحت زعامت رییسی با ایالات متحده و اسراییل رونما کرد. در این حمله، هفت عضو سپاه پاسداران ایران، کشته شدند. اما اسراییل مسوولیت آن حمله را بر عهده نگرفته است.

یک هفته بعد از وقوع این حمله، ایران با طیاره‌های بی سرنشین و میزایل‌های کروز و بالستیک بر اسراییل حمله کرد. رییسی با تمجید و ستایش از این حمله ایران بر اسراییل، این عملیات نظامی را تبارز دهنده اقتدار "نظام جمهوری اسلامی و توان نیرو های مسلح ایران" خواند.

رییسی هشدار داد که هر گونه واکنش تلافی جویانی از سوی اسراییل به این حمله، با واکنش مشابه روبرو خواهد شد و این تنش، نگرانی جهان را روی احتمال آغاز یک جنگ دیگر در شرق میانه، برانگیخت.

قصر سفید، متعاقب این حمله ایران بر اسراییل در ماه اپریل، تعزیرات تازه و کنترول صادراتی را بر ایران، شماری از شرکت‌ها و افراد انفاذ داشت.

نقش رییسی در سرکوبی مخالفین رژیم در ایران

منتقدین رییسی، به وی لقب "آیت‌الله قتل عام" را به دلیل نقش او در کشتارهای معترضین در دهه های اول انقلاب در ایران، داده بودند.

رییسی با قرار گرفتن در پست‌های بلند قضایی مخالفان، منتقدان و رقیبان رژیم را به شدت سرکوب می‌کرد. رییسی یکی از مقامات بلند رتبه حکومت ایران بود که در سرکوبی "جنبش سبز" نقش مهمی را ایفا کرد و رهبران و اعضای این جنبش را مجازات کرده و آنان را مسبب "فتنه" در ایران خواند.

از رییسی در مورد نقش او در این سرکوبی ها و اعدام ها در سالیان ۲۰۱۸ و بار دیگر در سال ۲۰۲۰ مکررا سوال پرسیده شده بود ولی او داشتن هر گونه نقش را در این اعدام ها رد کرد و گفت که دستور این اعدام ها از سوی آیت‌الله خامنه‌ای برای پاکسازی هرج و مرج صادر شده بود و او مصمم بود که آرامش و ثبات را در ایران اعاده کند.