جشن جهانی نوروز بی میزبان باقی ماند

همه ساله یکی از بزرگترین جشن های نوروز افغانستان در شهر مزار شریف برگزار می شود

قرار بود میزبان جشن جهانی نوروز ۱۳۹۴ بروجرد پایتخت اداری و سیاسی ایران باشد، سپس شهرستان آق قلا میزبان احتمالی جشن نوروز تحت عنوان "نوروز بایرامی" گفته شد. اما طالبیان معاون میراث فرهنگی ایران از احتمال منتفی شدن جشن جهانی نوروز به دلیل تقارن با ایام فاطمیه خبر داد. از سویی هم گفته می شود که ترکیه، قزاقستان و ترکمنستان نیز میزبانان احتمالی این جشن باستانی بودند، اما سرانجام نوروز بدون میزبان باقی ماند.

در ۸ میزان ۱۳۸۸ خورشیدی، نوروز توسط سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) به عنوان میراث جهانی، به ثبت رسید. سازمان ملل در نشست ۴ حوت ۱۳۸۸، با ۲۱ مارچ را به عنوان روز جهانی "جشن نوروز" به رسمیت شناخت و آن را به عنوان جشنی که بیش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و امروزه توسط بیش از ۳۰۰ میلیون نفر جشن گرفته می شود، در تقویم خود جای داد. ثبت جهانی نوروز با نمایندگی هفت کشور برگزار کنندۀ این مراسم در ابوظبی پایتخت امارات متحده عربی در سال ۱۳۸۸ خورشیدی مصادف به ۲۰۰۹ میلادی صورت گرفت. اما در این میان جای دو کشور مهم برگزار کنندۀ نوروز یعنی افغانستان و تاجیکستان خالی بود.

پس از همین سال، کشور های حوزۀ نوروز که شامل اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن، ایران، جمهوری آذرﺑﺎﯾﺠﺎن، ھﻨﺪ، ﻋﺮاق، ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن، ﻗﺮﻗﯿﺰﺳﺘﺎن ، ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن، ﺗﺎﺟﯿﮑﺴﺘﺎن ، ﺗﺮﮐﯿﻪ، ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎن و ازﺑﮑﺴﺘﺎن می شود، نوروز باستانی را به عنوان نماد وحدت و اتصال فرهنگ مشترک; با حضور مقام های دولتی این کشور ها تجلیل می کنند.

تهران نخستین و دومین میزبان "جشن جهانی نوروز" در ۷ حمل سال های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ بود که در آن مقام های بلند پایۀ عضوکشور های حوزه نورز اشتراک کرده بودند. دوره ی سوم به پیشنهاد امام علی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان در سال ۱۳۹۱ در همین کشور برگزار گردید. در سال ۱۳۹۳ کاخ ریاست جمهوری کابل-افغانستان میزبان سایر کشور های حوزه نوروز بود. قرار بود این میزبانی در پغمان- غرب کابل برگزار شود اما با وجود اختصاص دادن بودجۀ ۱۵ میلیون دالری برای پروژۀ پغمان، این جشن به جای پغمان در کاخ ریاست جمهوری برگزار شد.

نگرانیها از نوروز سیاسی

کارشناسان جشن نوروز را تعهد فرهنگی می دانند و از برخورد سیاسی کشور های عضو "حوزۀ نوروز" با این پدیدۀ باستانی نگران استند. این کارشناسان فرهنگی از کشور های عضو "حوزۀ نوروز" می خواهند تا از میزبانی و یاد بود این "جشن مشترک" شانه خالی نکرده و به نفع منطقه و مردم از آن سود ببرند.

کاخ مجلل پغمان نیز برای میزبانی جنش نوروز ساخته شده بود

محمد برقعی فعال سیاسی- فرهنگی ایرانی و استاد پوهنتون ستریرز در ایالات متحده می گوید که "با تاسف" در سال های اخیر، نوروز که بازتاب تمدن در سطح منطقه است، تحت تاثیر چالش های سیاسی قرار گرفته ولی او تاکید میکند که مشترکات فرهنگی بزرگترین عامل پیوست مجموعه ها است. او به این باور است که حکومت ها تغییر می کنند، مرز های جغرافیایی عوض می شود اما آنچه ماندگار و استوار بر جا می ماند و پیوستگی را نگه می دارد، همانا پیوند فرهنگی است.

رهنورد زریاب نویسنده و پژوهشگر افغان، با اشاره به این که موضع گیری حکومت ها هیچگاه نمی تواند نمایندگی از پیوست فرهنگی مردم بکند، در مصاحبۀ ویژه به رادیو آشناگفت که در وضعیت کنونی متاسفانه حکومت ها در مسایل فرهنگی مداخله می کنند اما اطمینان می دهد که پیوند های فرهنگی مردمان حوزه تمدنی هرگز مخدوش نخواهد شد; تاکید می کند که "مردمان حوزه فرهنگی ما همواره با هم دوست خواهند بود همچنان که حال نیز به این روابط فرهنگی، محکم چنگ زده اند."

پرویز کاوه- روزنامه نگار افغان به رادیو آشنا می گوید که حتا اختلافات سیاسی و مشکلات منطقه ای می تواند در پناه همگرایی های فرهنگی منتهی به راه حل منصفانه شود و زبان مشترک ایجاد گردد. او با اشاره به غنامندی آثار ادبی می گوید که نوروز می تواند با ایجاد "زبان مشترک" حوزۀ فعالی را در زمینۀ فرهنگ به وجود بیآورد که معرف این تمدن به جهان باشد.

همگرایی فرهنگی- مبارزۀ مشترک

مصدق خلیلی معیین فرهنگی و سرپرست وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، نقش جشن جهانی نوروز را مزید بر همگرایی فرهنگی بین دولت ها و مردم کشور های حوزۀ نوروز، سلاح موثر فرهنگی در مقابل تهدید های مشترک مانند دهشت افگنی در سطح منطقه می داند. او در مصاحبه اختصاصی با رادیو آشنا گفت که "این جشن می تواند زمینۀ نشست سران کشور ها را فراهم سازد تا در حل چالش های بحران آفرین که همه همسان با آن مواجه استند به توافقات موثر منطقه ای برسند."

تروریزم و قاچاق مواد مخدر در کنار چالش های دیگر دو مشکل مشترک کشور های حوزه نوروز گفته می شود که کارشناسان یکی از راه های حل موثر را در مقابله با آن، بارور ساختن مشترکات فرهنگی می دانند. آقای کاوه تاکید می کند که نوروز به عنوان یکی از مشترکات فرهنگی منطقه ای می تواند تهدید بزرگی مانند افراط گرایی و تروریزم را کاهش داده و نابود کند.

محمد برقعی گرامی داشت نوروز را یکی از پایه های اساسی "هویت فرهنگی منطقه" دانسته و روی دستاوردی بزرگی پیوست فرهنگی ای مانند "حس همدیگر پذیری" پافشاری می کند. او گفت "من وقتی میروم افغانستان یا تاجیکستان، حس میکنم که به کشور خودم سفر می کنم. درست همان حسی که در زمان سعدی، نظامی و فردوسی وجود داشت."

با توجه به اهمیت جهانی جشن نوروز میشل اوباما بانوی نخست ایالات متحده امریکا، ۱۱ مارچ در کاخ سفید سفره هفت سین خود را گُسترد و گفت که امریکا نیز مانند کشور های خاورمیانه، آسیا و دیگر نقاط جهان به قدمت و پیام این پیوند فرهنگی هر ساله ارج گذاشته و آن را تجلیل می کند.

بارک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده نیز در پیام نوروزی خود این روز را تبریک گفته و در مورد معامله زروی با ایران اظهار خوشبینی نموده است. پیام رئیس جمهور اوباما را در اینجا ببینید: