پاپلر ارکیالوژی، درشماره امروزی خویش مطلبی را تحت عنوان"حفظ گنجینه های باستانی افغانستان" به نشررسانیده است.
این نشریه می نویسد، غنای بزرگ فرهنگی و باستانی افغانستان حالا از ورطه انهدام بیرون کشیده شده است، ولی هنوز سوال مطرح است، آیا این اقدامات خیلی کم نبوده ویا خیلی دیرنه شده است؟
پاپلر ارکیالوژی می نویسد، این ساحه در گذشتۀ نه چندان دور، کمپ پرورشی پس پرده برای القاعده محسوب می شد. حالا این کمپ نابود شده است، اما با آنهم راه عبور برای طالبانی محسوب می شود که از پاکستان به افغانستان نفوذ می کنند.
این نشریه انترنتی می نویسد امروز باستان شناسان عجله دارند این ساحه باستانی گرانبها را که برای افغانستان و تمامی جهان اهمیت دارد، حفظ نمایند. گرچه انچه دردل زمین قراردارد تمامی ان حفظ شده نمی تواند ولی باستان شناسان و سایر متخصصین درصدد حفظ آن آثاری اند که می توانند اعتبار افغانستان را به حیث یک سرزمین باستانی بسیار بلند ببرد. این ساحه هنوز در نقشه باستان شناسی جهان جایگاه خویش را بدست نیاورده است.
به نوشته نشریه مس عینک در٢٥ مایلی کابل و در ولایت لوگر قراردارد. این منطقه خشک و بی آب وعلف درمسیر طرفداران دین بودایی و راه ابریشم قرارداشت که آسیا را به حوزه مدیترانه پیوست میداد.
پاپلر ارکیالوجی حاکی است امروز درین ساحه فعالیت سه ساله انستتیوت ملی باستان شناسی افغانستان جریان دارد که از طرف تیم باستانشناسی فرانسوی کمک می شود. مساعی برای حفظ این آثار باستانی جریان دارد تا بعدا این ساحه به کمک دولت چین برای استخراج مس سپرده شود. اما برای بدست آوردن مس، غنای فرهنگی گرانبهای آن نباید از دست رود.
پاپلر ارکیالوژی می نویسد، امروز در ساحه مس عینک بزرگترین حفریات باستان شناسی جریان دارد. هزار کارگر همراه با ١٦٠٠ پولیس در پروسه برای حفریات مصروف اند.
به این نشریه تیم حفاری تا هنوز توانسته است بخشی از یک صومعه را همراه با یک ذخیره گاه، سلول های راهبان و بخشی ازعبادتگاه، دهلیزها و اتاقهای با دیوارهای نقاشی شده، و مجسمه های سفالی ازبودای خوابیده و ایستاده، بقایای ستوپه ها ویک مجسمه چوبی و سایرمواد را کشف کرده است. تیم کوچک باستان شناسی تاهنوزمقدار کمی ازاثار را بدست اورده است.
پاپلر ارکیالوژی حاکی است در نظر است تعدادی ازین اثار درمعرض دید متخصصین و جهانگردان نیزقرارداده شود. قراراست مقداری دیگری نیز ازین کشفیات درموزیم ملی افغانستان درکابل جابجا شوند و هم در ساحه، موزیم محلی بوجود خواهد امد. درنظراست بخشی هایی از عبادتگاه بودایی که دردیوارهای ان نقاشی هایی دیده می شود جابجا محفوظ ساخته شوند.
نشریه می نویسد، تعدادی از آثار بدست آمده عمده در موزیم ملی افغانستان به نمایش قرارداده شده اند. درمیان این یافته ها یکی هم مجسمه چوبی بودا است که مربوط به قرن پنجم میلاد می باشد. درمیان سایر آثار در آنجا سر گلی با پلستر بودا، سکه های نقره ای و طلایی ویک مجسمه دیگر بودا که متعلق به قرن سوم میلادی می باشد.
پاپلر ارکیالوژی می نویسد، یافته های مس عینک یگانه داشته های گرانبهای افغانستان نمی باشند که توجه باستان شناسان جهان را بخود جلب کرده اند. نشریه ادامه می دهد که درسال ٢٠٠١ مردم جهان با حیرت شاهد ازبین رفتن بت های بامیان توسط طالبان بودند که مانند مس عینک از ارزش جهانی برخوردارمی باشند. به تعقیب تخریب بت های بامیان اثارگرانبهای دیگری دربامیان به شمول یک مجسمه به طول ٦٢ فیت را که بودا را درحالت استراحت نشان میدهد بدست امده است.
اکنون متخصصین جاپان، سوییس و افغانستان کارهایی را انجام می دهند که بتوانند مجسمه های بامیان را از طریقی که سایر آثار نادره جهان اعاده شده اند، بازسازی شوند.
پاپلر ارکیالوژی سوال می کند که بر سر گنجینه های فرهنگی و باستانی افغانستان چه خواهد آمد؟
سپس نشریه درادامه می نویسد هرگاه تاریخ فعلی پر ماجرای افغانستان درنظر گرفته شود درین صورت کارکشف، حفر، حفظ و بازسازی این گنجینه ها خیلی دشوار به نظر می رسد.
به نوشته نشریه پاپلر ارکیالوژی منازعه، چور، غفلت و مدیریت نادرست، همه صدمات شان را بر پیکر داشته های افغانستان وارد کرده اند. چندین کشور به شمول ایالات متحده در قسمت حفظ ابدات تاریخی و سایر آثار باستانی افغانستان ممکن تعهداتی بنماید.
پاپلر ارکیالوژی حاکی است با آنکه درحال حاضر وضع یقینی به نظر نمی رسد، اما یک موضوع روشن است: ساحات باستانی مانند مس عینک ارزش دوگانه دارند. یکی این که آنها از آینده بهتر اقتصادی مژده می دهند و از جانب دیگر یاد آور این حقیقت اند که افغانستان یک کشور تاریخی و باستانی است که منتها اکنون درصحنه بین المللی و از طرف عامه مردم به دست فراموشی سپرده شده است. سفر اخیر ایکنبیری سفیر سابق امریکا به ساحات باستانی مس عینک می تواند خلاصه همه نوشته ها باشد:
"برای مردم افغانستان استفاده ازغنای مس ازین معدن از اهمیت زیادی برخوردار است، اما درعین حال تحفظ آثار باستانی مربوط به راه تاریخی ابریشم، نه تنها برای این مردم بلکه برای تمام مردمان جهان اهمیت دارد."