سرتاج عزیز، مشاور روابط خارجی صدراعظم پاکستان، برای اولین بار پاکستان در سال ۲۰۱۰ میلادی برنامه بورسیه تحصیلی را برای افغانستان فراهم کرد و از آن به بعد، ۲۹۱۲ بورسیه تحصیلی برای محصلین افغان در رشته های طب، انجنیری، علوم کمپیوتری، بانکداری و مالی، فراهم کرده است.
پس از تجاوز نظامی شوروی سابق بر افغانستان، میلیون ها شهروند افغان به پاکستان مهاجر شدند و ده ها هزار تن از مهاجرین افغان در سطوح مختلف در پاکستان مصروف آموزش شدند.
به گفتۀ آقای عزیز، پاکستان میزبان بیشترین محصلین افغان بوده و ادعا کرد که ۴۸ هزار فارغین افغان از پوهنتون های پاکستان، در سطوح مختلف در افغانستان مصروف کار استند.
آقای عزیز گفت " ما از سهمگیری خود را راستای پیشرفت افغانستان، افتخار می کنیم. آن افغان ها برای پاکستان یک سرمایه استند و آنان سفرای ما در کشور خود شان استند".
اعلام سه هزار بورسیه تحصیلی پاکستان برای افغانستان در حالی صورت می گیرد که تشنج میان این دو کشور همسایه هنوز هم پا بر جاست. در عین حال، با سردی روابط میان کابل و اسلام آباد، روابط میان افغانستان و هند که رقیب منطقه یی پاکستان می باشد، گرم تر شده است.
به گفتۀ آقای عزیز، مصارف مالی این بورسیه های تحصیلی از بستۀ کمکی ۵۰۰ میلیون دالری پاکستان تمویل خواهد شد که اسلام آباد آنرا در اکتوبر ۲۰۱۶ در کنفرانس بروکسل به آن تعهد کرده بود.
اما محمد اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان، حین سخنرانی در نشست قلب آسیا که در شهر امرتسر هند بر گزار شده بود، به گونه ای، کمک ۵۰۰ میلیون دالری هند را رد کرد.
در آن نشست، آقای غنی خطاب به سرتاج عزیز گفت "پاکستان ۵۰۰ میلیون دالر را سخاوتمندانه برای بازسازی افغانستان تعهد کرده است. آقای عزیز، این پول می تواند بسیار به خوبی در مبارزه بر ضد افراطگرایی مصرف شود، زیرا بدون صلح، هیچ نیاز مردم ما بر آورده نخواهد شد".
استقبال افغانستان از فراهم آوری بورسیه
با وجود اظهارات رئیس جمهور غنی مبنی بر رد کمک های مالی پاکستان برای افغانستان، مجیب الرحمان رحیمی، سخنگوی رئیس اجراییه افغانستان در مصاحبه ای با صدای امریکا از اقدام پاکستان استقبال کرد.
آقای رحیمی گفت "حکومت افغانستان طرفدار عادی شدن روابط با پاکستان است و از هر اقدام نیکی که از سوی پاکستان صورت بگیرد، به خصوص فراهم آوری بورسیه ها، کمک های انسانی و رسیدگی به مهاجرین، حکومت افغانستان از آن استقبال می کند".
به گفتۀ آقای رحیمی، حکومت افغانستان هموارده تاکید کرده که حمایت از دهشت افگنی تهدید برای افغانستان، پاکستان و منطقه است و "همیش از پاکستان خواستیم تا در این قسمت همکاری کند. اما عدم همکاری در یک زمینۀ مشخص، دلیل شده نمی تواند که همکاری میان دو کشور در سایر ساحات نیز قطع شود".
سعيد مراد راهی كه از پوهنتون بين المللي اسلام آباد در رشتۀ حقوق ماستری خود را به دست آورده است، از فراهم آوری بورسیه های تحصیلی پاکستان ابراز سپاسگذاری می کند. اما اظهارات آقای سرتاج عزیز مبنی بر اینکه فارغين افغان "سفراي اين كشور در افغانستان استند" مورد انتقاد قرار داد.
آقای راهی گفت "اظهارات آقاي عزيز در حقيقت حمله به استقلال و شخصيت اين فارغين به حساب می رود كه باعث سوء نيت آنها در مقابل پاكستان می گردد".
سید محمود نجیب، استاد روابط بین المللی در پوهنتون کابل، به صدای امریکا گفت که از لحاظ تعداد، شماری قابل ملاحظه محصلین افغان در پاکستان تحصیل کرده اند. اما وی در مورد نیت اسلام آباد در قسمت فراهم آوری بورسیه های تحصیلی، شک دارد.
آقای نجیب گفت "سیاست نظامیان و دولت مردان پاکستانی همیشه حرکت منفی و مغرضانه و داشتن نیت تسلط بر افغانستان بوده است و محصلین افغان که در پاکستان تحصیل کرده اند درک خوب تر از خواست پاکستان در افغانستان دارند".
آقای نجیب گفت هر گونه اقدام پاکستان در مورد افغانستان را به دیدۀ شک می بیند، زیرا به باور وی پاکستان از این طریق در صدد به دست آوردن نفع خود است.
آقای نجیب گفت " همۀ ما می دانیم که پاکستان چه اهدافی را در افغانستان تعقیب می کند. پاکستان شاید در عقب جنگ افغانستان باشد. منابع استخباراتی پاکستان در افغانستان، فعال است. پاکستان همیشه منبع قوی تمویل مخالفین بوده است و به میدان های جنگ خلاصه نمی شود، زیرا پاکستان علاقه دارد تا در ساختار های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی افغانستان طرفدار های خود را داشته باشد تا برای پاکستان یک نوع کمک و لابی گری کنند".
اما آقای رحیمی، سخنگوی رئیس اجراییه افغانستان، می گوید که از نفوذ فرهنگی و سیاسی پاکستان، نگران نیست، زیرا "از کسانیکه تحصیل می کنند و به تخصص راه پیدا می کنند، هیچگاهی نگران نبوده ایم و نستیم" زیرا به هر اندازۀ که سطح تحصیل شهروندان افغان بیشتر شود، به همان اندازه از واقعیت های افغانستان و اطراف این کشور، آگاهی بیشتر به دست خواهند آوردند.