عودت کنندگانی که در سالیان اخیر از ایران و پاکستان به بامیان برگشته اند، از عدم توجه دولت، بیکاری و بی سرپناهی در آن ولایت شکایت دارند.
بیشتر عودت کنندگان در مناطق دره اژدر در حومه غربی مرکز شهر بامیان و ششپل، در ۲۵ کیلومتری مرکز آن شهر مسکن گزیده و برخی دیگر نیز در مرکز شهر بامیان، در مغاره های کوه پناه آورده اند.
عودت کنندگان می گویند که در یک سال اخیر هیچ کمکی از سوی دولت و نهاد های حامی مهاجرین دریافت نکرده اند.
فاطمه با شوهر و چهار فرزندش حدود هشت ماه قبل از ایران به افغانستان عودت کرد. خانم فاطمه می گوید که با برگشت به بامیان تنها ۱۰۰ دالر از سوی دولت دریافت کرده است اما اکنون با فرا رسیدن زمستان، با مشقت و ناداری شب و روز را با خانواده سپری می کند.
فاطمه افزود: "از زمانیکه ما به بامیان آمدیم، زندگی مان روز به روز خرابتر می‌شود. در ایران خوب بود که حد اقل مرد های ما کار می‌کردند اما در این اینجا نه کار است و نه سرپناه داریم."
باقر یکی دیگر از مهاجرین برگشته از ایران می‌گوید که با فرا رسیدن فصل سرمای زمستان مشکلات عودت کنندگان چند برابر شده و آنان حتی توان خرید یک سیر چوب سوخت را برای گرم کردن خانه خود نداردند
باقر افزود:"ما کشور خود گفته به وطن آمدیم اما در این اینجا وضعیت زندگی ما نه تنها که بهتر نشد بلکه نسبت به دوره مهاجرت در ایران بدتر شد. اگر دولت برای ما سر پناه ندهد و کمک نکند ما مجبوریم دوباره دست به مهاجرت زده و از بامیان کوچ کنیم."
شماری از عودت کنندگان از ایران و پاکستان به دلیل نداشتن سرپناه در مغاره های کوه در بامیان پناه آورده اند.
با اخراج اجباری مهاجرین افغان از پاکستان ده ها خانواده به بامیان عودت کردند اما به دلیل نبود امکانات اولیه زندگی، این خانواده ها به ولایت های هرات، کابل و بلخ رفتند.
ریاست امور مهاجرین و عودت کنندگان ولایت بامیان می گوید که در ده ماه اخیر ۵۰ خانواده از ایران و پاکستان و حدود ده خانواده دیگر از آلمان و سویدن به بامیان برگشته اند.
نزدیک به ۵۰ خانواده دیگر نیز از ولایت های بغلان، کندز، میدان وردک و غزنی به دلیل جنگ و نا آرامی ها به بامیان پناه آورده اند.
رسیدگی به وضعیت بیجا شدگان داخلی و عودت کنندگان از وظایف وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان افغانستان به شمار می رود.
عزیز الله امینیار، آمر ریاست امور مهاجرین و عودت کنندگان ولایت بامیان می‌گوید که برای بهبود وضعیت بیجاشدگان و عودت کنندگان در آن ولایت، برنامه هایی روی دست دارند.
آقای امینیار گفت: "اکثریت مهاجرین که به کشور عودت می کنند، ترجیح می دهند که به ولایت های کابل، بلخ و هرات بمانند و در بامیان نمی آیند. اما مهاجرین که در این ولایت آمده اند، تلاش جریان دارد تا برای شان مسکن توزیع شود، زمینه کار و درآمد فراهم شود و سایر کمک های عاجل برای شان توزیع گردد. زمین شهرک مهاجرین در بامیان مشکل اندک با وزارت معدن دارد، که حل خواهد شد و برای مهاجرین سر پناه داده می شود."
از جانب دیگر، نبود امکانات زندگی در روستا ها و ولسوالی های بامیان سبب شده است که در دو سال اخیر روستا نشینان به صورت دسته جمعی به مراکز شهر های بزرگ کشور کوچ کنند.
نبود عرضه خدمات رفاهی در روستاها، کیفیت پایین عرضه خدمات صحی و آموزشی، فقر و بیکاری از جمله عوامل عمده افزایش کوچ های دسته جمعی در بامیان خوانده شده است.
عبدالرحمان احمدی، سخنگوی والی بامیان گفت: "متاسفانه ما در این قسمت آمار دقیق نداریم و حتی به صورت تخمینی هم چیزی گفته نمی توانیم اما این موضوع برای ما نگران کننده است و نهاد های مختلف حکومتی نیز خبر داده اند که بسیاری از قریه جات در ولسوالی های پنجاب، ورس و یکه ولنگ در سالیان اخیر خالی از سکنه شده و مردم دست به کوچ های دسته جمعی زده اند."
آقای احمدی اما تاکید می کند که اداره محلی در تلاش است که خدمات رفاهی بیشتر را در روستا های بامیان فراهم کند تا از میزان کوچ های دسته جمعی کاسته شود.
آگاهان می گویند که اگر حکومت تدابیر جدی را برای جلوگیری از کوچ های دسته جمعی روی دست نگیرد، در کنار افزایش جمعیت شهر ها، میزان تولیدات روستایی پایین آمده و روستا های بیشتری در ولایت بامیان خالی از سکنه خواهد شد.
برخی از روستا های بامیان به دلیل نبود امکانات زندگی خالی از سکنه شده است.