آمار کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان نشان میدهد که رقم بازگشت‌کنندگان افغان از پاکستان و ایران در سه ماه نخست ۲۰۲۴ میلادی نسبت به زمان مشابه سال گذشته حدود ۱۴ برابر بوده است.
بر اساس آمار این اداره ملل متحد از اول جنوری تا پایان مارچ ۱۸هزار و ۶۸۰ مهاجر افغان از پاکستان و ایران به کشورشان برگشته اند که این رقم مدت مشابه سال گذشته ۱۳۶۹ نفر بود.
معلومات کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان نشان میدهد که ۱۸هزار و ۵۴۵ مهاجر افغان از پاکستان، ۱۱۲ از ایران و ۲۳ مهاجر دیگر نیز از سایر کشورها در این مدت به افغانستان برگشته اند. در حالی که از اول جنوری تا ختم مارچ سال گذشته، ۱۲۴۵ نفر از پاکستان، ۹۵ تن از ایران و ۲۹ نفر دیگر نیز از سایر کشورها عودت کرده بودند.
این اداره ملل متحد گفته است که به دلایلی مختلف این عودت‌کنندگان قصد بازگشت به کشورشان کرده اند که از جمله ترس از بازداشت، اخراج، عدم قطعیت در تمدید کارت‌های اقامتی (POR) و عملیات‌های شبانه پولیس پاکستان علیه مهاجران افغان و نیز آزار و اذیت مهاجرین از دلایل عمده بوده است.
در گزارش کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان آمده است: "بر اساس سیستمی که کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان برای نظارت و تجزیه و تحلیل عودت‌ها از اول نومبر ۲۰۲۳ ایجاد کرده است، ۶۱ درصد از عودت‌کنندگان از آزار و اذیت به عنوان مشکل شماره یک، قبل از حرکت فرامرزی در پاکستان یاد میکنند".
این کمیشنری گفته است که در طول سه ماه اول سال روان میلادی، ۸۸ درصد مهاجرین افغان عمدتاً به ولایات ننگرهار، کابل، لغمان، قندهار و کندز برگشته اند.
این در حالی است که به تازگی پاکستان میعاد کارت‌های (POR) مهاجرین افغان مقیم این کشور را تا ۳۰ جون ۲۰۲۴ تمدید کرده و گفته است که آنان در این مدت از سوی پولیس آزار و اذیت نخواهند شدند.
براساس بیانیه‌ٔ رسمی حکومت پاکستان، کابینهٔ شهباز شریف، صدراعظم پاکستان، حدود دو هفته پیش تمدید کارت‌های پی او‌آر مهاجرین افغان را که اول ماه اپریل منقضی شده بود، تا ۳۰ جون تصویب کرد.
ملل متحد تخمین کرده است که ۷۲۰هزار مهاجر افغان فاقد مدرک و ۵۰هزار دارندۀ کارت (POR) تا ماه جولای سال روان میلادی از پاکستان به افغانستان برگردند.
در این حال، یک مقام ارشد صلیب سرخ گفته است که بازگشت مهاجرین باید به شیوه‌ای منظم‌تر صورت گیرد تا افغانستان بتواند هجوم عظیم مردم را بهتر مدیریت کند.
الکساندر متیو، مسوول بخش آسیا و اقیانوس آرام فدراسیون بین المللی صلیب سرخ، گفت: "کار با حکومت پاکستان در سال ۲۰۲۴ مهم خواهد بود تا اگر عودت کننده‌ای وجود داشته باشد در یک زمان به تعداد کمتر وارد شوند تا در طرف افغانستان بهتر قابل مدیریت باشد."
پاکستان در اکتوبر سال گذشته مرحله اول "طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی" را اجرایی کرد که بر اساس گزارش کمیشنری عالی ملل متحد در امور پناهندگان که از ۱۵ سپتمبر سال ۲۰۲۳ تا اوایل اپریل سال جاری، حدود ۵۴۷هزار افغان از پاکستان به افغانستان بازگشته اند.
رسانه‌های پاکستانی گزارش داده اند که حکومت پاکستان در مرحله دوم اخراج مهاجرین افغان بدون مدارک قانونی، مهاجرین دارای شناخت کارت افغانستان (ACC) را به کشورشان باز می‌گرداند.
اما وزارت امور خارجه پاکستان گفته است که این کشور همه راه‌های ممکن را برای اخراج مهاجرین بدون مدرک قانونی افغان بررسی می‌کند، اما در حال حاضر برنامه‌ای برای اخراج سایر مهاجرین افغان وجود ندارد.