دیدبان حقوق بشر با نشر گزارشی می‌گوید که کاهش شدید کمک‌های خارجی با نظام صحی افغانستان، در کنار بدرفتاری جدی طالبان با زنان و دختران، حق سلامت میلیون‌ها افغان را به خطر انداخته است.
دراین گزارش ۳۸ صفحه‌ای زیر نام "فاجعه‌ای برای آینده قابل پیش‌بینی: بحران بهداشت و درمان افغانستان" که امروز دوشنبه ۱۲ فبروری (۲۳ دلو) نشر شد، آمده است که بحران صحی مردم افغانستان را به طور فزاینده‌ای در برابر سوتغذیه شدید و سایر بیماری‌ها آسیب‌پذیر کرده است.
بر بنیاد گزارش، تصامیم اهداکنندگان به کاهش کمک‌های بشردوستانه، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را تضعیف، اقتصاد را بی‌ثبات و ناامنی غذایی را بدتر کرده است.
فرشته عباسی، پژوهشگر افغانستان در دیدبان حقوق بشر، گفته است: "از دست‌دادن کمک‌های انکشافی خارجی و نقض حقوق [توسط] طالبان باعث یک بحران صحی فاجعه‌بار در افغانستان شده است که به طور نامتناسبی به زنان و دختران آسیب می‌رساند."
دیدبان حقوق بشر با اشاره به سیاست‌ها و عملکردهای نادرست طالبان که سبب تشدید بحران شده گفته است که ممنوعیت آموزش و تحصیل برای زنان و دختران اکثر راه‌های آموزش را برای کارکنان مراقبت‌های صحی زنان در آینده بسته است و سبب خواهد شد که افغانستان در آینده با کمبود شدید کارمندان صحی مواجه شود.
این پژوهشگر دیدبان حقوق بشر تاکید کرده است: "طالبان به شدت مانع زنان از ارایه یا دسترسی به مراقبت‌های صحی شده اند، در حالی که هزینه‌های درمان و دارو، مراقبت صحی را برای بسیاری از افغان‌ها دور از دسترس قرار داده است."
دیده بان حقوق بشر در فاصله فبروری ۲۰۲۳ تا جنوری ۲۰۲۴ با مقامات امدادرسان افغان و خارجی، کارکنان مراقبت‌های صحی و افرادی که به دنبال مراقبت‌های صحی استند در ۱۶ ولایت افغانستان مصاحبه کرده است.
نتایح این نظرپرسی نشان می‌دهد که ممنوعیت استخدام زنان در نهادهای بشردوستانه توسط طالبان، با ایجاد موانع اضافی برای ارایه کمک‌های عادلانه و محروم کردن زنان و خانواده‌های آنها از درآمد، بحران را تشدید کرده است.
بر اساس گزارش، قوانین سختگیرانه حجاب و محرم، زنان را از سفر برای کار یا درمان منع کرده است.
یک داکتر در سمنگان به دیدبان حقوق بشر گفته است: "طالبان به ما دستور داده اند که هیچ مریض زنی را که محرم ندارد یا حجاب کامل ندارد درمان نکنیم."
حکومت طالبان هنوز به این گزارش دیدبان حقوق بشر واکنش نشان نداده است، اما قبلاً گزارش‌های مشابه نهادهای بین‌المللی را رد کرده اند.
فشار بر طالبان
دیدبان حقوق بشر در گزارشش تاکید کرده است که در نشست آیندۀ سازمان ملل متحد در دوحه، پایتخت قطر، نمایندگان ویژۀ کشورهای کلیدی و حکومت‌ها باید رهبران طالبان را تحت فشار قرار دهند تا محدودیت‌هایی را که مانع دسترسی مردم به مراقبت‌های صحی می شود، از جمله ممنوعیت تحصیل و اشتغال زنان را لغو کنند.
دیدبان حقوق بشر گفته است: "نمایندگان ویژۀ [کشورها برای افغانستان] نیز باید به مشکلات ساختاری که ثبات اقتصادی افغانستان را تضعیف کرده است، از جمله مشکلاتی که بر مدیریت آب، تامین برق و سیستم بانکی تاثیر می‌گذارد، رسیدگی کنند."
قرار است دومین نشست مشورتی سازمان ملل متحد به تاریخ ۱۸ و ۱۹ فبروری با حضور نمایندگان ویژۀ شماری از کشورها برای افغانستان، سازمان‌های بین‌المللی، نمایندگان زنان و نهادهای مدنی در دوحه برگزار شود.
ملل متحد هدف این نشست را "بحث در مورد چگونگی رویکرد افزایش مشارکت بین‌المللی با شیوه‌ای منسجم، هماهنگ و منظم، از جمله از طریق در نظر گرفتن توصیه‌های ارزیابی مستقل در مورد افغانستان" خوانده است.
بودجه اندک برای صحت
در طول دو دهۀ گذشته، حکومت افغانستان برای تامین مالی خدمات ضروری مانند مراقبت‌های صحی اولیه، به حمایت‌های بین‌المللی از سوی اهداکنندگان وابسته بود، در حالی که افغان‌ها بیشتر هزینه‌های مراقبت‌های صحی را از جیب خود پرداخت می‌کردند.
دیدبان حقوق بشر گفته است که بودجۀ حکومت قبلی افغانستان به بخش مراقبت‌های اولیه عمومی ناچیز بود که همین پالیسی منجر شد این سیستم پس از توقف کمک‌های خارجی در معرض فروپاشی قرار بگیرد.
به گفتۀ این سازمان، حکومت طالبان نیز بودجه کمی را برای مراقبت‌های صحی اختصاص داده اند که این سکتور حیاتی را تهدید می‌کند، در حالی که سازمان‌های امدادرسان برای پر کردن این خلای مالی تلاش کرده اند.
گزارش حاکی است که تعداد فزاینده‌ای از افغان‌ها اکنون برای پرداخت هزینه غذا با مشکل مواجه هستند و اغلب نمی‌توانند هزینۀ دوا و ترانسپورت را برای رسیدن به خدمات صحی تامین کنند.
یک مرد ۵۴ ساله که به بیماری گرده مبتلا است، به دیدبان حقوق بشر گفته است: "از زمانی که طالبان کنترول را به دست گرفتند، قیمت داروهای من تقریباً دو برابر شده است. این برای هر کسی که شغلی ندارد خیلی زیاد است."
همچنان دیدبان حقوق بشر گفته است که در میان کسانی که بیشتر از بحران صحی افغانستان متاثر شده اند، افراد دارای معلولیت هستند.
به گفتۀ این سازمان، به دلیل چندین دهه جنگ و مراقبت‌های صحی ضعیف مادران، افغانستان یکی از بزرگترین جمعیت افراد دارای معلولیت را در جهان دارد.
در گزارش آمده است: "به دلیل کمبود کمک‌ها، خدمات اندک برای افراد دارای معلولیت، به شمول توانبخشی جسمی و حمایت از سلامت روان، تا حد زیادی ناپدید شده است."
دیدبان حقوق بشر تاکید کرده است که سیاست‌های محدودکنندۀ طالبان دسترسی به خدمات برای زنان و دختران دارای معلولیت را دشوارتر می‌کند.
این سازمان گفته است که بحران اقتصادی بی‌سابقه در افغانستان باعث شده است که میلیون‌ها نفر با شرایط تهدیدکننده زندگی مواجه شوند.