نخستین مکاتبۀ رسمی و تاریخی بین افغانستان و ایالات متحدۀ امریکا

شاه امان الله خان و رئیس جمهور وارن هاردینگ

نخستین باری که یک امریکایی در خاک افغانستان گام نهاد، هوسایا هارلن، ماجراجوی پنسلوانیایی بود که در سالهای ۱۸۳۰ میلادی به نقاط مختلف افغانستان سفر کرد. اما نخستین تماس دیپلوماتیک بین افغانستان و ایالات متحدۀ امریکا، به زمانی برمیگردد که امان الله خان، امیر وقت افغانستان (بعد شاه امان الله خان)، استقلال کشورش را از امپراتوری بریتانیا بازستانید و هیئت هایی را به کشور های جهان اعزام داشت.

امان الله خان در ماه دسمبر سال ۱۹۲۰، نامه ای را عنوانی وارن هاردینگ، رئیس جمهور وقت ایالات متحدۀ امریکا نوشت و در آن ضمن آگاهی دهی از استقلال افغانستان، خواستار تأمین روابط دیپلوماتیک میان کابل و واشنگتن گردید.

رئیس جمهور هاردینگ از هیئت اعزامی امان الله خان، به رهبری جنرال محمد ولی خان، پذیرایی خوبی کرد و پاسخ نامۀ رهبر جوان افغان را به نیکویی داد، سلطنت امان الله خان را به رسمیت شناخت، و اما از تأمین فوری مناسبات دیپلوماتیک، بر اساس قوانین ایالات متحده، خودداری ورزید. (هردو نامه را در پایین مطلب ببینید.)

پس از تبادلۀ مکاتیب و چند هیئت، بالاخره در سال ۱۹۳۵، تئودور روزولت، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، ویلیم هورنی بروک را به حیث نخستین سفیر ایالات متحده در افغانستان تعیین کرد. اما از جانب افغانستان، نخستین سفیر عبدالحسین عزیز بود که در سال ۱۹۴۳ از سوی ظاهر شاه به واشنگتن اعزام گردید.

دوایت آیزنهاور، نخستین رئیس جمهور ایالات متحده بود که در سال ۱۹۵۹ به افغانستان سفر کرد. همچنان ظاهر شاه، نخستین رهبر افغانستان بود که در سال ۱۹۶۳، از امریکا دیدن کرد.

نامۀ امیر امان الله خان به رئیس جمهور وقت ایالات متحدۀ امریکا:

متن نامه:

به حضور عالی جناب حشمت مآب اعلیحضرت (رئیس حکومات متحدۀ دولت مستقلۀ معظمۀ امریکا)

بعد از اظهار مودت و مواخات عرض ابلاغ میدارد.

بنا بر وقوع فاجعۀ المناک پدرم اعلیحضرت امیر حبیب الله خان که در اثنای سیاحت ممالک شاهانۀ شان شهیداً وفات یافته، بالارث و بنا بر آرزو و بیعت عمومیۀ ملت افغان، بالاستحقاق بر تخت سلطنت حکومت افغانستان قعود خودم را به ذات ریاست پناهی شان عرض و ابلاغ مینمایم.

از بهر ظاهر کردن حسیات .. کارانۀ حکومت مرا در حق حکومت عالی شان، یکی از جنرال های حکومت خودم، جنرال محمد ولی خان را که سفیر فوق العادۀ مرخص حکومت ما است، به حکومت عالی شان مأموراً اعزام نمودیم.

آرزوئی که در حق تأسیس مناسبات دوستانه و صمیمانه با حکومت حشمت پناهی شان دارم، امید است که به عین صمیمیت و مخالصت آن را تلقی فرمایند. و به این وسیله نیز حسن قبول فرموده شدن احترامات و تعظیمات فوق العادۀ خودم را رجا میکنم.

فی ۹ ماه قوس ۱۲۹۹ شمسی مطابق اول ماه دسمبر ۱۹۲۰ عیسوی – (امضای امیر امان الله)

پاسخ رئیس جمهور وقت ایالات متحده به نامۀ امیر امان الله خان:

برگردان دری نامۀ رئیس جمهور امریکا:

وارن جی. هاردینگ - رئیس جمهور ایالات متحدۀ امریکا

به اعلیحضرت امان الله خان، امیر افغانستان.

دوست بزرگوار و خوب!

من نامه ای را که در آن اعلیحضرت شما مرا از مرگ پدر تان، اعلیحضرت امیر حبیب الله خان، و جلوس شما بر تخت افغانستان، و نیز از تمایل شما به تحکیم روابط دوستانۀ دیپلوماتیک میان ایالات متحده و افغانستان مستحضر ساخته اید، از دست جنرال محمد ولی خان دریافت کردم.

من، در عین حالی که با تأثر از مرگ اندوهناک پدر اعلیحضرت شما آگاهی یافته ام، و همدردی صمیمانه ام را در این مصیبت بزرگ به شما ابراز میدارم، شما اعلیحضرت را از بابت جلوس تان بر تخت مبارک گفته، و اطمینان دارم که سلطنت تان، لبریز از جلال و عظمت اعلیحضرت شما و رفاه افغانستان خواهد بود.

آرزومندم که روابط میان ایالات متحده و افغانستان همیش طبعیت دوستانه داشته باشد، و من مسرورم که در این راستا، با حضور شما همکاری کنم. با وجود این، من در اطمینان بخشیدن این نکته به حضور شما، که به گونۀ شفاهی به جنرال محمد ولی خان بیان گردید، مقید ام؛ زیرا تا جایی که مسئلۀ تأسیس نمایندگی دیپلوماتیک و اقدام مناسب کانگرس ایالات متحده در آن راستا به میان می آید، این کار مستلزم ملاحظۀ بیشتر میباشد.

با سپاسگزاری از اعلیحضرت شما به خاطر علایق دوستانۀ تان، میخواهم شما را از تمنیات نیک خود برای سرور شخصی شما و رفاه کشور تان، اطمینان دهم.

دوست خوب تان،

وارن جی. هاردینگ

به نمایندگی از رئیس جمهور:

چارلز ای. هیوز - وزیر خارجه