سیاست یا اقتصاد - پیوند ریاض و واشنگتن در چیست؟

عبدالله بن عبدالعزیز شاه فقید سعودی روابط نزدیکی با ایالات متحده امریکا داشت

قرار است بارک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده امریکا، روز سه شنبه به عربستان سعودی سفر کند و به خاطر درگذشت عبدالله بن عبدالعزیز شاه فقید سعودی به خانوادۀ وی و شاه سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه جدید عربستان ادای احترام کند.

عربستان سعودی از جمله کشور هایی که به دلیل حاکمیت رژیم استبدادی سلطنتی مطلقه به نقض گستردۀ حقوق بشر متهم شده است، حالانکه ایالات متحده به مثابۀ بزرگترین دیموکراسی جهان پابند به ارزش های حقوق بشر و دیموکراتیک است.

اما پیتر بُرگن، معاون بنیاد امریکای نوین، به رادیو آشنا صدای امریکا گفت که ایالات متحده و عربستان سعودی به هیچ عنوان ارزش های مشترک ندارند، ولی آنچه دو کشور را با هم نزدیک می کند در دو ساحه می تواند خلاصه گردد: یکی منافع اقتصادی و دوم مبارزه بر ضد دهشت افگنی.

آقای برگن می گوید که عربستان سعودی بزرگترین تولید کنندۀ نفت در جهان است و هرچند به گفتۀ وی ایالات متحده به پیمانۀ سایر کشور ها به نفت سعودی متکی نیست، اما عربستان سعودی می تواند قیمت تیل را در جهان کنترول کند. او می گوید که هم اکنون عربستان سعودی با پایین نگهداشتن نرخ نفت در جهان، از رهگذر اقتصادی ایالات متحده را کمک کرده است.

تحلیلگران می گویند که هرچند بیشترین تخطی حقوق بشری در عربستان سعودی صورت می گیرد، اما برخلاف سایر کشور، مورد انتقاد ایالات متحده قرار نمی گیرد. به گفته آقای برگن دلیل آن روشن است، زیرا عربستان سعودی در پهلوی داشتن ذخایر سرشار نفت، از هفت دهه به اینسو متحد ایالات متحده امریکا بوده است.

عبدالقیوم سجادی، عضو ولسی جرگه افغانستان، نیز به این باور است که ایالات متحده تا زمانی از ارزش های دیموکراتیک حمایت می کند که منافع امریکا ایجاب کند. او می افزاید که با در نظر داشت تامین منافع اقتصادی امریکا و حفظ قدرت ایالات متحده در شرق میانه، حکومت امریکا از نقض حقوق بشر در عربستان سعودی چشم پوشی می کند.

از سوی دیگر،به گفتۀ آقای برگن موجودیت گروه های دهشت افگن مثل القاعده و داعش در عراق و سوریه و نیز حضور جبهۀ النصره در منطقه تهدید جدی برای امریکا و سعودی می باشد. او استدلال می کند که گروه های القاعده و داعش هر دو تلاش دارند تا بر اهداف امریکایی حمله کنند و در عین حال خواهان نابودی رژیم عربستان سعودی استند. بنا بر این، موجودیت چنین تهدیدات، دو کشور را با هم متحد نگه می دارد.

ابراهیم ورسجی، تحلیلگر سیاسی افغان مقیم کانادا با تایید دیدگاه پیتر برگن می گوید که ارزش های دیموکراتیک و چارچوب سیاست خارجی ایالات متحده دو عنصر مجزا از هم است به ویژه در خصوص تعیین دوستان امریکا و آنهم در جهان اسلام. او از حمایت امریکا از کودتای نظامی و نظام های استبدادی در جریان جنگ سرد، به شمول کودتای نظامی در پاکستان و رژیم استبدادی در عربستان سعودی مثال می آورد.

علاوه بر آن، آقای ورسجی می گوید که در شرایطی که امریکا هنوز هم به کلی از رکود اقتصادی بیرون نشده است، عربستان از طریق کاهش قیمت نفت از یک سو طرف به اقتصاد ایالات متحده کمک می کند و از طرف دیگر به ایران و روسیه، دو رقیب امریکا که هر دو تولید کنندگان عمدۀ نفت در جهان اند، ضربه اقتصادی وارد می کند.

با وجود روابط تنگاتنگ دیرینه میان امریکا و سعودی، بعد از حملات یازدهم سپتمبر، روابط میان دو کشور به تیرگی گرایید، زیرا از جمله ۱۹ نفری که در این حملات دست داشتند ۱۵ تن آنان شهروندان سعودی بودند.

تحلیلگران به این باورند که با در نظر داشت منافع مشترک میان دو کشور هم در عرصه های اقتصادی، امنیت و ثبات در شرق میانه و بالاخره جنگ در مقابل گروه های دهشت افگن چون القاعده و داعش، سفر رئیس جمهور اوباما به عربستان در تحکیم روابط میان دو کشور کمک خواهد کرد.