کم از کم ۸۰ درصد بیمارانی که کووید۱۹ را سپری میکنند، پس از شفایابی برخی مشکلات از جمله ضیاع حس بویایی و ذایقه را تجربه میکنند.
اما در شمار زیاد بیماران مبتلا به کووید۱۹ ضیاع حس بویایی معمول بوده و حتا شمار زیاد کسانیکه با کروناویروس آغشته میشوند و هیچ نشانۀ بیماری را هم ندارند، کماکان حس بویایی شان متاثر میشود.
از همان آغاز همهگیری کروناویروس، داکتران و دانشمندان در تلاش یافتن این معما بودهاند که چگونه کروناویروس میتواند از طریق بینی راه خود را به مغز گشوده و سبب زیانهای ماندگار بر حس بویایی شود.
دانشمندان در آغاز گمان میکردند که شاید کروناویروس رشتههای عصب بویایی را متاثر میکند و سبب میشود که سگنالهای بویایی به مغز منتقل نشود، اما پژوهشهای بیشتر نشان داد که قضیه از این قرار نیست.
سندیپ رابرت دتا، متخصص اعصاب در فاکولتۀ طب پوهنتون هاروارد میگوید که پس از مطالعۀ معلومات منابع و تحقیقات مختلف به این نکته پی برد که کروناویروس نسج فوقانی و جلد-مانند بینی را که مسوول ثبت بو است، متاثر میکند و تاثیر مستقیم بر اعصاب بویایی ندارد.
دانشمندان فرانسهای نیز در تحقیقاتی که بالای حیوانات لابراتواری انجام دادند، پی بردند که کروناویروس عصب بویایی این حیوانات را صدمه نرسانده بلکه سلولهای دیگری را که مسوول حفاظت و حمایت اعصاب بویایی است، متاثر کرده و این سلولهای مویکدار، مانند جلدی که در آفتاب سوخته باشد ورق ورق از جدار داخلی بینی جدا میشوند.
زمانیکه این نسج مویکدار بشروی متاثر شود، در واقع شخص حس بویایی خود را از دست میدهد. با اینحال مشخص نیست که این سلولها توسط ویروس تخریب میشوند یا هم در نتیجۀ واکنش سلولهای سیستم ایمنی بدن دچار عارضه میشوند.
نیکولا میونیر، پژوهشگر اعصاب در پوهنتون شهر پاریس میگوید که برخلاف دیگر بیماریهای قسمت بالای تنفسی که اختلال حس بویایی در اثر التهاب و احتقان انساج بینی به وجود میآید، کووید۱۹ سبب احتقان یا پرخون شدن غشا و انساج بینی نمیشود.
با اینحال، دانشمندان بسیار کم دانسته اند که چرا برخی بیماران مبتلا به کووید۱۹ پیش از شفایابی حس ذایقۀ شان را از دست میدهند. برخی از بیماران کووید۱۹ حتا تندی، شیرینی و شوری را حس نمیتوانند.
رشتههای عصب ذایقه نیز مثل عصب بویایی مستعد ورود ویروس نیستند، اما برخی دیگر از انساج دهن در جریان بیماری کووید۱۹ متاثر میشوند.
کارول ین، متخصص بینی در پوهنتون کالیفورنیا میگوید که از دست رفتن حس بویایی میتواند بسیار خطرناک باشد و حتا سبب مرگ بیمار شود. زیرا به گفتۀ وی اگر یک فرد نتواند بوی یک غذای گندیده را تشخیص دهد یا هم بوی گاز را حس نکند، برایش تهدید کنندۀ حیات است.
از این عوارض ناشی از کووید۱۹ در نزد شماری از بیماران پس از شفایابی دو باره بهبود یافته اما در برخی موارد ماهها بیمار شفایافته را اذیت میکند.
فریا ساوبریج، زن ۲۷ سالۀ نیوزیلندی که در ماه مارچ سال روان به کووید۱۹ مبتلا شده بود، برای کم از کم شش ماه حس بویایی و چشایی نداشت. او میگوید که به تازگی بو و ذایقۀ برخی مواد را کم کم حس میکند اما حساسیت های جدید پیدا کرده است.
خانم ساوبریج به مجلۀ ساینس گفته است که هیچ بو یا ذایقه را به گونۀ دقیق تشخیص کرده نمیتواند. او گفت: "هیچ چیز درست نیست، بوها تقریباً همه ناخوشآیند اند...بوی پیاز را تحمل کرده نمیتوانم...هر غذا برایم به گونهای ذایقه دارد که گویا محلول پاک کنندۀ شیشه را روی آن پاشیده باشند."
دانشمندان با در نظر داشت تجارب حاصله از دیگر بیماریها پیشبینی میکنند که حدود نصف بیمارانی که حس ذایقه و بویایی خود را در اثر بیماریهای شبیه کووید۱۹ از دست داده بودند، در جریان سه تا شش ماه دو باره آن را باز یافتند.
اما هنوز هم هزاران شفایافتۀ کووید۱۹ در انتظار روزی اند که از رایحۀ خوش و گورای عطر و گلها و ذایقۀ مطبوع و خوش آیند غذاها مانند روزهای پیش از همهگیری کروناویروس لذت ببرند.