بر خلاف انتظار، عملیات تهاجمی قوای ضد داعش در شهر موصل عراق، به سرعت در حال پیشروی است. با در نظر داشت پیشروی سریع، حدس و گمان هایی وجود دارد که تندروان گروه دولت اسلامی یا داعش در جنگ موصل با شکست مواجه خواهند شد.
شاید شکست داعش در موصل مژدۀ خوش برای قوای ضد این گروه تندرو باشد، اما در عین حال، تحلیلگران نگران عواقب منفی این شکست نیز استند.
پس از پیشروی قوای ضد داعش در شهر موصل عراق، ابوبکر البغدادی، رهبر این گروه تندرو، در نوار صوتی از پیروانش خواست که تا دم مرگ علیه شیعیان و کشور های غربی به جنگ شان ادامه دهند و در عین حال، بر ضد ترکیه و عربستان سعودی اعلام جنگ کرد، زیرا به گفتۀ وی این دو کشور با دشمنان داعش یکجا شده اند، بنا بر این، حمله بالای آن دو کشور اسلامی نیز جائز است.
البغدادی درپیام صوتی اش گفته است:"ای مبارزین دلیر، ای کاروان شهادت پرور، به پیش بروید. این جنگ شماست. مناطق تحت ادارۀ شان را به خاک و خون یکسان کنید و بگذارید که خون شان به مانند دریا جاری شود."
دلیل موقفگیری تند رهبر داعش
به باور تحلیلگران، موقفگیری بی پیشینه رهبر داعش در مورد ایستادگی تا دم مرگ و اعلام جنگ علیه ترکیه و عربستان سعودی، نشانۀ نامیدی واضح از شکست نظامی این گروه تندرو در شهر موصل است.
علی نوری زاده، رئیس مرکز مطالعات ایران و عرب مستقر در لندن، در مصاحبه ای با رادیو آشنا صدای امریکا گفت که شکست نظامی داعش در موصل امر حتمی است، اما تاکید کرد که افکار افراطگری داعش همچنان به مثابۀ یک تهدید برای کشور های مختلف منطقه و جهان، باقی خواهد ماند.
آقای نوری زاده گفت: "به نظر من، داعش حکومت اش در منطقه رو به زوال است. اما این به منزلۀ پایان خطرش نیست. هزاران عضو داعش تلاش خواهند کرد به گونه ای به کشور های شان بر گردند. برخی آنان ساکن اروپا استند. شماری دیگر دیگر آنان در سایر نقاط جهان سکونت دارند و آنان خطر بالقوه ای استند برای امنیت این کشور ها و امنیت جامعۀ بین المللی."
علاوه بر آن، آقای نوری زاده همچنین به این باور است که داعش به سادگی از بین نخواهد رفت، زیرا "داعش یک اندیشه و فکر است، فکری که می گویند به سلف بر گشته اند، به اسلام اولیه."
جلیل روشندل، استاد روابط بین المللی در پوهنتون کارولینای شمالی، در این مورد نظر مشابهی دارد و استدلال می کند که هرگاه داعش در موصل با شکست مواجه شود، احتمال سناریو های مختلف می رود.
آقای روشندل در این مورد افزود: "اینکه تعدادی از داعشیان در داخل موصل باقی بمانند و بعد از آنکه در سیطرۀ دولت قرار گرفتند، مجدداً دست به خرابکاری، بم گذاری و دست به اعمال دهشت افگنی بزنند، کاملاً امر طبیعی است و اتفاق خواهد افتاد. از طرف دیگر، ما با یک نیروی در حال فرار مواجه استیم که می تواند به هر سو برود. تعداد از آنان به سوریه خواهند رفت؛ تعداد شان به کُردستان عراق خواهند رفت؛ تعدادی از آنان به ترکیه و ازطریق آن به اروپای غربی و شرقی بروند و حتی تعداد از آنان ممکن به روسیه بروند، زیرا بعضی از داعشیان از مسلمانان روس استند."
به باور آقای روشندل، نابودی داعش در موصل برای حکومت عراق و قوای ضد داعشی مژدۀ خوب خواهد بود، اما عواقب بالقوۀ منفی که از پس شکست داعش در موصل برای منطقه و جهان عرض وجود خواهد کرد، نمی توان آنرا نا دیده گرفت.
آقای روشندل افزود: "در واقع داریم با دست خود ما تخم داعش را در یک منطقۀ وسیعتری پخش می کنیم و این {داعش} رشد خواهد کرد، مگر اینکه شما با تفکر، اندیشه و طرز فکر داعش مبارزه کنید و این {مستلزم} مبازرۀ دراز مدت تر است."
ولی آیا قوای ضد داعش آمادۀ اقدام بعدی پس از شکست داعش در موصل است یا خیر؟ آقای میلانی فکر می کند که نیرو های ضد داعش حد اقل خاموشی اختیار نخواهد کرد.
آقای میلانی گفت: "به صورت قطع، داعش امید اش این است تا افرادش را تا حدی که ممکن است از عراق بیرون کند و به سوریه ببرد و به رقه برساند. ولی مخالفان شان بیکار نیستند. ایالات متحده و کُرد ها همراه با ترکیه نقشه هایی برای مقابله با داعش در مسیری که به رقه می روند، دارند و آنان را توسط طیاره های بدون سر نشین مورد هدف قرار خواهند داد."
سرازیر شدن تندروان داعش در کشور مختلف می تواند مشکلات بیشتر را ایجاد کند، زیرا به باور آقای روشندل، با در نظر داشت شرایط در برخی از کشور از جمله سوریه، لیبیا، سومالیا و عراق که از امنیت و ثبات بر خوردار نیستند، مبارزه با طرز تفکر داعش، دشوار به نظر می رسد.
نگرانی ایران از سرازیر شدن داعشیان به سایر کشور ها
احتمال سرا زیر شدن تندروان داعش به بیرون از عراق، موجب نگرانی ایران نیز شده است. شنبه گذشته، محمد جواد ظریف، وزیر خارجۀ ایران، حین سفرش به مسکو نگرانی خود را در مورد پراگنده شدن تندروان داعش به سایر کشورها به خصوص سوریه، بیان کرد.
آقای ظریف گفت: "حتماً حمله برای آزاد سازی موصل از شر تروریست های داعش نباید منجر به سرازیر شدن تروریست‌ها به سایر مناطق عراق و یا سوریه بشود و این با اصل مبارزه با تروریسم مغایرت دارد و حتماً تلاش برای مقابله با تروریسم باید همه جانبه باشد، برای اینکه از این خطر جدی، منطقه‌ای و جهانی جلوگیری شود."
در حال حاضر، تندروان داعش و گروه های وابسته به آن گروه در چندین کشور از جمله عراق، سوریه، لیبیا، سومالیا، افغانستان و حتی مصر تا اندازه یی فعال اند.
شماری از تحلیلگران سیاسی به این باور اند که شکست نظامی داعش در موصل امکان پذیر است حتی اگر آنان از غیر نظامیان به حیث سپر انسانی استفاده کنند. اما شکست فکری این گروه تندرو از یک سو زمانگیر خواهد بود و از سوی دیگر مستلزم همآهنگی و همکاری های همه جانبه بین المللی به خصوص کشور های اسلامی است، پدیده های که حد اقل تا اندازۀ میان قوای ضد داعش در موصل به نمایش گذاشته شد.