ایغورها یک گروه قومی عمدتا مسلمان استند که بیشتر در منطقه سین کیانگ، در غرب چین زندگی میکنند. مشترکات فرهنگی و نژادی آنها بیشتر از هان چینیها، با مردمان ساکن در آسیای مرکزی است. زبانی که به آن حرف میزنند، با زبان ترکی نزدیک است و نیز شباهتهایی با ازبیکها، منگولیاییها، قزاقها و قرغزها دارند.
سرشماری نفوس سال ۲۰۱۰ در چین، جمعیت ایغورها را چیزی بیشتر از ۱۰ میلیون نفر که کمتر از یک درصد نفوس چین میشود، تعیین کرده است.
بیشتر آنها در منطقه خودمختار سین کیانگ زندگی میکنند. این منطقه، از آنجایی که با هشت کشور – منگولیا، روسیه، قزاقستان، قرغزستان، تاجیکستان، افغانستان، پاکستان و هند – مرز مشترک دارد، از اهمیت ستراتیژیک برای چین برخوردار است.
تا همین اواخر، بخش عمده نفوس سین کیانگ را ایغورها تشکیل میدادند، ولی جابجایی هان چینیها در این منطقه، باعث بروز تنشهایی میان این دو گروه شده است.
ایغورهایی که بیرون از سین کیانگ زندگی میکنند، عمدتا عبارت از تاجران مرد هستند که در شهرهای چین ساکن شده اند. همچنین تخمین زده میشود که حدود چهارصد هزار ایغور دیگر نیز بیرون از چین و عمدتا در کشورهای آسیای مرکزی هممرز با سین کیانگ زندگی میکنند.
سین کیانگ، از نگاه منابع طبیعی غنی است و اقتصاد آن عمدتا روی زراعت و تجارت استوار است. زمانی، شهرکهای این منطقه توقفگاههای اصلی در مسیر راه ابریشم بود.
آنچه که امروز به عنوان سین کیانگ شناخته میشود، در قرن هجده میلادی تحت حاکمیت چین قرار گرفت. این منطقه، در دهه ۱۹۴۰برای مدت کوتاهی به استقلال رسید، ولی پس از آنکه کمیونیزم در ۱۹۴۹به قدرت رسید، چین دوباره کنترل این منطقه را بدست آورد.
ایغورها در سال ۱۹۴۵، بیشتر از ۷۵ درصد نفوس سین کیانگ را تشکیل میدادند، ولی امروز، این رقم به ۴۵ درصد کاهش یافته است. عمدتا به دلیل اجرای پروژههای بزرگ توسعهیی که شرایط زندگی در این منطقه را بهبود بخشیده، تعداد زیادی از هان چینیها به سین کیانگ نقل مکان کرده و آنجا ساکن شده اند.
ایغورها از این شاکی هستند که بهترین وظایف به هان چینیها داده میشود و این مسله باعث بروز تنش میان این دو گروه شده است. نفوس هان چینیها در این منطقه، از ۹ درصد در سال ۱۹۴۵، به ۴۰ درصد در حال حاضر افزایش یافته است. همچنین چین تعداد زیادی از سربازان خود را در این منطقه مستقر کرده است.
فعالان اجتماعی میگویند که با جابجایی و تغییرات نفوس در این منطقه، دولت چین برای امکان مشارکت ایغورها در فعالیتهای تجارتی و فرهنگی محدودیت وضع کرده است. آنها همچنین میگویند که دولت قیودات شدیدی را بر مسلمانان وضع کرده و مناسبتهای عادی و معمولی مذهبی مسلمانان را زیر عنوان «افراطگرایی» محدود کرده است.
روزنامهنگاران گزارش کرده اند که در جریان سالهای اخیر، دولت محلی برنامههایی را که برگزار میکند که در آن، اقلیت های قومی وادار به اعلام وفاداری به حزب کمونیست چین میشوند. آنها همچنین گزارش کرده اند که دولت امکان برقراری تماس میان ایغورها و سایر مسلمانان و ترکهای ساکن در بیرون این منطقه را دشوار ساخته است.
تنشها میان ایغورها و دولت چین در دهه ۱۹۹۰ و زمانی که طرفداری از گروههای جداییطلب در سین کیانگ در حال افزایش بود، گسترش یافت. این گروهها، از فروپاشی اتحاد شوروی و ایجاد کشورهای مستقل مسلمان در آسیای مرکزی به هیجان آمده بودند. دولت چین تظاهرات را سرکوب کرد و فعالان سیاسی مجبور شدند خود را پنهان کنند.
چین به این متهم شده است که در آستانه برگزاری بازیهای المپیک سال ۲۰۰۸، قیودات خود را بر ایغورها افزایش داد، ولی تنشها در سال ۲۰۰۹ شدت گرفت. مقامات چین گفتند که حدود ۲۰۰ نفر در جریان شورشها کشته شدند که اکثرشان هان چینیها بوده اند. دولت چین گفت که وضع قیودات برای متوقف کردن خشونت و جلوگیری از افزایش احساسات جداییطلبانه، ضروری بود.
تنشها در سال ۲۰۱۶ یک بار دیگر شدت گرفت. از آن زمان تا حالا، گروههای مدافع حقوق بشر، چین را به زندانی کردن یک میلیون از ایغورها در اردوگاه ها متهم کرده اند. چین میگوید که این ایغورها را در «مراکز آموزشی» جابجا کرده تا از گسترش افراطگرایی مذهبی جلوگیری کرده و حملات تروریستی را متوقف بسازد.
منتقدان میگویند که پالیسیهای چین، روی تدابیری برای از میان بردن کل هویت ایغورها متمرکز بوده است.