سازمان جهانی صحت بازگشت اجباری مهاجرین افغان از پاکستان را "مانع بزرگ" برای تلاش‌ها جهت محو ویروس پولیو خوانده و گفته است که این اقدام پاکستان به احیای این ویروس در منطقه کمک کرده است.
افغانستان و پاکستان، دو کشوری در جهان اند که هنوز هم بیماری فلج اطفال از کودکان در آن قربانی می‌گیرد. تاکنون در سال روان ۴۹ مورد در پاکستان و ۲۳ مورد این بیماری در افغانستان گزارش شده که نسبت به شش مورد در هریک از این دو کشور در سال ۲۰۲۳، افزایش قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد.
آخرین مورد پولیو در پاکستان به روز پنجشنبه ۱۴ نومبر (۲۴ عقرب) در ایالت جنوب غربی بلوچستان که نصف موارد گزارش شده در سال ۲۰۲۴ را تشکیل می‌دهد، تایید شد.
حمید جعفری، مدیر محو پولیو برای منطقه مدیترانه شرقی در سازمان جهانی صحت، در مورد احیای موارد پولیو در این دو کشور گفت: "تا زمانیکه پولیو کاملاً محو نشود، دوباره ظهور میکند و برمی‌گردد، و این چیزی است که ما حال در پاکستان [جاییکه] تقریباً نیمی از ایالت‌ها و در افغانستان یک سوم ولایات آلوده اند، می‌بینیم."
جعفری افزود: "به نظر من مانع عمده بازگشت اجباری اتباع افغانستان بود که منجر به حرکت عظیم و غیر قابل پیش بینی جمعیت‌ها در داخل پاکستان و آنسوی هر دو مرز و داخل افغانستان شد، بنابراین ویروس با این جمعیت‌ها حرکت کرد."
کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که اخراج اتباع خارجی فاقد اسناد از سوی پاکستان منجر به بازگشت بیش از ۷۳۰ هزار مهاجر افغان از آگست ۲۰۲۳ به افغانستان شده است.
جعفری همچنان گفت که عواملی از جمله عدم توانایی مقامات پاکستانی در انجام کمپاین‌های مداوم واکسین پولیو در ساحات تحت تاثیر تندروان و "تردید قابل توجه در مقابل واکسین و تحریم های جامعه" در افزایش موارد این بیماری نقش مهمی داشته است.
مقامات پاکستان و سازمان جهانی صحت می‌گویند که تحریم واکسین در برخی مناطق نیز ناشی از تبلیغات دروغ است که گویا کمپاین‌های ضد پولیو توطیه‌ای غرب برای عقیم سازی کودکان مسلمان است. تندروان نیز تیم‌های پولیو را به جاسوسی به حکومت متهم کرده و هدف قرار می‌دهند.
جعفری با اشاره به ممنوعیت وضع شده توسط مقامات طالبان بر تیم های پولیو به دلیل نگرانی های امنیتی، گفت: "ما نمی توانیم واکسیناسیون خانه به خانه را تطبیق کنیم."
او اضافه کرد: "این برنامه (سازمان جهانی صحت) با مقامات [طالبان] از نزدیک کار میکند تا برنامه‌ها را دوباره تجدید کند و با جوامع و مقامات محلی از نزدیک کار کند تا اطمینان حاصل شود که اطفال به ساحات واکسیناسیون آورده می‌شوند."
در ماه سپتامبر، طالبان کمپاین واکسین خانه به خانه را در بخش‌هایی از جنوب افغانستان از جمله قندهار بدون اینکه به صورت علنی دلیلی بیان کنند، به طور ناگهانی متوقف کردند.
سازمان جهانی صحت همواره بر تطبیق خانه-به-خانهٔ واکسین پولیو تاکید داشته و گفته است که این روش در مقایسه با روش‌های دیگر موثرتر است، اما طالبان تاکید داشته اند که این کمپاین در مساجد تطبیق شود.
یک هیات نظارت مستقل ابتکار جهانی محو پولیو اخیراً گفته است که این اقدام طالبان ناشی از "نگرانی های اداره آنها در مورد فعالیت های نظارتی مخفی" بوده است. در این گزارش آمده است که رهبری طالبان در قندهار زندگی می کنند و در مورد امنیت آنها نگرانی وجود دارد.
جعفری گفت که پاکستان و افغانستان در تلاش خود برای "احیای مجدد اعتماد جامعه" اقداماتی را برای رسیدگی به چالش‌ها روی دست گرفته اند و با ادارات امنیتی در هر دو کشور از نزدیک کار می کنند تا بتوانند به همه کودکان دسترسی داشته باشند.
او هشدار داد که عود فعلی پولیو در پاکستان و افغانستان تضمین کننده سطح پایین این بیماری در سال آینده نیست.
بر اساس معلومات سازمان جهانی صحت، پولیو زمانی سالانه تقریباً ۲۰ هزار طفل را در پاکستان فلج می‌کرد تا اینکه این کشور در دهه ۱۹۹۰ کمپاین های ملی واکسیناسیون را برای کنترول عفونت ها آغاز کرد. در سال ۲۰۱۹، ۱۷۶ مورد پولیو در پاکستان و افغانستان گزارش شده بود. در سال های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ این کشورها بترتیب فقط یک و دو مورد را گزارش داده بودند.