صفآراییهای انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۸ افغانستان مشخص شد، اما حضور زنان در آن به شدت کمرنگ است و جز یک یک معاون سه تکت انتخاباتی، بقیۀ نامزدان و معاونان آنان مردان هستند.
این در حالی است که حکومت افغانستان برای دریافت مداوم کمکهای جامعۀ جهانی تعهد کرده است که تا سال ۲۰۲۰ میلادی حضور و مشارکت زنان را در قدرت به ۳۰ درصد افزایش دهد.
شماری از فعالان حقوق زن به این باور اند که نامزدان ریاست جمهوری در تکتهای انتخاباتی شان، توازن جنسیتی را اهمیت نداده، بلکه افرادی را به عنوان معاون خود انتخاب کرده اند که از توانایی بالای جذب رای برخوردار باشند.
عارفه پیکار، فعال حقوق زن با اشاره به ترکیب تکتهای انتخابات ۱۳۹۸ افغانستان میگوید که راه درازی در پیش است تا یک زن بتواند در افغانستان رئیس جمهور یا معاون ریاست جمهوری شود.
خانم پیکار گفت "چون هنوز در بخشهای مختلف جامعه ما، از سیاست گرفته تا اقتصاد و فرهنگ، باورهای ضد زن حاکم است."
'زنان بانک رای نیستند'
اصطلاح بانک رای در افغانستان، بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ میلادی مروج شده است. این اصطلاح برای کسانی استفاده میشود که از نفوذ مردمی برخوردار هستند و در معاملات انتخاباتی، میتوانند میزان بالای رای مردم را به صندوق کاندیدای مورد حمایت شان، بفرستند.
حمیرا قادری، استاد دانشگاه و فعال حقوق زنان به این باور است که هنوز زنان در افغانستان بانک رای به شمار نمیروند و به همین دلیل، نامزدان انتخابات ریاست جمهوری زنان را به عنوان معاون خود در تکتهای انتخاباتی، برنمیگزینند.
خانم قادری گفت "از معاون انتظار میرود تا با حضورش کتله و قومی را همراه خود به پای صندوقهای رای بکشاند...با در نظر داشت تفکر غالب جامعه و نیاز به رای یک تکت انتخاباتی، بعید به نظر میرسد یک زن بتواند با اصطلاح این روزهای بازار انتخابات بانک رای به حساب بیاید".
به باور خانم قادری، با توجه به تفکر سنتی جامعه، حتی ممکن است تکت انتخاباتی که در آن یک زن به عنوان معاون حضور دارد، در بعضی مناطق مورد غضب رای دهندگان قرار گیرد و آنها به این تکت انتخاباتی رای ندهند.
'زنان منسجم نیستند'
از نگاه فعالان حقوق زن، پراکندگی زنان و عدم انسجام آنها، یکی دیگر از دلایلی است که تکتهای انتخاباتی به حضور زنان در تیمهای شان کمتر توجه میکنند.
عارفه پیکار میگوید که حضور زنان در تکتهای انتخاباتی بستگی به "لابیگری و بازی سیاسی منسجم" آنها دارد، اما متاسفانه زنان افغانستان به صورت پراکنده بازی میکنند.
او میگوید که پراکندگی و چند دستگی زنان، باعث شده است تا آنها در چند انتخابات اخیر نتوانند خوب بازی بکنند و حضور شان را به عنوان یک کتله مؤثر در بازیهای انتخاباتی، تثبیت بکنند.
خانم پیکار میگوید که زنان افغانستان توانمندیها و ظرفیت خوبی دارند، در صورتی که آنها از لحاظ سیاسی منسجم شوند، میتوانند در آینده نه تنها در انتخابات، بلکه در تمام ساختار حکومت افغانستان، حضور موثر داشته باشند.
نگرش جامعه نسبت به زن
هرچند در سالهای اخیر تلاشهای زیادی برای مشارکت زنان در قدرت صورت گرفته و رئیس جمهور افغانستان زنان را در پستهای بلند دولتی از جمله نماینده دایمی افغانستان در سازمان ملل متحد و سفیر افغانستان در امریکا، گماشته است، اما فعالان حقوق زنان میگویند که هنوز هم تفکر جامعه نسبت به زنان تغییری چندانی نکرده و زنان افغان همچنان جنس دوم پنداشته میشوند و به مشارکت آنها در تصمیمگیریهای کلان و مراجع عالی قدرت، توجه نمیشود.
داکتر حمیرا قادری میگوید که برای اینکه مشارکت زنان در قدرت تامین شود، باید نگاه جامعه به زنان تغییر کند. او گفت "تا زمانی که تفکر جامعه در مورد جایگاه زن و توانمندیهایش تغییر نکند، هیچ بانویی نمی تواند در یک تکت انتخاباتی به صورت موثر وارد رقابت شود".