قروت یکی از فرآوردههای مشهور لبنی در بامیان است که از ماست و چکه به دست میآید.
این محصول خوشمزه به روش خاص محلی و سنتی تولید میگردد که زنان بامیانی آن را با روش خاص خودشان با دست شکل داده و به اشکال مختلفی تزئین و خشک میکنند.
مراحل تهیه قروت طوری است که در ابتدا خانمها شیرگاو، گوسفند و بز را دوشیده آن را ماست تهیه میکنند و از ماست در مرحله اول دوغ و مسکه به دست آورده؛ باقی مانده دوغ آن را داخل یک خریطه تاری (نخی) نگهداری میکنند تا آب آن به صورت کامل جدا شده و چکه به دست آید.
چکه، این محصول لبنی را بانوان داخل یک دیگ بزرگ جوشانده آن را طوری آماده میکنند که این محصول نیمه جامد میشود تا به درستی با دست شکل داده شود.
خورشید حسینی یکی از تولید کنندگان قروت در مورد انواع این محصول و طرز تهیه آن میگوید "وقتی آب چکه کاملاً بیرون ریخت، چکه آماده میشود تا با دست شکل داده شود و زنان آن را لیلی (کلوله) میکنیم تا به اندازهای یک سیب کوچک لیلی (کلوله) شود".
بانوان بامیانی بعد از کلوله کردن، آنرا داخل یک سبد و یا روی فرش پهن میکنند تا به صورت کامل خشک شود.
مراقبت خاص تولید قروت
در جریان خشک کردن قروت این محصول که اکنون تقریباً آماده عرضه به بازار میشود، مراحل محافظتهای ویژهای را میطلبد.
تولیدکنندگان قروت میگویند که در بسیاری موارد قروت آنان توسط پرندگان و موشها به سرقت برده میشود.
حسینی میافزاید "قروت را ما در یک جای هموار و منظم خشک و نگهداری میکنیم تا از گرد و خاک، سرقت پرندگان و نور مستقیم آفتاب نگهداری شود و اگر این مسایل را جدی نگیریم قروتی که تهیه میکنیم از کیفیت خوبی برخوردار نمیباشد".
زینب یکی دیگر از مالداران بامیان میگوید که طرز تهیه قروت مشکلات و زحمات بخصوص خود را دارد.
زینب میافزاید "در فصل تابستان بسیاری از خانوادهها خرج و مصارف خانواده شان را از شیر، ماست، چکه و قروت به دست میآورند".
زینب میگوید که اگر برای بسته بندی و صادر کردن قروت به بازارهای خارجی دولت آنان را کمک کند در آمد محصولات حیوانی خانواده های مالدار این ولایت را به خود کفایی می رساند.
خانمهای بامیانی سه نوع قروت مشهور از شیر گاو، بز و گوسفند تولید میکنند که قروت گوسفند بهترین نوع آن شناخته شده است.
نجفعلی یکی از فروشندگان محصولات لبنی و قروت در بازار بامیان میگوید "انواع قروت را ما از زنان میخریم اما گاهی اوقات شماری از خانوادهها در داخل چکهای که از آن قروت به دست میآید نمک و آرد بیش از حد مخلوط میکنند که از کیفیت کم برخوردار میشود و مشتریان ما کمتر آن را خریداری میکنند".
ویژه گی قروت بامیان
نجفعلی می گوید که قروت گوسفند دارای روغن بوده و مغز آن چرب میباشد اما قروت گاو و بز رنگ شفاف سفید دارد که در بسیاری موارد داخل آن نمک بیش از حد و آرد مخلوط میشود.
هفت کیلو قروت اعلی اکنون در بازار بامیان مبلغ ۱۷۰۰ افغانی به فروش میرسد. خانمهایی که مصروف تهیه قروت و جمعآوری محصولات لبنی حیوانات اند، میگویند که از حدود ۳۰ رأس گوسفند ۲۰ سیر قروت اعلی در یک سال به دست میآورند.
این محصول محلی، یکی از تحفههای باارزش برای سایر ولایات است، کمتر کسی را میتوان یافت که به بامیان سفر کرده باشد؛ اما برای تهیه تحفه به فامیل و دوستان شان قروت خریداری نکنند.
جمشید کمالی باشنده ولایت بلخ میگوید "سالانه یک بار برای تفریح با فامیل و یا دوستانم به بامیان میآیم اما هیچ وقت نشده که یک یا نیم سیر قروت برای تحفه به خانواده و دوستانم خریداری نکرده باشم".
بامیان از ولایات مرکزی افغانستان است که بیش از ۸۰ درصد باشندگان آن مصروف کار زراعت ومالداری اند. نمد، برک، قالین، گلیم، قروت، قیماق، شیر، ماست و دوغ از مشهورترین محصولات محلی و سنتی این ولایت محسوب میشود که زنان در تولید آن نقش عمده دارند.
داکتران میگویند که قروت حاوی ویتامین دی نیز میباشد. این ویتامین باعث افزایش جذب کلسیم در بدن میشود، در نتیجه از عوارض کمبود کلسیم پیشگیری میکند. همچنین از ابتلا به سرطان روده کلان نیز جلوگیری میکند.