پاکستان از خوف استفادۀ طالبان بزرگترين کمپ مهاجرين را در ماه اپريل مسدود کرد و در نتيجه بيش از ۷۰ هزار افغان يکبار ديگر بيجا شده اند.
از بيوه هاي دوران جنگ گرفته تا جوانان و فاميل هاي جوان، يکبار ديگر به اميد شروع نمودن زندگي جديد در کشوريکه به ده ها سال آنرا نديده اند، راه پر خطر افغانستان را به پيش گرفته اند.
مندي کلارک خبرنگار صداي امريکا به سرحد بين افغانستان و پاکستان رفته با عده اي از مهاجرين افغان ملاقات نموده و تا کابل آنها را درين سفر همراهي نموده است.
آنها سوار به موتر هاي لاري که تمام دارائي شان را حمل مينمايد، از راه هاي پر خم و پيچ مناطق کوهستاني به کشوري باز ميگردند که اکثريت شان به آن آشنائي ندارند.
اينها در جملۀ مليونها افغاني اند که چندين دهه قبل از جنگ و استبداد از کشور شان فرار نموده بودند.
پاکستان ميخواهد اکنون کمپ مهاجرين جلوزی را را به سبب خطر احتمالي نفوذ بقاياي طالبان مسدود نمايد. مردم در جلوزي هر آنچه در دسترس دارند، حتي خشت و مواد ساختماني را ميبندند، و آنها هيچ چيزي را در آنجا نميگذارند.
نورالله يکي ازين افغانها در جريان ۲۷ سال گذشته در آن کمپ بود و باش داشته است. اما به نورالله و اعضاي فاميل او گفته شده است که وقت بازگشت بوطن رسيده است.
جلوزي به يک قريۀ بزرگ، نه به يک کمپ مهاجرين، شباهت دارد. اين کمپ در سالهاي متمادي جاي بود وباش ده هزار مهاجر افغان بوده است.
مقامات رسمي ملل متحد ميگويند اين بازگشت دسته جمعي بزرگترين اقدام عودت بوطن در تاريخ بوده است. و پاکستان ميخواهد بيش از دو مليون و چهار صد هزار افغان ديگر نيز تا سال ۲۰۰۹ بوطن شان باز گردند.
سالڤاتور لومباردو، مامور ادارۀ مهاجرين ملل متحد يا يوان اچ سي آر در اسلام آباد ميگويد پاکستان بايد از حوصله مندي کار بگيرد.
سالڤاتور لومباردو میگوید: "يک مسئلۀ مهم آنست که دوستان پاکستاني را که به اين تعداد نفوس را براي مدت مديدي ميزباني نموده اند قانع سازيم که حوصله داشته باشند و بمردم وقت بدهند که در مورد بازگشت شان تصميم بگيرند. ما در آن تشويش هستيم که اگر تعداد عودت کنندگان بيشتر گردد، افغانستان با يک بحران عمدۀ انساني مواجه خواهد شد."
مامورين رسمي ملل متحد از آن خوف دارند که حکومت افغانستان حتي به کمک سازمانهاي امدادي نميتواند تعداد زيادي عودت کنندگان را در مدت کوتاهي جذب نمايد.
به اساس معلومات سازمان مدافع حقوق بشر حدود هفت مليون افغان مهاجر در سه دهۀ گذشته ازخشونت ها در داخل کشور شان فرار نموده اند. تعداد زياد آنها در کشورهاي همجوار، يک و نيم مليون آنها در ايران و بيش از دو مليون ديگر آنها در پاکستان پناه گرفته اند.
حتي راه هاي بازگشت به وطن نيز مملو از خطرات است. راه ها پر از ماين ها بوده و مسافرين هدف حملات راهزنان و قطاع الطريقان قرار ميگيرند. و جنگ سالاران محلي نيز به کرات راه عمدۀ داخل شدن از پاکستان را مسدود مينمايند.
چنين معلوم ميشود مقصد اصلي کسانيکه اين راه پر خطر را طي نموده و بکابل ميرسند، مرکز بازگشت بوطن ملل متحد ميباشد. درين مرکزبه عودت کنندگان بوطن در مورد خطرات ماين ها معلومات داده شده، معاينات صحي تکميل گرديده و معادل يکصد دالر امريکائي پرداخت ميگردد تا زندگي جديد شانرا شروع نمايند.
براي حکومت افغانستان بازگشت مهاجرين جهت باز سازي کشور مهم است.
عبدالقادر زازي، مشاور ارشد ميگويد اقدامات بازگشت به ميهن خيلي مهم است اما او علاوه نموده ميگويد عودت کنندگان با مشکلات زيادي مواجه خواهند شد.
قادر زازي: "آنها با مشکلات زيادي روبرو ميشوند. مشکل عمدۀ عودت کنندگان يافتن کار است. آنها بيکار اند و درينجا نميتوانند کاري بيابند."
اما بزرگترين مشکل عودت کننده گان مشکل سرپناه است. بسياري آنها جاي رفتن ندارند. بسياري ميگويند سازمانهاي کمک دهندۀ بين المللي يگانه منبع کمک به آنهاست.
انيسه و راتيه دو مهاجر افغان و فاميل هايشان۲۰ سال قبل به کشور همسايۀ ايران مهاجر گرديده بودند و آنها درهمين نزديکي ها با شوهران مسن شان به کابل برگشته اند.
حالا آنها سرپناه شانرا سر از نو آباد مينمايند. "اشغال افغانستان توسط قواي شوروي تعداد زياد مهاجرين را به کشورهاي همسايه سرازير نمود اما با وجود بيرون رفتن آن قوا در سال ۱۹۸۹ افغانستان نتوانسته است راه صلح را دريابد."
کارمندان امداد ميگويند اميد به آيندۀ افغانستان بدوش همين مهاجريني خواهد بود که آماده اند از نشيب و فراز هاي راه هاي پر مشقت آن گذشته و به شروع نمودن زندگي دران کشور متعهد باشند.