شماری از زنان کاربر شبکه های اجتماعی در افغانستان شکایت دارند که از سوی کاربران مرد مورد آزار و اذیت قرار می گیرند و این امر آنان را وا می دارد که حتا در دنیای مجازی با هویت مستعار حضور داشته باشند.
بر اساس آماری که وزارت مخابرات و تکنالوژی افغانستان ارایه می کند، در کل حدود یک میلیون کاربر شبکه های اجتماعی در افغانستان وجود دارد که از آن جمله ۷۰۰ هزار نفر کاربر فیسبوک است.
در این میان شماری از زنان قانونگذار، خبرنگار، فعال مدنی و حتا برخی کارمندان دولت با نام و نمایۀ شخصی خود در فیسبوک و سایر شبکه های اجتماعی ظاهر شده اند، هرچند آنان نیز سهم خود را از آزار و اذیت کاربران مرد دارند.
فرحناز فروتن بانوی خبرنگار افغان یکی از کاربرانی است که در کابل زیسته و حضور بسیار فعال در فیسبوک دارد. فروتن به صدای امریکا گفت که در فیسبوک مورد تاخت و تاز قرار گرفته و حتا به گفتۀ وی شماری از افراد ناشناس از آنجاییکه با فرهنگ شبکه های اجتماعی نا آشنا اند، از نام و نشانی وی حساب هایی در فیسبوک درست کرده اند.
مشکل اینجاست که یک کاربر شبکه های اجتماعی در افغانستان صرف نظر از اینکه مرد است یا زن در صورت اذیت شدن از سوی کاربر دیگر به کجا عارض شود و چه کند؟
ایمل مرجان معین تکنالوژی وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان به صدای امریکا گفت که کاربران فیسبوک در آن کشور در صورتیکه حریم شخصی شان نقض شده باشد یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشند، می توانند به وزارت مخابرات شکایت کنند.
آقای مرجان گفت که فیسبوک در افغانستان خدمات محلی ندارد، اما وزارت مخابرات بر اساس تعاملی که با فیسبوک دارد، شکایت های کاربران را پس از بررسی به شبکۀ مرکزی فیسبوک می فرستد تا به آن رسیدگی شود.
شماری از کاربران شبکه های اجتماعی استدلال می کنند که بیشتر کاربران به خاطر زن بودن مورد آزار و اذیت قرار می گیرند.
هویت مستعار در دنیای مجازی
شماری از زنان کاربر شبکه های اجتماعی در افغانستان با نام و نشانی مستعار حساب داشته و با نام مرد و نمایۀ طبیعت یا یک شخصیت مشهور حضور می یابند.
لینا روزبه حیدری، خبرنگار تلویزیون آشنا صدای امریکا و یکی از زنان فعال افغان در شبکه های اجتماعی می گوید که "جامعۀ مرد سالار" افغانستان نشر نام و تصویر زن را به مثابۀ پا گذاشتن آنان فراتر از محدودۀ اخلاقی پنداشته و آن را اهانت و هتک حرمت خانواده می پندارد.
خانم حیدری به این باور است که هویت زن در جامعۀ افغانستان با اعتبار مرد گره خورده است و به محض گشایش حساب در شبکه های اجتماعی، نگرانی یک زن یا دختر افغان خدشه دار شدن اعتبار و نام خانوادۀ وی است. از اینرو به باور او اکثر زنان و دختران ترجیح می دهند که از نام و نمایۀ مستعار کار بگیرند.
مهریه دختر افغان است که تحصیلات عالی هم دارد، اما با نام پسرش و نمایۀ یک منظرۀ طبیعی حساب فیسبوک اش را درست کرده است. او با اطمینان می گوید که اگر با نام و عکس شخصی حساب اش را ترتیب دهد، هم با آزار و اذیت کاربران مرد و هم با اعتراض شدید نه تنها اعضای خانواده بلکه بستگان دور و نزدیک اش مواجه خواهد شد.
اکثر زنان فعال در شبکه های اجتماعی می گویند که بیشتر مخاطبان آنان مردان اند، تخمینی که با آمار و ارقام ارایه شده از سوی وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان نیز مطابقت دارد.
بر اساس آمار وزارت مخابرات افغانستان حدود ۲۸ درصد کاربران فیسبوک در آن کشور زنان اند. اما مقام های آن وزارت می گویند که ممکن است شماری از زنان بنا بر ناچاری های اجتماعی با هویت مردانه در فیسبوک حضور داشته باشند و نیز شماری از مردان بنا بر دلایلی از جمله آزار و اذیت دیگران به هویت زنانه حساب درست کرده باشند.
نجیبه – نوشابه یکی از صفحات صدای امریکا در فیسبوک که به گونۀ ویژه به مسایل مرتبط با زنان در افغانستان می پردازد. نجیبه - نوشابه نیز یکی از صفحاتی است که به گفتۀ مجریان آن تقریباً به گونۀ مطلق، مردان در پای پست های آن نظر داده و تنها ده درصد طرفداران این صفحه زنان اند.
به هر حال، فیسبوک امروز به عنوان وسیلۀ برتر ارتباطات اجتماعی، فرهنگی و حتا شخصی در افغانستان مبدل شده است و افراد از همه لایه های اجتماعی در آن حساب دارند و گرایش سریع به این شبکه وجود دارد.
عبد رب الرسول سیاف یکی از رهبران پیشین جهادی سال گذشته به صدای امریکا گفته بود که همه روزه به صفحۀ فیسبوکش سر می زند. داکتر عبدالله عبدالله رئیس اجرائیۀ حکومت افغانستان نیز به تازگی از رقم یک میلیونی طرفداران صفحۀ فیسبوک اش خبر داد.
در حالیکه شماری از کاربران فیسبوک در افغانستان از این شبکه سکویی برای ترویج مقاصد مثبت شان ساخته اند، شماری هم از آن برای اهداف شوم چون ترویج نفاق، اشاعۀ خشونت و برخی هم حتا بدنام ساختن و توهین افراد کار می گیرند.
