در پایان ماموریت ۲۰ سالۀ نظامی ایالات متحده در افغانستان که دو هفتۀ اخیر آن با بزرگترین عملیات تخلیه و انتقالات نظامی سرخط خبرهای سرتاسر جهان بود، جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، از این ماموریت انتقالاتی نظامی تمجید کرد و گفت: "هیچ کشور، هیچ کشوری چنین کاری را در طول تاریخ انجام نداده است."
حکومت ایالات متحده گفته است که اکثر امریکایی‌های مستقر در افغانستان و ده‌ها هزار افغان به شمول ترجمانان، فعالان، خبرنگاران و دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر از افغانستان به بیرون منتقل شده اند، اما هنوز هم ده‌ها هزار نفر دیگر که مستحق بیرون شدن از افغانستان اند در آن کشور باقی مانده اند.
شماری از دپلوماتان، مقام‌های نظامی و کارمندان ملکی ایالات متحده که در عملیات تخلیۀ نظامی دخیل بودند، به صدای امریکا گفته اند که روند تخلیه "بخت آزمایی" بود و بسیاری از افراد واجد شرایط قادر به ترک افغانستان شده نتوانستند.
برخی از قانونگذاران جمهوریخواه نیز کارکرد حکومت آقای بایدن را در خصوص عملیات تخلیۀ نظامی از افغانستان به باد انتقاد گرفته و آن را ناکام توصیف کرده اند.
پالیسی "نخست امریکایی‌ها"
در روند تخلیۀ نظامی به شهروندان امریکا و دارندگان کارت اقامت دایمی ایالات متحده اولویت داده شده بود، اما منابع امریکایی که در کابل کار می‌کردند، به شرط افشا نشدن نام شان به صدای امریکا گفتند که بی نظمی زیادی در داخل شدن به میدان و بالا شدن به طیاره‌ها وجود داشت.
یکی از این منابع گفت: "اساساً، اگر کسی با پاسپورت و گرین کارت امریکا خود را به دروازۀ ورودی میدان رسانده می‌توانست، ما کوشش می‌کردیم که آنان را به داخل بکشانیم، در غیر آن باید افرادی را که دم در بودند اجازۀ ورود می‌دادیم تا به [شهروندان و دارندگان کارت اقامت دایمی امریکا] رسیده آنان را به داخل بکشانیم."
حسیب کمال، ترجمان پیشین نظامیان امریکایی که اکنون تابعیت ایالات متحده را نیز دارد، به صدای امریکا گفت که به مشکل خود را تا نزدیکی دروازه رساند و پاسپورت امریکایی را در دستش به هوا بلند کرده بود تا اینکه یک نظامی امریکایی او را به داخل میدان کشاند.
کمال که به تازگی عروسی کرده است، می‌گوید که تمام خانواده‌اش برای وداع با وی به میدان هوایی آمده بودند. او می‌گوید که ازدحام مردم سبب از هم پاشیده شدن اعضای خانوادۀ وی شد.
این جوان امریکایی افغان‌تبار به صدای امریکا گفت که در میان انبوه مردم، قادر شد که پدر و خواهرش را پیدا کند و با اصرار بر نظامی امریکایی آنان را که هیچ گونه مدرکی نداشتند با خود داخل میدان ببرد. اما به گفتۀ وی همسر، مادر، دو برادر و دو خواهرش نتوانستند وارد میدان شوند.
بی بی سارا، خواهر کمال اکنون با وی در ایالت ویرجینیا زندگی می‌کند و پدر وی در پایگاه نظامی فورت لی منتظر طی مراحل شدن اسنادش است.
تغییر پیهم مقررات
یک دپلومات امریکایی که نخواست نامش گرفته شود، از تغییر پیهم مقررات در تخلیۀ افراد حکایت دارد. او می‌گوید که یک روز به دارندگان پاسپورت و گرین کارت امریکا اجازه داده می‌شد که اعضای خانوادۀ شان را بدون سند و مدرک با خود داخل میدان بیاورند، و روز دیگر به چنین چیزی اجازه داده نمی‌شد.
این دپلومات به صدای امریکا گفت که کم از کم یک روز در مراحل مقدماتی تخلیه کارمندان محلی سفارت امریکا در کابل از طریق ایمیل رهنمایی شدند تا به دروازۀ شرقی میدان بیایند. به اعضای خانوادۀ آنان با وصف نداشتن مدارک نیز اجازۀ ورود به میدان هوایی داده شد تا مبادا در معرض انتقامجویی طالبان قرار گیرند.
او می‌گوید که تثبیت هویت کارمندان سفارت آسان بود، اما در آن زمان دشوار بود که تشخیص شود که آیا کسانی که با این کارمند سفارت به میدان آمده اند، واقعاً اعضای خانوادۀ اش هستند یا نه.
بسیاری از افرادی که بدون اسناد و مدارک قانونی موفق به ورود به میدان هوایی و پرواز به بیرون از افغانستان شده اند، اکنون در کشورهای سوم زیر بررسی قرار دارند.
این دپلومات امریکایی گفت که گاهی قواعد سختگیرانه‌تر شده و دستور داده می‌شد که به اعضای خانوادۀ شهروندان و دارندگان کارت اقامت دایمی امریکا به شمول والدین و خواهران و برادران اجازۀ ورود به میدان داده نشود. او می‌گوید که شماری از نظامیان امریکایی این مقررات را مراعات کرده و شماری دیگر آن را جدی نمی‌گرفتند.
با اینحال، جان کربی، سخنگوی وزارت دفاع امریکا روز دوشنبه ضمن دفاع از کارکرد نظامیان امریکایی آنچه را آنان در افغانستان انجام دادند "قهرمانانه" توصیف کرد.
عملیات ۲۴ ساعته
پس از سقوط کابل به دست طالبان، وزارت خارجۀ ایالات متحده شماری از دپلوماتان خود را از سرتاسر جهان به میدان هوایی کابل برد تا به گونۀ ۲۴ ساعته عملیات تخلیۀ نظامی را یاری رسانند.
یک غیرنظامی امریکایی که در این عملیات دخیل است، کارکرد شبانه روزی نظامیان و دپلوماتان امریکایی را "قابل ستایش" و "چشمگیر" توصیف کرد. با اینحال، شماری از گروه‌های امداد رسان، عملیات تخلیۀ نظامی را توام با مشکلات فراوان ارزیابی کرده اند.
مارک جاکوبسن، که در سال ۲۰۰۶ به صفت افسر استخبارات قوای بحری در افغانستان خدمت کرده و از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ مشاور سیاسی ناتو در افغانستان بود و از عملیات تخلیه نظامی از افغانستان از نزدیکی نظارت و یاری کرده است، به صدای امریکا گفت که این عملیات مملو از مشکلات بود و هیچ نظمی وجود نداشت که کی‌ها باید از دروازه‌ها وارد میدان شوند.
آقای جاکوبسن نیز می‌گوید که در خصوص اینکه کدام افغان‌ها باید تخلیه شوند، طرزالعمل معیاری عملیاتی از یک روز تا روز دیگر و گاهی از یک ساعت تا ساعت دیگر به کلی فرق می‌کرد. او دخالت چندین اداره در این روند از جمله وزارت دفاع و وزارت خارجۀ امریکا را، یکی از عوامل بی نظمی آن می‌پندارد.
حکومت ایالات متحده تا کنون در مورد هویت کامل افرادی که از افغانستان به بیرون منتقل شده اند، جزییاتی ارایه نکرده است. وزارت خارجۀ ایالات متحده گفته است که بین ۱۷ تا ۳۱ اگست بیش از ۳۱ هزار نفر از افغانستان به ایالات متحده منتقل شده اند.
یک مقام دیگر امریکایی که نخواست نامش گرفته شود، روند تخلیه را "نابسامان" توصیف کرد. او گفت که کاروان ۱۳۰ نفری افراد واجد شرایط سفر را که وی ترتیبات انتقال آنان را به میدان هوایی داده بود، متوقف کردند و پس از منتظر نگهداشتن آنان برای مدت ۱۸ ساعت، طیاره در حالی که به کلی پرنشده بود، پرواز کرد.
یک مقام دیگر امریکایی نیز تایید کرد که اعضای نزدیک شهروندان امریکایی، فرزندان و همسران، اجازۀ ورود به میدان را نیافتند، هرچند که به گفتۀ وی نام آنان درج فهرست مسافران بود.
نظامیان امریکایی که مسوول کنترول دروازه‌های ورودی میدان هوایی کابل بودند، می‌گویند که وزارت خارجه دستور داده بود که تنها به شهروندان امریکا و دارندگان کارت اقامت دایمی ایالات متحده اجازۀ ورود به میدان هوایی داده شود.
گفته شده است که برخی طیاره‌ها خالی و یا با شمار اندک مسافران از میدان هوایی کابل پرواز کرده اند. به گونۀ مثال یک طیارۀ نظامی جاپان به روزهای پنجشنبه و جمعۀ گذشته، در دو پرواز، تنها یک شهروند جاپان و ۱۴ شهروند افغانستان را از میدان هوایی کابل به پاکستان انتقال داد.
"بخت آزمایی"
شماری هم پرواز از کابل در جریان عملیات تخلیۀ نظامی را بخت آزمایی توصیف کرده و می‌گویند که بخت با کسانی طرف بوده که بدون درنظرداشت اسناد و مدارک سفر توانسته اند پوسته‌های تلاشی طالبان و خط نظامیان امریکایی را در دروازه‌های ورودی عبور کرده و وارد میدان هوایی شوند.
با اینحال، مقام‌های حکومت ایالات متحده تعهد کرده اند که حدود ۲۰۰ شهروند امریکایی و هزاران افغان آسیب‌پذیر را از افغانستان بیرون خواهند کرد.
جن ساکی، سخنگوی قصر سفید، روز دوشنبه گفت: "راه‌ها و میکانیزم‌هایی را خواهیم داشت تا دپلوماتان ما در ساحه قادر باشند که به طی مراحل کردن درخواست‌ها و تسهیل گذار مصوون افرادی که خواهان ترک افغانستان اند، ادامه دهند."
ایالات متحده و نزدیک به ۱۰۰ کشور جهان گفته اند که طالبان اطمینان داده اند که پس از بازگشایی و از سرگیری پروازها از میدان هوایی کابل به شهروندان خارجی و افغان‌هایی که مدارک قانونی و معتبر سفر دارند، اجازۀ سفر به بیرون از افغانستان را خواهند داد.
این در حالی است که قطر و ترکیه سرگرم کار اند تا میدان هوایی کابل بازگشایی شود و به گفتۀ وزیر خارجۀ قطر، در روزهای نزدیک این میدان به فعالیت آغاز خواهد کرد.
