تنش‌های اخیر میان حکومت طالبان در افغانستان و پاکستان نشان می‌دهد که روابط میان این دو جناح به شدت پیچیده و متشنج شده است. حمایت حکومت طالبان از گروه تحریک طالبان پاکستان (تی‌تی‌پی)، وابستگی استراتیژیک طالبان به خیبرپشتونخوا و اختلافات بر سر مرز دیورند، همه عواملی اند که، از دید تحلیلگران، این تنش‌ها را تشدید کرده‌اند.
در حالی که پاکستان تلاش می‌کند از طریق هشدارها و حملات هوایی این وضعیت را مدیریت کند، طالبان نیز با تکیه بر قدرت تی‌تی‌پی، واکنش‌های شدیدی نشان می‌دهد. این درگیری، نه تنها پیامدهای داخلی، بلکه تبعات منطقهای گسترده‌ای خواهد داشت.
عبداللطیف پدرام، رهبر حزب کنگره ملی، که در تبعید به سر می‌برد، معتقد است که سفر محمد صادق، فرستاده ویژه پاکستان در امور افغانستان، به کابل، هم "تهدید بود و هم چراغ سبز." پدرام در مصاحبه با صدای امریکا گفت پیام صادق به طالبان واضح و بدون ابهام بود: "اگر دست از حمایت تی تی پی نبردارید، پاسخ می‌دهیم و فوری."
به باور پدرام، طالبان حتا اگر بخواهند از تی‌تی‌پی فاصله بگیرند، قادر به انجام آن نیستند، زیرا آینده این گروه به گروه‌های اسلام‌گرا در پاکستان وابسته است. او گفت: "طالبان فکر می‌کنند که اگر یک بار به هر دلیلی بر ما حمله شود، جایی که ما پناه می‌بریم، کجا است؟ ایران و تاجیکستان؟ نه. پس جبههٔ طالبان خیبرپشتونخوا است. به همین دلیل، عمق استراتیژیک طالبان افغانستان در خیبرپشتونخوا است و تکیه و وابستگی آنان به تحریک طالبان پاکستان است."
او می‌گوید که واکنش طالبان در برابر حملات هوایی پاکستان، یک اقدام جدی بوده است، نه شوخی. او در پاسخ به این پرسش که آیا طالبان و پاکستان قادر خواهند شد به اختلافات شان فایق آیند، گفت که احتمال تشدید تنش به مراتب بیشتر از کاهش آن است.
پدرام افزود:" صد در صد، منازعه بین طالبان و تی‌تی‌پی با حکومت پاکستان تشدید خواهد شد. تی‌تی‌پی می‌خواهد در پاکستان دولت اسلامی تشکیل بدهد. مهار آن برای حکومت پاکستان دشوار است، زیرا بلوچ‌ها نیز برای آزادی‌خواهی می‌جنگند. پاکستان در وسط دو سنگ قرار گرفته، پشتون‌ها و جنبش بلوچ."
حکومت پاکستان در سال ۲۰۰۱ ظاهراً با ایتلاف بین المللی به رهبری ایالات متحده برای سرنگونی طالبان از خود همسویی نشان می‌داد، اما حکومت پیشین افغانستان بار‌ها اسلام‌آباد را به حمایت همه جانبه از طالبان متهم کرد؛ اتهامی که مقامات پاکستان همواره رد می‌کردند.
با نظر داشت سابقه روابط میان طالبان افغان و حکومت پاکستان، چه عواملی سبب شده تا روابط این دو جناح با رویارویی مستقیم بی‌انجامد؟
عظیم‌الله ورسجی، تحلیلگر سیاسی مستقر در امریکا، باورمند است که عوامل متعددی، از جمله موضعگیری طالبان در مورد مرز دیورند، گسترش روابط طالبان با رقبای منطقهای پاکستان به ویژه هند و ایران، توسعهٔ روابط با چین و روسیه و کاهش وابستگی این گروه به اسلام‌آباد سبب تیرگی روابط میان دو جناح شده است. اما ورسجی تاکید می‌کند که حمایت طالبان از تحریک طالبان پاکستان مهم‌ترین عاملی است که اسلام‌آباد را به واکنش تهاجمی وا داشته است.
او گفت: "پاکستان با اشغال افغانستان توسط نیروی نیابتی خود [طالبان] در سال ۲۰۲۱ جشن و پایکوبی برگزار کرد. با این حال، طالبان نتوانسته‌اند به طور کامل از خواسته‌های حامی خود پیروی کنند. همبستگی طالبان افغانستان با گروه‌های مخالف پاکستان، که هرگونه تعامل میان اسلام‌آباد و طالبان را ناممکن کرده باعث ایجاد تنش در روابط میان دو طرف شده است."
با اینحال، ورسجی می‌گوید که طالبان افغان نیز از روی ناگزیری به حمایت خود از تی‌تی‌پی ادامه می‌دهد. او افزود: "واکنش طالبان برای حفظ بقای داخلی و جلب افکار عمومی ضروری بوده، اما بعید است که این گروه توانایی یا جرات گسترش حملات علیه پاکستان را داشته باشد. تجربه پاکستان در فروپاشاندن طالبان، به ویژه در سال ۲۰۰۱ با همکاری پرویز مشرف، نمونه‌ای از قدرت این کشور در مدیریت طالبان است."
مصطفی مدثر، تحلیلگر سیاسی مستقر در فرانسه، روابط طالبان با پاکستان را پیچیده توصیف می‌کند، زیرا به گفتهٔ او، طالبان در روابط خود با پاکستان با انتخاب دو گزینه دشوار مواجه است - حکومت پاکستان یا شورشیان ضد اسلام‌آباد، به ویژه تحریک طالبان پاکستان.
مدثر گفت: "طالبان در سه و نیم سال گذشته نشان دادند که بین حکومت پاکستان و تی‌تی‌پی، انتخاب شان تی‌تی‌پی است، نه حکومت پاکستان. در روابط بین‌المللی قرار نیست کسی به زبان چیزی بگوید؛ در رفتار خود مشخص می‌کند که چه می‌خواهد."
پس از حملات هوایی نظامیان پاکستانی بر بخش‌هایی از ولسوالی برمل ولایت پکتیکا که سبب کشته شدن نزدیک به ۵۰ نفر شد، طالبان ادعا کردند که در یک اقدام تلافی‌جویانه، نیروهای سرحدی این گروه، بر برخی مواضع نیروهای سرحدی پاکستان حمله کردند.
علی احمد جلالی، وزیر داخله حکومت پیشین افغانستان، ادعای طالبان درباره حملات علیه پاکستان و پاسخ پاکستان را به بازی‌های کمپیوتری تشبیه کرده و آن را غیرواقعی خوانده است. او گفت که از نظر نظامی، این ادعاها بعید است.
اما مدثر، درگیری میان طالبان و حکومت پاکستان را جدی تلقی می‌کند، نه شکلی و صوری. او گفت: "به نظرم، این جنگ کمپیوتری نیست، یک جنگ بسیار جدی است. بر اساس آخرین گزارش، تی‌تی‌پی و سایر گروه ها در سال ۲۰۲۴ تنها در ایالت خیبرپشتونخوا، بیش از ۴۷۰ حمله را انجام دادند. روزانه سربازان پاکستان کشته می‌شوند. طالبان و پاکستان ناگزیری‌های خود را دارند، اما تی‌تی‌پی دیگر یک بحران قابل مدیریت برای پاکستان نیست و تی‌تی‌پی امنیت و بقای پاکستان را تهدید می‌کند."
در عین حال، از اظهارات دستگاه دپلوماسی طالبان و مقامات پاکستان به وضوح می‌توان درک کرد که تنش میان طالبان و پاکستان جدی است.
شیر محمد عباس ستانکزی، معین سیاسی وزارت خارجۀ حکومت طالبان، روز دوشنبه به اظهارات آصف درانی، نمایندۀ ویژه پیشین پاکستان در امور افغانستان، واکنش تند نشان داد.
درانی دربارۀ حملات هوایی نظامیان پاکستانی بر خاک افغانستان گفت که این یک هشدار خوب برای "دوستان و برادران" طالبان افغان است. او در پیامی در شبکۀ اجتماعی ایکس نوشت: "تحریک طالبان پاکستانی (تی‌تی‌پی) یک خط سرخ است و به هیچ‌کس نباید اجازه داده شود که از این خط، عبور کند."
ستانکزی در پیامی در شبکۀ اجتماعی ایکس در پاسخ به درانی نوشت: "هر کسی که با نیت بد به کشور ما بیبیند و هر کسی که با نیت بد به ما نگاه کند، در جریان تهاجم بزرگ چشمانش را خواهیم کشید."
این مقام طالبان با اشاره به "حملات انتقام‌جویانه" افراد این گروه در مرز میان دو کشور، گفته است، که پاکستان باید از این حملات تلافی‌جویانه آنان و حملات هوایی خود بر بخش‌های خاک افغانستان درس بگیرد.
تنش‌های جاری میان طالبان و پاکستان نشان‌دهنده تعمیق اختلافات بر سر حمایت از تحریک طالبان پاکستان، مرز دیورند، و وابستگی استراتیژیک طالبان به خیبرپشتونخوا است. با وجود تلاش‌های دو طرف برای مدیریت این تنش‌ها، شواهد حاکی از آن است که درگیری‌ها بیش از پیش به سمت تشدید پیش می‌روند و پیامدهای داخلی و منطقهای قابل توجهی خواهند داشت.
گروه