در یک رویداد غیرمنتظره، محققان چینی با حمایت یک صندوق سرمایهگذاری در هانگژو چین موفق به توسعه یک مدل هوش مصنوعی به نام "دیپسیک" شدند که توانایی رقابت با پیشرفتهترین مدلهای هوش مصنوعی شرکتهای بزرگ امریکایی مانند اوپناِیآی، گوگل و میتا را دارد.
گزارشها حاکیست که این مدل با استفاده از منابع بسیار محدود و هزینهای به مراتب کمتر از رقبای امریکایی توسعه یافته است.
در عین حال، صندوق سرمایهگذاری "های فلایر" حامی مدل هوش مصنوعی دیپسیک، اعلام کرده است که این برنامه قابلیت رقابت با پیشرفتهترین مدلهای هوش مصنوعی شرکتهای امریکایی مانند اوپنایآی، گوگل و میتا را دارد.
از جانب دیگر، گزارشها نشان میدهد این موفقیت تنها با استفاده از حدود دو هزار قطعه چِپ کمپیوترهای از کار افتاده شرکت انویدیا و صرف هزینهای در حدود شش میلیون دالر حاصل شده است.
در مقایسه، مدل هوش مصنوعی Llama شرکت میتا از حدود ۱۶هزار چِپ بهره میبرد که هزینه آموزش این مودل برای میتا، بسیار بالاتر از هزینه آموزش مدل دیپسیک بوده است.
مدل متنباز
این پیشرفت قابلتوجه در تواناییهای هوش مصنوعی چین، در حالی رخ داده است که ایالات متحده امریکا طی سالهای اخیر تلاش کرده تا دسترسی چین به چپ های پیشرفته و تجهیزات تولید آن را محدود کند. در دو سال گذشته، حکومت جو بایدن، رییس جمهور پیشین ایالات متحده، اقدامات متعددی برای کنترول صادرات با هدف کند کردن پیشرفت چین در حوزه هوش مصنوعی اعمال کرده است.
به نظر میرسد بخشی از موفقیت دیپسیک ناشی از نوآوری در توسعه الگوریتمهای جدید و کارآمدتری باشد که امکان ارتباط موثرتر بین چپ های سیستم را فراهم کرده و عملکرد آن را به طور قابلتوجهی بهبود بخشیده است.
بخشی از اقداماتی که توسعهدهندگان چت بوت دیپسیک برای بهبود عملکرد آن انجام دادهاند، برای عموم قابل مشاهده است، زیرا این مدل متنباز است. به عبارت دیگر، الگوریتمهایی که این مدل برای پاسخ به پرسشها استفاده میکند، به صورت عمومی در دسترس است.
واکنش بازار
نشر اخبار مربوط به قابلیتهای دیپسیک در روز دوشنبه (۲۷جنوری) باعث فروش گسترده سهام فناوری در بازارهای امریکا شد. سرمایهگذاران نگران بودند که آیا برنامههای شرکتهای امریکایی برای سرمایهگذاری صدها میلیارد دالر در مراکز معلومات هوش مصنوعی و زیرساختهای مرتبط میتواند سلطه آنها را در این حوزه حفظ کند یا خیر.
در پایان معاملات، شاخص فناوریمحور نزدک ۳.۱ درصد کاهش یافت و ارزش سهام شرکت فناوری انویدیا با نوسان نزدیک به ۱۷ درصد روبرو شد.
با این حال، همه کارشناسان هوش مصنوعی واکنش بازارها به معرفی دیپسیک را منطقی نمیدانند و برخی معتقدند که ادعاهای مربوط به توسعه این مدل را نباید بهطور کامل پذیرفت.
مل موریس، مدیرعامل شرکت تحقیقاتی هوش مصنوعی Corpora.ai مستقر در بریتانیا، به صدای امریکا گفت که در حالی که دیپسیک فناوری قابلتوجهی است، واکنش بازارها به معرفی آن را اغراقآمیز میداند. او تاکید کرد که برای ارزیابی دقیق تاثیر دیپسیک بر بازار هوش مصنوعی، به اطلاعات بیشتری نیاز است.
او گفت: "همیشه به چیزها واکنش بیش از حد نشان داده میشود و امروز نیز چنین است. بنابراین بیایید یک قدم به عقب برگردیم و آنچه را که میبینیم تحلیل کنیم. نخست، ما درک واقعی از هزینه دقیق یا مقیاس زمانی در ساخت این محصول را نداریم. ما فقط نمیدانیم... آنها ادعا میکنند که این مدل به طور قابل توجهی ارزانتر و کارآمدتر است، اما ما هیچ مدرکی برای این ادعا نداریم. "
موریس گفت: " اگرچه عملکرد دیپسیک ممکن است با محصولات اوپن ای آی قابل مقایسه باشد، من هنوز چیزی ندیدهام که مرا متقاعد کند که آنها واقعاً به یک گام کوانتومی در هزینه عملیاتی این نوع مدلها دست یافتهاند. "
تردیدها درباره منشا
لنارت هایم، متخصص دیتابیس در موسسه رند، در گفتگو با صدای امریکا تاکید کرده گفت، هرچند الگوریتمهای نوآورانه دیپسیک عملکرد آن را بهبود داده، اطلاعات عمومی درباره نحوه توسعه فناوری پایهای این مدل بسیار محدود است.
به گفته او، مشخص نیست که هزینه شش میلیون دالری آموزش این مدل که توسط صندوق سرمایهگذاری "های فلایر" اعلام شده، شامل تمامی هزینهها از جمله حقوق کارکنان، هزینههای معلومات آموزشی و عوامل دیگر میشود یا تنها برآوردی از هزینههای محاسباتی خالص برای یک دوره نهایی آموزش است. اگر مورد دوم صحیح باشد، این رقم با هزینههای مدلهای پیشرفته امریکایی قابل مقایسه است.
وی همچنین ادعای استفاده از تنها دوهزار چپ برای توسعه دیپسیک را زیر سوال برد و در یک پست وبلاگی اشاره کرد که این شرکت احتمالاً از دهها هزار چپ شرکت فناوری انویدیا که در اختیار دارد، برای آزمایش و توسعه این مدل بهره گرفته است تا در نهایت به مدلی برسد که با دوهزار چپ قابل اجرا باشد.
او همچنین تاکید کرد که انتشار نسخه R1 از مدل چت بوت هوشی مصنوعی توسط یک شرکت چینی در هفته گذشته، درست پس از مراسم تحلیف رییسجمهور جدید ایالات متحده، ظاهراً با انگیزهای سیاسی انجام شده است. او اظهار داشت که این اقدام "به وضوح با هدف تضعیف اعتماد عمومی به برتری ایالات متحده در حوزه هوش مصنوعی در یک لحظه حساس از سیاست امریکا" صورت گرفته است.
بحث کنترول صادرات
برخی از کارشناسان معتقد اند که موفقیت ظاهری چت بوت چینی دیپسیک نشان میدهد اقدامات کنترولی صادراتی دولت بایدن ممکن است به اندازهای که انتظار میرفت، موثر نبوده باشد.
پل تریولو از شرکتDGA-Albright Stonebridge، در گفتگو با صدای امریکا گفت: "این دستاورد، حداقل نشان میدهد که رویکردهای ایالات متحده در زمینه هوش مصنوعی و کنترول صادرات ممکن است به اندازهای که حامیان آن ادعا میکنند، کارا نباشد."
تریولو افزود که دسترسی به چپهای باکیفیت، حتا اگر در رده پیشرفتهترینها نباشند، مانند آنچه شرکت دیپسیک توانسته برای کارهای آموزشی و نتیجهگیری بهینهسازی کند، نشان میدهد که تمرکز کنترول صادرات بر سختافزارها و مدلهای بسیار پیشرفته، ممکن است نادرست باشد. با این حال، او افزود که هنوز مشخص نیست دیپسیک چگونه میتواند با شرکتهای بزرگی مانند اوپن ای آی، گوگل، انتروپیک، مسترال، میتا و دیگران که همچنان به بهترین سیستمهای سختافزاری دسترسی دارند، رقابت کند.
اما برخی دیگر از کارشناسان استدلال کردند که کنترول صادرات به اندازه کافی طولانی نبودهاند که نتایج خود را نشان دهند.
سام برزنیک، پژوهشگر مرکز امنیت و فناوریهای نوظهور دانشگاه جورجتاون، به صدای امریکا گفت هنوز زود است که در مورد شکست اقدامات کنترول صادرات ایالات متحده قضاوت صورت گیرد.
او گفت: "مدیرعامل دیپسیک بهصراحت اعلام کرده که بزرگترین چالش آنها دسترسی به منابع محاسباتی پیشرفته است. اگر دیپسیک همان سطح دسترسی به منابع محاسباتی را داشت که شرکتهایی مانند گوگل، مایکروسافت یا اوپن ای آی دارند، عملکرد آنها بهطور قابل توجهی بهبود مییافت. بنابراین، نمیتوان دیپسیک را دلیلی قطعی دانست که نشان دهد کنترولهای صادراتی موثر نیستند."
وی همچنین اشاره کرد که سختگیرانهترین اقدامات کنترول صادرات تنها از سال ۲۰۲۳ اعمال شدهاند و تاثیرات آنها ممکن است تازه در حال نمایان شدن باشد.
او تاکید کرد که آزمون واقعی اثربخشی این اقدامات در سالهای آینده مشخص خواهد شد، زمانی که مشخص شود آیا شرکتهای امریکایی همچنان قادر به پیشی گرفتن از چین خواهند بود یا خیر.
این گزارش با همکاری آدم ژو، گزارشگر بخش ماندارین صدایامریکا، تهیه شده است.
گروه