اخیراً آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهور ایران، در مورد "نفوذ" امریکا بالای ایران سخن گفت و هشدار داد که به استثنای برنامۀ هسته یی هیچ مذاکرۀ با ایالات متحده صورت نگیرد.
اما پس از اظهارات آقای خامنه ای، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در مورد احتمال باز گشایی سفارت های دو کشور در تهران و واشنگتن حرف زد که چنین چیز امکان دارد، مشروط بر اینکه به ایالات متحده سیاست های خود را در قبال ایران تغییر بدهد و از مردم آن کشور، عذر خواهی کند.
تحلیلگران سیاسی به این باورند که اظهارات دو رهبر در ایران، به گونۀ آشکار اختلافات آنان را بر ملا می کند.
اضغر رمضانپور، تحلیلگر سیاسی ایران مستقر در لندن، به این باور است که نظریات دو رهبر برجسته ایران نمایندگی از دو دید متفاوت می کند:یکی نظر حکومتی دیگر انعکاس خواست مردم ایران.
آقای رمضانپور گفت: "نظر که آقای خامنه ای می دهد، بیشتر نظر حکومتی است تا نظر که در ایران مورد قبول باشد. اکثر مردم در داخل ایران خواهان عادی سازی روابط با کشور های غربی به ویژه امریکا استند. اما آنچه را که روحانی مطرح می کند، خواست مردم ایران است و آقای روحانی نمی تواند خلاف [اظهارات خامنه ای] صحبت کند."
علی نوری زاده، رئیس مرکز پژوهشی ایران و عرب مستقر در لندن، نیز با آقای رمضانپور در مورد هم نظر است.
آقای نوری زاده گفت: "به طور قطع اختلاف نظر میان رئیس جمهور و رهبر جمهوری اسلامی وجود دارد. آقای خامنه ای اجازۀ برقراری روابط با امریکا را نخواهد داد."
دلایل مخالفت خامنه ای با امریکا
هشدار آقای خامنه ای در مورد مذاکره وسیعتر با امریکا در حالی صورت می گیرد که روابط میان تهران و سایر کشور های غربی که متحد نزدیک ایالات متحده می باشند، در حال بهبودی است. اما آقای خامنه یی فقط واشنگتن را نشانه می گیرد—نه متحدین اروپایی آن کشور را. چرا؟
آقای رمضانپور به این باور است که دو دلیل عمده در عقب این موقف گیری ها وجود دارد.
آقای رمضانپور گفت: "یکی اینکه پس زمنیۀ ایدیولوژیک در انقلاب ایران موجود بوده و در واقع می خواهد فضای انقلابی را حفظ کند و نوعی خود را ادامه دهندۀ راه خمینی معرفی کند."
به باور آقای رمضانپور، دلیل دومی موجودیت تندروان از جمله سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است در داخل نظام ایران است که نمی خواهند روابط با غرب به ویژه ایالات متحده برقرار شود.
جلیل روشندل، استاد روابط بین المللی در پوهنتون کارولینای شرقی، نیز به گونۀ با آقای رمضانپور موافق است و تاکید می کند که اختلافات میان ایران و واشنگتن ریشۀ تاریخی دارد.
آقای روشندل گفت: "از لحاظ تاریخی آنان قضیه حمایت از شاه و قضیه کودتای بیست و هشتم اسد را مطرح می کنند و معتقد اند که امریکا با ایران دشمنی دارد و فکر می کنند که هدف امریکا بر اندازی جمهوری اسلامی است."
آقای روشندل همچنین گفت که روی دلیل آقای خامنه ای نمی خواهد تا روابط میان تهران و واشنگتن به گونۀ بهبود یابد که روابط دیپلوماتیک میان دو کشور از سر گرفته شود.
عملی بودن عذر خواهی امریکا از ایران
بر خلاف آقای خامنه یی، حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، خواهان روابط بیشتر با امریکا است، اما شرط او برای اعاده روابط دیپلوماتیک میان تهران و واشنگتن، تغییر رفتار و عذر خواهی امریکا از ایران است.
تا چه حد این تقاضا موجه و عملی است؟
آقای نوری زاده به این باور است که چنین خواست بی اساس و غیر عملی است.
آقای نوری زاده در مورد گفت: "تمام حرف های که در مورد عذر خواهی امریکا می زنند، پایه و اساس ندارد. امریکا به چه دلیل عذر بخواهد؟ این دولت ایران است که بد ترین رفتار را با امریکا داشته است. دیپلومات های امریکایی را [در آغاز انقلاب اسلامی برای 444 روز گرو گان گرفت.] سربازان امریکایی را در لبنان و عراق کشته است. در عربستان سعودی و سایر کشور ها ضربات دهشت افگنی در برابر امریکا وراد کرده است."
آقای نوری زاده می گوید به صورت کل این ایران است که باید از امریکا عذر خواهی کند--نه بر عکس آن.
تحلیلگران به صورت عموم به این باورند که آقای روحانی مسایل از سر گیری روابط را با امریکا مطرح می کند تا در مذاکرات بعدی را با ایالات متحده باز بماند و دلیلی که شرایط را مطرح می کند، مخالفت تندروان در آن کشور است که از قدرت واقعی برخوردار اند.
تنش و منازعه میان تهران و واشنگتن به آغاز انقلاب اسلامی در ایران بر می گردد. از آغاز انقلاب اسلامی در ایران، تهران واشنگتن را متهم به مداخله در از بین بردن دولت مصدق، حمایت از رضا شاه پهلوی، آخرین پادشاه ایران، حمایت از صدام حسین، رئیس جمهور سابق عراق، در جنگ ایران و عراق و حمایت از آنعده از کشور های شرق میانه می کندکه با تهران روابط خوب نداشته اند.
به همین شکل، ایالات متحده نیز ایران را به تخطی از حقوق بشر، اقدام در منافع امریکا در کشور های شرق میان و حمایت از گروه های دهشت افگن کرده است.
پس از اظهارات آقای روحانی، غلام علی رشید، نائب رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، هشدار داد که شماری "خائن و ساده‌اندیش" در صدد بهبود روابط ایران با امریکا اند، که باید در مقابل آنان ایستادگی کرد.
به باور آقای نوری زاده، سپاه پاسداران انقلاب به صورت قطع تحت نفوذ آقای خامنه ای است و در صورت اقدامات بیشتر میانه روان در ایران، آنان دست بکار خواهند شد.
با وجود موقفگیری های توام با نوسات در میان رهبران ایران، تحلیلگران سیاسی به این باورند که روابط میان تهران و واشنگتن بهبود خواهد یافت، زیرا به باور آنان بر خلاف گذشته، حالا میان دو کشور منافع مشترک به وجود آمده است.
اما آنان تاکید می کنند که تغییرات به سرعت را نباید انتظار داشت، زیرا هنوز هم تندروان در ایران قدرت واقعی را به دست دارند. حتی شماری از تحلیلگران به این باورند که تا زمان حیات خامنه ای، احتمال اعاده روابط عادی میان تهران و واشنگتن بعید به نظر می رسد.
