آیا گروه طالبان با مقاومت مسلحانه قدرتمند در افغانستان مواجه است؟‌

یک سال از مخالفت مسلحانه "جبههٔ مقاومت ملی افغانستان" بر ضد طالبان سپری‌ شد، اما این مقاومت پراکنده است و بیشتر در شمال افغانستان متمرکز شده است.

دلیل این مقاومت احتمالاََ امتناع طالبان از تشکیل حکومت فراگیر است، حکومتی که جامعهٔ بین المللی نیز بار بار بر ایجاد آن تاکید کرده است.

جبههٔ مقاومت ملی افغانستان که جناح اصلی مخالف سیاسی نظامی طالبان به شمار می‌رود، سال گذشته پس از مسلط شدن طالبان در افغانستان تلاش کرد تا پایگاه تاریخی خود در ولایت پنجشیر را حفظ کند، اما قادر نشد برای مدت طولانی این ولایت را در کنترول داشته باشد.

پیتر برگن، معاون مطالعات جهانی در مرکز پژوهشی امریکای نوین، مستقر در شهر واشنگتن دی سی، معتقد است که جبههٔ مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود هنوز به قدر کافی از قوتی برخوردار نیست که به حاکمان جدید افغانستان یک تهدید جدی به شمار برود.

برگن که نویسندهٔ هفت کتاب در مورد تروریزم و افراطگرایی نیز است و از سال ۱۹۹۷ میلادی بیش از ۱۵ بار به افغانستان سفر کرده است، در مصاحبه‌ با صدای امریکا گفت:‌ "امروز طالبان نسبت به قبل از حملات یازدهم سپتمبر بهتر مسلح استند. طالبان نسبت به قبل از حملات یازدهم سپتمبر در موقف قویتر قرار دارند...گروه‌های مخالف [طالبان] بسیار ضعیف اند. آنان در پنجشیر تنها دو یا سه هفته توانستند تاب بیاورند."

برگن گفت که احمد شاه مسعود، فرماندهٔ عمدهٔ ضد طالبان که فقط دو روز قبل از حملات یازدهم سپتمبر توسط القاعده کشته شد، از کشور‌های مختلف از جمله تاجیکستان، ایران، روسیه و ایالات متحده کمک به دست می‌آورد، حالانکه به گفتۀ وی احمد مسعود، بر خلاف پدرش تا حال از هیچ کشوری هیچ گونه کمکی به دست نیاورده است.

دسترسی به تسلیحات ایالات متحده

پس از خروج نیروهای بین المللی به رهبری ایالات متحده از افغانستان و مسلط شدن طالبان بر آن کشور در اواسط اگست ۲۰۲۱،‌ یک مقدار قابل ملاحظۀ سلاح و مهمات مدرن نظامیان غربی، به ویژه امریکایی، به دست طالبان افتاد.

به گفتهٔ شماری از کارشناسان،‌ سلاح و مهمات به جا ماندهٔ ایالات متحده در افغانستان، طالبان را از لحاظ نظامی در موقف بهتر قرار داده و این گروه با استفاده از این تسلیحات مدرن، قدرت خود را در آن کشور تحکیم بیشتر خواهد داد.

به گفتهٔ مقام‌های ایالات متحده، طالبان حالا به ارزش نزدیک به ۸۵ میلیارد دالر سلاح و مهمات این کشور را در دسترس خود دارند.

در همین حال، یک تحلیلگر افغان که به دلیل مسایل امنیتی نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به صدای امریکا گفت که "گروه طالبان از لحاظ تجهیزات نظامی دست بالا دارد" و به گفتۀ وی در صورت لزوم،‌ طالبان از این تسلیحات برای سرکوب مخالفان خود در شمال افغانستان استفاده می‌کند".

برخی کارشناسان امور به شمول پیتر برگن به این باور اند که مخالفت مسلحانه بر ضد طالبان، بدون حمایت کشور‌های خارجی جنجال بر انگیز و دشوار است.

آقای برگن گفت: "در حال حاضر، کشور‌ها نمی‌خواهند از گروه مسلح ضد طالبان حمایت کنند. تا حال هیچ شواهدی را ندیده‌ام که کشور‌های خارجی به معنی واقعی از گروه‌های مخالف حمایت کنند."

ناکامی در جنگ

ادریس رحمانی،‌ تحلیلگر سیاسی مستقر در ایالات متحده که مسایل مرتبط به افغانستان را از نزدیک دنبال می‌کند، به این باور است که مخالفان مسلح ضد طالبان با شکست مواجه خواهند شد، مگر اینکه کشور‌های خارجی به نیازمندی‌های آنان رسیدگی کنند.

رحمانی با اشاره بر نیاز مبرم حمایت مالی و تدارکاتی در جنگ و عدم دسترسی جبهات مخالف طالبان به چنین امکانات گفت: "جنبش مقاومت کنونی معروض به جنگ فرسایشی است و به دلیل عدم توازن حمایت از سوی شرکای بین‌المللی خود در برابر طالبان با شکست مواجه خواهد شد."

این تحلیلگر افزود که نه روسیه،‌ نه ایران و نه تاجیکستان مایل اند حمایتی [برای مقاومت ضد طالبان] فراهم کنند که طالبان از آن برخوردار اند. رحمانی افزود: "هند به تنهایی ممکن است علاقه‌ای به سرمایه گذاری برای اهداف [مخالفان مسلح] نداشته باشد."

رونالد نیومن، سفیر پیشین ایالات متحده برای افغانستان، نیز نظر مشابه دارد. نیومن در مصاحبه‌ با صدای امریکا گفت که به صورت عموم نه فقط در افغانستان، بلکه در همه کشورها، شورش‌های مسلحانه نیاز به پایگاه امن دارند، مثلی که طالبان در پاکستان پایگاه امن دارند.

نیومن گفت: "در حال حاضر، هیچ یک از گروه‌های مقاومت چنین پایگاه امن را در اختیار ندارند. از لحاظ تاریخی این بدان معنا است که آنان [جبهات مخالف طالبان] چانس بسیار خوب ندارند."

اقدام نمادین

یان کوسکیناس،‌ یک عضو ارشد برنامه امنیت بین المللی در مرکز تحقیقی امریکای نوین، اعتقاد دارد که نخستین جنگ جبههٔ مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود، بیشتر جنبهٔ نمادین داشت تا واقعی، اما او تاکید دارد که در دراز مدت همه چیز به نحوهٔ استراتیژی جبههٔ مقاومت ملی بر می‌گردد.

کوسکیناس گفت: "گروه دولت اسلامی یا داعش تهدید بزرگتری است و گروه طالبان بیشتر برای مقابله با آن تمرکز خواهد کرد، نه جبهه مقاومت ملی."

او افزود که اگر جبههٔ‌ مقاومت ملی به جای عجله که شکست را در پی خواهد داشت، مناطق امن دفاعی خود را ایجاد کند، قلمرو خود را گسترش خواهند داد.

کوسکیناس که سال‌ها در افغانستان فعالیت نظامی و غیر نظامی داشته است،‌ به این باور است که ایجاد مناطق امن توسط جبههٔ مقاومت ملی شرایطی را مساعد خواهد کرد تا آنعده از نیروهای امنیتی و دفاعی حکومت پیشین که با فرار محمد اشرف غنی، رییس جمهور پیشین افغانستان،‌ حالا از همه چیز محروم شده اند و مورد پیگرد طالبان قرار دارند، با این جبهه یکجا شوند و چنین "اقدام واقعاََ می تواند معادله را تغییر بدهد."

او افزود که جبههٔ مقاومت ملی باید مناطقی را در بیرون از پنجشیر ایجاد کند و تاکید کرد که چنین کار "زمانگیر و مستلزم حوصله، هوشیاری، استراتیژی، ظرافت و قربانی است" .

به رسمیت شناختن طالبان

مخالفان مسلح در افغانستان تا حال قادر نشده اند تا حمایت کشور‌های خارجی را جذب کنند، اما در عین حال، گروه طالبان که پس از دو دهه جنگ‌های خونین حال از یک گروه شورشی به یک بازیگر بالفعل دولتی مبدل شده است،‌ نیز قادر نشده است تا جامعهٔ بین المللی را قناعت بدهد که حاکمیت این گروه را به رسمیت بشناسد.

حتا پاکستان که متحد عمدهٔ طالبان تلقی می شود، تا حال ادارهٔ سرپرست طالبان را به رسمیت نشناخته است. مقام‌های پاکستان در ماه‌های اخیر گفته اند که آنان با ادارهٔ طالبان در تماس اند و اسلام آباد زمانی ادارهٔ طالبان را به رسمیت خواهد شناخت که سایر کشور‌ها به چنین عمل مبادرت کنند.

ایالات متحده در اوایل ۲۰۲۲ میلادی نیز گفت که هیچ کشور خارجی مایل نیست تا به حاکمیت طالبان مشروعیت بدهد.

دونالد لیو، معاون وزارت خارجهٔ ایالات متحده در امور آسیای جنوبی و مرکزی، در مصاحبه‌ای با صدای امریکا گفت که در مورد به رسمیت نشناختن حاکمیت طالبان، اجماع جهانی وجود دارد.

لیو گفت:‌ "فکر می‌کنم که [در مورد اینکه گروه طالبان به رسمیت شناخته نشود] اجماع جهانی وجود دارد که شامل روسیه، بیجینگ و ایران می‌شود. بسیار زود است که موضوع به رسمیت شناختن این گروه بررسی شود."

او افزود: "بلی، برخی کشور‌ها به آهستگی روند عادی سازی روابط با طالبان را آغاز می‌کنند. اما هیچ کسی در مورد به رسمیت شناختن رسمی [این گروه] حرف نمی‌زند."

قلمرو مقاومت

جبههٔ مقاومت ملی افغانستان از لحاظ نظامی در ولایت‌های پنجشیر، ولسوالی‌های سه گانهٔ اندراب ها، ولسوالی خوست فرنگ ولایت بغلان و ولسوالی ورسج ولایت تخار فعال است.

درگیری هایی بین گروه طالبان و جبههٔ مقاومت ملی در ولایات شمال افغانستان صورت گرفته و هر دو جناح ادعا می‌کنند که به طرف مقابل تلفات جدی وارد کرده اند. دفتر رسانه‌ای این جبهه همواره ادعا می‌کند که آنان اعضای طالبان را کشته اند، زخمی کرده اند و یا هم اسیر گرفته اند، اما طالبان این ادعا‌ها را رد کرده و آنرا "بی اساس" می خوانند.

صدای امریکا تلاش کرد تا نظر طالبان را در مورد حضور و فعالیت نظامی جبههٔ مقاومت ملی افغانستان به دست بیاورند. اما مقام‌های این گروه از صحبت در این مورد اجتناب کردند.

اما ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان، در گذشته درگیری‌ها میان طالبان و جنگجویان جبههٔ مقاومت در پنجشیر و اندراب‌ها را رد کرده است. او در تویتی گفته است "مسایلی که توسط برخی حلقات یاغی در رسانه‌های اجتماعی نشر می شود، بی‌اساس است".

مجاهد در این تویت که در اوایل ماه می ۲۰۲۲ نشر کرد، گفت موضوعاتی را که برخی "حلقات یاغی" در رسانه‌های اجتماعی نشر می‌کنند، حقیقت ندارد. او افزوده است: "هیچ کس تشویش نداشته باشد. در پنجشیر، تخار و سایر ساحات هزاران تن از نیروهای مجهز امارت اسلامی حضور دارند، به دشمن مجال تحرکات منفی داده نخواهد شد."

در آخرین مورد، این سخنگوی طالبان در مصاحبه‌ای با تلویزیون ملی افغانستان گفت که طی یک سال گذشته، تامین امنیت از بزرگترین دستاورد طالبان است و مقاومت مسلحانه در این کشور وجود ندارد.

موقفگیری جبههٔ مقاومت

باوجود شک و تردید کارشناسان غربی و انکار طالبان در مورد فعالیت و توانایی جبههٔ مقاومت ملی، این جبهه در مورد مبارزهٔ خود در برابر طالبان خوشبین به نظر می رسد.

صبغت الله احمدی،‌ سخنگوی این جبهه، به صدای امریکا گفت که ''مردم مصمم اند'' تا در برابر طالبان ایستادگی کنند.

احمدی گفت:‌ "گروه طالبان کماکان یک گروه تروریستی است. مردم افغانستان قطعاً با جبهه متحد ملی همکار است. ما حمایت مردم کشور را داریم. مردم افغانستان اراده کردند در برابر گروه طالبان بی‌ایستند. ارادهٔ مردم قطعا پیروز می شود و ما پیروزی را خواهیم دید."

این عضو ارشد جبهه مقاومت با اشاره به امکاناتی که از سوی اتحاد جماهیر شوروی سابق به حکومت تحت حمایت آن وقت در افغانستان فراهم شده بود، گفت که ''امکاناتی که طالبان در اختیار دارند، بیشتر از امکانات دوره کمونستی نیست. اما مردم افغانستان اراده کردند و حکومت کمونیستی را سرنگون کردند. این بار هم مردم افغانستان اراده کرده تا گروه تروریستی که افغانستان را به پناهگاه خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی دنیا مبدل کرده است،‌ شکست بدهند."

صدای مقاومت از خطوط مقدم جنگ

جنرال جلال الدین یفتلی، قوماندان پیشین قول اردوی ۲۰۳ تندر حکومت قبلی، در مصاحبه‌ای با صدای امریکا گفت که جنگجویان را در شمال افغانستان به طور فعالانه رهبری می کند.

یفتلی که در دور نخست مقاومت به رهبری احمد شاه مسعود، فرمانده ارشد ضد طالبان، نیز جنگیده است، افزود که "طالبان را خوب دقیق می شناسیم. کل هدف مان این است که مبارزهٔ ما تا زمانی ادامه خواهد داشت که مردم و ملت مان از زیر ظلم و استبداد نجات پیدا کند."

این نظامی حکومت پیشین همچنین گفت: " اگر خداوند ما را موفق کرد و افغانستان را گرفتیم،‌ حکومتی که می داشته باشیم،‌ حکومت فدرالی و غیر متمرکز خواهد بود... تا بتوانیم حکومت را بر اساس آرا و نظر مردم به پیش ببریم."

جمال اندرابی (نام مستعار) یکی از فرماندهان محلی در ولسوالی اندراب است که بین ۱۵ تا ۲۰ جنگجوی مسلح را رهبری می کند. او از ولسوالی اندراب در یک پیام از قبل ثبت شده ویدیویی گفت به خاطری در برابر طالبان سلاح برداشته است تا از ارزش‌های "زبانی و قومی" دفاع کند.

اندرابی گفت:‌ "به خاطر دفاع از زبان، قوم، جغرافیا و ارزش‌های قومی خودمان علیه تروریست‌ها می جنگیم. طالب با تمام تجهیزاتی که در اختیار دارد،‌ در این جنگ‌های اخیر معلوم شد که شکست خورده. ما پیروز میدان استیم."

این فرمانده محلی نیز مانند جنرال یفتلی خواهان ایجاد حکومت فدرالی در افغانستان است. او افزود: " با پیروزی کامل در کشور،‌ در مشورت با مردم، نظام سیاسی کشور را فدرالی می سازیم".