فضای سیاسی پر تحول و در حال تغیر افغانستان در چند دهۀ گذشته علاقمندی و درک افغان ها را به جریان های سیاسی کشور های منطقه افزایش داده است.
زمانی که قوای نظامی مصر محمد مرسی را باوجود دریافت رأی مردم در نتیجۀ انتخابات، از قدرت کنار زد، علاقمندان اخوان المسلمین علاوه بر جاده های قاهره، در شهر های افغانستان نیز دست به مظاهره زدند.
از قدرت رفتن و به اصطلاح "ناتوانی" اخوان المسلمین برای مدیریت و رهبری مصر پس از سال ها انزوا، اکنون این پرسش ها را مطرح کرده که آیا اخوان المسلمین فقط یک حزب سیاسی پُر نفوذ است که به شکل مخالف موثریت دارد و یا هم می تواند روند کشور داری را به پیش ببرد.
این پرسش ها به ویژه بین طرفداران و افرادی که اخوان المسلمین را ناصح و مرید سیاسی خود می پندارند، نگرانی های را ببار آورده است. در ظاهر آنها مداخلات خارجی را دلیل برکناری مرسی و حزب او از قدرت می دانند، اما پرسش های جدی در مورد توانایی کاریی این حزب مطرح می شود.
مفکوره های خارجی
کارشناسان به این باور اند که حلقات و گروه های مختلفی موجود در افغانستان و همۀ کسانی که به نحوی از شروع جریان جنگ داخلی آن کشور با مفکورۀ اسلام سیاسی مرتبط بوده اند کم و بیش تحت تاثیر مفکورۀ اخوان المسلمین قرار داشته و تا اکنون هم وامدار نظریه پردازان اخوان المسلمین استند.
عبدالحی خراسانی دپلومات پیشین افغان اکنون مقیم در لندن به این باور است که رهبران جهادی در ابتدا دوران جهاد افغانستان از اخوان المسلمین متاثر بودند اما در حال حاضر آن تاثیر پذیری پیشین کم رنگ شده است.
آقای خراسانی می گوید "استاد ربانی و عبدالرب رسول سیاف کسانی بودند که از مفکوره های اخوان المسلمین متاثر بوده و استاد ربانی کسی بود که برای نخستین بار کتاب فی ظلال القران سید قطب را ترجمه کرد و در بعضی موارد خود را شاخۀ از اخوان المسلمین می خواند. از جانبی هم استاد عبدالرب رسول سیاف نیز خود را از کسانی می داند که پیرو اخوان المسلمین است اما تحولات بعدی و مبارزه با قشون شوروی وقت زمینۀ گسترش و پیاده سازی آن مفکوره ها را فراهم نساخت."
آقای خراسانی می افزاید که با پیروزی و تاسیس حکومت به رهبری جهادی ها در افغانستان سایر گروه ها نیز در قدرت سهیم شدند و افرادی مانند برهان الدین ربانی و عبدالرب رسول سیاف به تنهایی قادر به پیاده سازی افکار اخوان المسلمین در افغانستان نبودند.
جوانان احساساتی
اما محمد محِق پژوهشگر افغان در امور شرق میانه به این باور است که تا هنوز هم نسل های در افغانستان وجود دارد که مفکوره های اخوان المسلمین را به سر می پرورانند.
آقای محق به رادیو آشنا گفت "نسل جدید در مقایسه با گذشته بیشتر احساساتی و تحت تاثیر اخوان است و آن را به عنوان مرجعیت اصلی خود می شناسد. اما نسل قبلی که در قضایای سیاسی درگیر بوده نوعی همنوایی عاطفی با اخوان المسلمین دارد اما از لحاظ مرجعیت دیگر دنباله رو اخوان نیست که خود را صد درصد وابسته به آن ببیند."
عبدالحی خراسانی در مورد تاثیرات تحولات مصر بر روند جاری افغانستان می گوید که با گذشت هشتاد سال از بد و تاسیس اخوان المسلمین، دیگر در قرن بیست و یک نمی توان اخوان المسلمین زمان سید قطب را سراغ کرد و در صورت که دامنۀ بحران مصر برچیده نشود، تاثیر ناگواری نه تنها در افغانستان بلکه در سرتاسر جهان اسلام خواهد گذاشت.
به گفتۀ خراسانی "حادثۀ خونبار مصر نه تنها در مصر که در کل جهان عرب تاثیر ناگواری بر جا گذاشته و اگر از تشدد بیشتر آن جلوگیری صورت نگیرد ما شاهد افراط گرایی عمومی در جهان خواهیم بود که تاثیر آن بر کشور های مانند افغانستان که مردم آن از آگاهی سیاسی کمتر و رشد اجتماعی برخوردار اند، به مراتب بیشتر خواهد بود."
کارشناسان به این باور اند که تحولات مصر بخشی از گرایش های اسلام سیاسی در افغانستان نسبت به میکانیزم دموکراسی اعتبار خود را از دست می دهد که این امر برای تحقق روند دموکراتیک و مردم سالاری خطرناک پنداشته می شود اما آن بخشی از گروه ها که درگیر قضایای سیاسی افغانستان بوده و سهم عملی در تحولات داشته اند هنوز هم گزینۀ جز سهیم شدن در تحولات کنونی افغانستان را ندارند.
باور ها به این است که موثریت و نفوذ اخوان المسلمین در داخل و بیرون از مصر به حیث یک حزب سیاسی که قدرت را در دست گرفته و رهبری کند تحت موشگافی قرار گیرد.
زمانی که قوای نظامی مصر محمد مرسی را باوجود دریافت رأی مردم در نتیجۀ انتخابات، از قدرت کنار زد، علاقمندان اخوان المسلمین علاوه بر جاده های قاهره، در شهر های افغانستان نیز دست به مظاهره زدند.
از قدرت رفتن و به اصطلاح "ناتوانی" اخوان المسلمین برای مدیریت و رهبری مصر پس از سال ها انزوا، اکنون این پرسش ها را مطرح کرده که آیا اخوان المسلمین فقط یک حزب سیاسی پُر نفوذ است که به شکل مخالف موثریت دارد و یا هم می تواند روند کشور داری را به پیش ببرد.
این پرسش ها به ویژه بین طرفداران و افرادی که اخوان المسلمین را ناصح و مرید سیاسی خود می پندارند، نگرانی های را ببار آورده است. در ظاهر آنها مداخلات خارجی را دلیل برکناری مرسی و حزب او از قدرت می دانند، اما پرسش های جدی در مورد توانایی کاریی این حزب مطرح می شود.
مفکوره های خارجی
کارشناسان به این باور اند که حلقات و گروه های مختلفی موجود در افغانستان و همۀ کسانی که به نحوی از شروع جریان جنگ داخلی آن کشور با مفکورۀ اسلام سیاسی مرتبط بوده اند کم و بیش تحت تاثیر مفکورۀ اخوان المسلمین قرار داشته و تا اکنون هم وامدار نظریه پردازان اخوان المسلمین استند.
عبدالحی خراسانی دپلومات پیشین افغان اکنون مقیم در لندن به این باور است که رهبران جهادی در ابتدا دوران جهاد افغانستان از اخوان المسلمین متاثر بودند اما در حال حاضر آن تاثیر پذیری پیشین کم رنگ شده است.
آقای خراسانی می گوید "استاد ربانی و عبدالرب رسول سیاف کسانی بودند که از مفکوره های اخوان المسلمین متاثر بوده و استاد ربانی کسی بود که برای نخستین بار کتاب فی ظلال القران سید قطب را ترجمه کرد و در بعضی موارد خود را شاخۀ از اخوان المسلمین می خواند. از جانبی هم استاد عبدالرب رسول سیاف نیز خود را از کسانی می داند که پیرو اخوان المسلمین است اما تحولات بعدی و مبارزه با قشون شوروی وقت زمینۀ گسترش و پیاده سازی آن مفکوره ها را فراهم نساخت."
آقای خراسانی می افزاید که با پیروزی و تاسیس حکومت به رهبری جهادی ها در افغانستان سایر گروه ها نیز در قدرت سهیم شدند و افرادی مانند برهان الدین ربانی و عبدالرب رسول سیاف به تنهایی قادر به پیاده سازی افکار اخوان المسلمین در افغانستان نبودند.
جوانان احساساتی
اما محمد محِق پژوهشگر افغان در امور شرق میانه به این باور است که تا هنوز هم نسل های در افغانستان وجود دارد که مفکوره های اخوان المسلمین را به سر می پرورانند.
آقای محق به رادیو آشنا گفت "نسل جدید در مقایسه با گذشته بیشتر احساساتی و تحت تاثیر اخوان است و آن را به عنوان مرجعیت اصلی خود می شناسد. اما نسل قبلی که در قضایای سیاسی درگیر بوده نوعی همنوایی عاطفی با اخوان المسلمین دارد اما از لحاظ مرجعیت دیگر دنباله رو اخوان نیست که خود را صد درصد وابسته به آن ببیند."
عبدالحی خراسانی در مورد تاثیرات تحولات مصر بر روند جاری افغانستان می گوید که با گذشت هشتاد سال از بد و تاسیس اخوان المسلمین، دیگر در قرن بیست و یک نمی توان اخوان المسلمین زمان سید قطب را سراغ کرد و در صورت که دامنۀ بحران مصر برچیده نشود، تاثیر ناگواری نه تنها در افغانستان بلکه در سرتاسر جهان اسلام خواهد گذاشت.
به گفتۀ خراسانی "حادثۀ خونبار مصر نه تنها در مصر که در کل جهان عرب تاثیر ناگواری بر جا گذاشته و اگر از تشدد بیشتر آن جلوگیری صورت نگیرد ما شاهد افراط گرایی عمومی در جهان خواهیم بود که تاثیر آن بر کشور های مانند افغانستان که مردم آن از آگاهی سیاسی کمتر و رشد اجتماعی برخوردار اند، به مراتب بیشتر خواهد بود."
کارشناسان به این باور اند که تحولات مصر بخشی از گرایش های اسلام سیاسی در افغانستان نسبت به میکانیزم دموکراسی اعتبار خود را از دست می دهد که این امر برای تحقق روند دموکراتیک و مردم سالاری خطرناک پنداشته می شود اما آن بخشی از گروه ها که درگیر قضایای سیاسی افغانستان بوده و سهم عملی در تحولات داشته اند هنوز هم گزینۀ جز سهیم شدن در تحولات کنونی افغانستان را ندارند.
باور ها به این است که موثریت و نفوذ اخوان المسلمین در داخل و بیرون از مصر به حیث یک حزب سیاسی که قدرت را در دست گرفته و رهبری کند تحت موشگافی قرار گیرد.
