کارشناسان و محققین آبدات تاریخی می گویند اگر بی توجهی مسئولین به آبده های تاریخی غزنی ادامه یابد، ممکن آن آبدات به مرور زمان از اثرحوادث طبیعی به صورت کامل نابود گردد.
غلام محمد ضیا روان، محقق امورتاریخی ویکی از فرهنگیان غزنی می گوید درصورتی که آبدات مانند گنبد بیگم، امام سید حاجی ومقبره سلطان شهاب الدین که در وضعیت بد حفاظتی قرار دارند مرمت نشود، ممکن تخریب شوند.
فرهنگیان غزنی می گویند که ازبین رفتن آبدات تاریخی درغزنی به معنی نابودی هویت یک ملت محسوب می شود.
غزنی از ولایات نسبتأ نا امن درمرکز افغانستان است که ده ها آبده تاریخی مربوط به ادوار مختلف، به ویژه مقبره های سلاطین غزنویان درآن موجود است.
ولایت غزنی درسال ۲۰۱۳ میلادی ازسوی سازمان علمی وفرهنگی کشورهای اسلامی، به عنوان پایتخت تمدن کشورهای اسلامی اعلام شد.
فرصت از دست رفته برای اعمار آبدات
فعالین مدنی غزنی می گویند زمان اعلام این ولایت به عنوان پایتخت تمدن کشورهای اسلامی، بهترین فرصت برای مرمت آبده های تاریخی این ولایت بود.
اسدالله جلالزی یکی از فعالین مدنی غزنی می گوید:" به دلیل ظرفیت پایین مسئولین و نا امنی فرصت بازسازی ومرمت آبده های تاریخی درزمان معرفی غزنی به عنوان پایتخت تمدن کشورهای اسلامی از دست رفت وحالا نیز به دلیل بی توجهی مسئولین این آثار تاریخی درحال نابودی و از بین رفتن است."
مسئولین اداره اطلاعات وفرهنگ ولایت غزنی نیز با تأیید اینکه چندین آبده تاریخی در ولسوالی های نا امن آن ولایت، درمعرض خطر قرار دارد می گویند که آنان به وزارت اطلاعات وفرهنگ پیشنهاد کرده اند تا ۱۵ آبده تاریخی سر از سال جدید ۱۳۹۵ مرمت گردد.
بسم الله شریفی رئیس اداره اطلاعات وفرهنگ ولایت غزنی دراین باره به رادیو آشنا صدای امریکا ابراز امیدواری کرد که با "رفع مشکلات اقتصادی، سراز سال جدید، کار مرمت آن پانزده آبده آغاز گردد".
رییس اطلاعات وفرهنگ غزنی گفت در سال ۲۰۱۳ میلادی حدود ۳۰ آبده تاریخی این ولایت مرمت وبازسازی شده اند.
طرح برای حفاظت آبدات در معرض خطر
مسئولین می گوید که به خاطر حفاظت بیشتر از آبده های درحال خطر، طی پیشنهادی خواستار ایجاد قطعۀ خاص امنیتی حفاظت از آثارباستانی ۰۱۲ در آن ولایت نیز شده است.
باآنکه سروی دقیقی از موجودیت آبدات تاریخی غزنی دراین ولایت انجام نشده است اما مسئولین می گویند که بیش از ۶۰ آبده تاریخی مختلف در آن ولایت وجود دارد.
مکان های تاریخی ونامدار ولایت غزنی شامل منارهای غزنی، مقبره سلطان محمود غزنوی، گنبد بیگم، مقبره سبکتگین "بنیانگذار سلطنت غزنویان" قصر سلطان مسعود غزنونی، باغ پیروزی، باغ هزار درخت، مقبره سنایی غزنونی، ارگ غزنی وده ها آبده تاریخی دیگر می شود.
براساس روایات تاریخی؛ ولایت باستانی غزنی برای نخستین بار درزمان جهانگشایی کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی ها حدود( پنج ونیم قرن قبل از میلاد) به عنوان کاخ مستحکم مقاومت، ثبت تاریخ شده است.
پس ازآن (۳۳۰ سال پیش از میلاد) درزمان پادشاهان کوشانی، درسده نخست میلادی تا پایان سده سوم هجری نیز به عنوان مرکز مهم دفاعی دربرابر تهاجم ها درج تاریخ گردیده است که بقایای آثار وآبده های عظیم تاریخی از آن زمان به جا مانده است.
