کارشناسان می‌گویند که ممنوعیت آموزش دختران در ادارهٔ تحت حاکمیت طالبان نشان می‌دهد که حلقهٔ فوق العادۀ محافظه کار این گروه، کنترول شدیدی بر حکومت طالبان داشته و رقابت قدرت را در بین این گروه آشکار می‌سازد، رقابتی که کمک‌های حیاتی به مردم فقیر افغانستان را در معرض خطر قرار داده است.
ممنوعیت رفتن به مکتب دختران بالاتر از صنف ششم توسط طالبان نه تنها واکنش‌های بین‌المللی را برانگیخته است، بلکه برای برخی از اعضای خود این گروه نیز گیج‌کننده می‌باشد.
یک عضو ارشد طالبان به خبرگزاری فرانس پرس گفته است که "فرمان [مسدود ماندن مکاتب دختران] گیج کننده بود" و افزوده که خود هبت‌الله اخندزاده، رهبر این گروه در مورد مداخله کرده است.
همه مقام‌های طالبان که با خبرگزاری فرانس‌پرس در این رابطه صحبت کرده اند، به دلیل حساسیت موضوع تنها به شرط فاش‌نشدن هویت شان حاضر به مصاحبه شده اند.
با وجودیکه حدود هشت ماه از حاکمیت این گروه در افغانستان می‌گذرد، تا کنون دروازه‌های مکاتب متوسطه و لیسه به روی دانش‌آموزان دختر بسته بوده و برخلاف تعهدات شان به تاریخ سوم حمل، روز نخست سال تعلیمی جدید، یک بار دیگر اعلام کردند که مکاتب دختران برای مدت نامعلوم مسدود باقی خواهد ماند.
تصمیم مسدود ماندن مکاتب متوسطه و لیسه دختران اندکی بعد از یک جلسه سری رهبران طالبان در شهر کندهار گرفته شد، شهری که مرکز قدرت طالبان تلقی می‌شود.
مقام‌های طالبان هرگز به صورت رسمی توجیهی برای این ممنوعیت ارایه نکرده اند، اما حکومت این گروه گفته است که فراهم‌شدن شرایط "مطابق شریعت و ایجاد فضای مطابق رسم و رواج و فرهنگ افغانی" دو دلیل عمدهٔ است که تا اکنون سبب عدم گشایش مکاتب متوسطه و لیسهٔ دختران شده است.
اما یک مقام بلندرتبه طالبان به خبرگزاری فرانس‌پرس گفت که هبت‌الله آخندزاده، رهبر این گروه، و برخی از چهره‌های ارشد رهبری آن "در این موضوع بیش از حد محافظه‌کار اند" و در تصمیم‌گیری‌ها دست بالا دارند.
او گفت که در میان طالبان حالا دو گروه تبارز کرده است، شهری‌ها و محافظه‌کاران شدید. او افزود:"محافظه‌کاران شدید در این دور برنده شدند. "
اشلی جکسن، پژوهشگر مقیم لندن که در مورد قضایای افغانستان تحقیق می‌کند، گفت که این رهبران محافظه کار خود را از تصمیم‌های حکومت طالبان منزوی شده احساس می‌کنند و تلاش دارند تا از طریق مخالفت با آموزش دختران، نفوذ خود بر این گروه را احیا کنند.
او گفت که نفوذ بیش از حد این رهبران طالبان از حرکت افغانستان به جهت که اکثریت افغان‌ها به شمول برخی رهبران طالبان خواستار آن استند، جلوگیری کرده است.
گریم سمت، تحلیلگر گروه بین‌المللی بحران، گفت: "این نشان می‌دهد که کندهار، مرکز ثقل سیاست‌های طالبان باقی می‌ماند."
یک عضو بلندرتبه طالبان گفت که رهبران تندرو این گروه تلاش می‌کنند که از هزاران جنگجوی که عمدتاً از مناطق محافظه‌کار روستایی استند، دلجویی کنند. او گفت: "برای آنها، حتی پا گذاشتن زنان به بیرون از خانه یک کار غیراخلاقی است. پس تصور کنید که تعلیم زنان برای آنها چه معنی می‌دهد."
تحت حاکمیت قبلی طالبان، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، زنان عمدتاً از حق کار و تحصیل محروم بودند و معمولاً هنگام خروج از خانه مجبور بودند که صورت خود را بپوشانند و با یک محرم شرعی همراه باشند. اما در ۲۰ سال بین دو حکومت طالبان، دختران اجازه داشتند به مکتب بروند و زنان می‌توانستند در همه بخش‌ها کار کنند.
یک منبع طالبان در پاکستان اختلافات روی این موضوع را در سطح رهبری این گروه تایید کرد، اما گفت که این گروه در خطر انشعاب نیست.
او گفت: "گفتگوها در این زمینه جریان دارد... اما ما تلاش می‌کنیم بر کاستی‌های خود فایق آییم."
با این حال، تحلیلگران می‌گویند که این ممنوعیت ضربه‌ای بر تلاش‌های طالبان برای به رسمیت شناختن بین‌المللی و افزایش کمک‌ها برای رسیدگی به بحران بشری در افغانستان است.
خانم جکسن افزود که نه آخندزاده و نه نزدیک‌ترین افرادش پیامدهای فرمان ممنوعیت رفتن به مکتب دختران را کاملاً درک نکرده و یا به آن ارزش قایل نیستند. جامعه بین‌المللی به رسمیت شناختن این گروه را به رعایت حقوق زنان مرتبط می‌داند.
برخی از مقامات ارشد طالبان نیز با این ارزیابی موافق استند. یکی از مقامات طالبان در کندهار گفت: "ما به آنها (محافظه‌کاران) می‌گوییم که اداره یک کشور با اداره یک مدرسه متفاوت است."
او گفت: "همه چیز به خوبی پیش می‌رفت تا اینکه این فرمان ناخوشآیند آمد و از سوی رهبر ما صادر شد. بنابر این، ما باید از آن پیروی کنیم . اما ما در تلاش استیم تا آن را تغییر دهیم."
آقای سمت گفت که این ممنوعیت تمایل دولت‌ها برای همکاری با طالبان را کاهش داده و این سوال را مطرح می‌کند که دقیقاً باید با چه کسانی در داخل گروه طالبان صحبت کنند.
اما وزارت معارف حکومت طالبان می‌گوید که این گروه به تمام حقوق افغان‌ها به ویژه "حقوق شرعی" زنان و دختران به شمول حق آموزش، متعهد است و تلاش‌ها برای بازگشایی مکاتب متوسطه و لیسۀ دختران جریان دارد.
عزیز احمد رایان، سخنگوی این وزارت روز پنجشنبه ۱۴ اپریل (۲۵ حمل) با فرستادن یک پیام ویدیویی به خبرنگاران گفت که حکومت طالبان "وجیبۀ ملی و شرعی" خود می‌داند تا محیط مصوون آموزشی را برای زنان و دختران فراهم کند.
به گفتۀ سخنگوی وزارت معارف تعطیلی مکاتب متوسطه و لیسۀ دختران در افغانستان دایمی نیست، بلکه به گفتۀ وی با ایجاد یک فضای مصوون، به زودی مکاتب به روی دانش‌آموزان دختر باز خواهد شد.
